طهرانچی: دانشگاه باید جامعه خلاق و نوآور بسازد

به گزارش گروه آموزش و دانشگاه خبرگزاری علم و فناوری آنا، محمدمهدی طهرانچی رئیس دانشگاه آزاد اسلامی در اجلاس سراسری مدیران گروه رشته های مهندسی برق، مهندسی پزشکی و مهندسی انرژی که در واحد یزد برگزار شد، با بیان اینکه دانشگاهی که نسل ما در آن تحصیل می کرد باید با دانشگاه های امروز متفاوت باشد، گفت: اگر بخواهیم دانشگاه ها به حیات خود ادامه دهند و باقی بمانند، باید متناسب با نیاز جوانان تغییر رویکرد دهند.

وی با بیان اینکه ۵ میلیون خانوار از کشاورزی ارتزاق می کنند، افزود: این در حالی است که تنها 3 هزار و 900 نفر رشته های کشاورزی و دامپروری را در دانشگاه انتخاب می کنند. اتفاقات قابل تأملی در این زمینه در کشور در حال رخ دادن است. سؤالی که اینجا مطرح می شود این است که آیا جوانان انتخاب مناسبی ندارند یا ما بد عمل می کنیم؟ در پاسخ باید گفت جوانان درست عمل می کنند، ما پاسخ متناسب به نیاز آنها ندادیم.

 طهرانچی به بحران خودرو در کشور اشاره و تصریح کرد: همه در کشور به نوعی با این بحران مواجهه هستند. خداوند در آیه 8 سوره نحل می فرماید: «وَالْخَيْلَ وَالْبِغَالَ وَالْحَمِيرَ لِتَرْكَبُوهَا وَزِينَةً وَيَخْلُقُ مَا لَا تَعْلَمُونَ» ( اسبان و استران و خران را برای سواری و تجمّل شما آفرید و چیز دیگری هم که شما هنوز نمی‌دانید (برای سواری شما) خواهد آفرید.) اینها دو ماهیت دارند که شامل سهل کردن مسیر رفت و آمد و دیگری زینت می شود. اگر می پذیرفتیم خودرو زینت است و به حرف قرآن توجه می کردیم، دیگر دچار بحران خودرو نمی شدیم. ما با اشتباهاتمان در تولید خودرو جامعه را دچار بحران و سرخوردگی کردیم. زمانی که پاسخ مناسب به مسائل جامعه ندهیم، آن مسائل بزرگ و پر رنگ می شوند.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی به آمار ورودی برخی از رشته های تحصیلی در دانشگاه اشاره و تصریح کرد: در دانشگاه آزاد اسلامی هیچ رشته‌ای بیش از 6 درصد هیأت علمی را به خود اختصاص نداده است. برخی از رشته ها مثل تربیت بدنی، زبان خارجی، مدیریت، حقوق، حسابداری، علوم تربیتی، کامپیوتر و ... دارای بیشترین متقاضی هستند. رشته های کشاورزی، منابع طبیعی، تاریخ، ریاضی، ادبیات و ... دانشجوی چندانی ندارند. 116 هزار نفر در بهمن ماه در دانشگاه آزاد اسلامی جذب شدند که از این تعداد 14 هزار نفر حسابداری، 11 هزار نفر آموزش ابتدایی، 8 هزار نفر حقوق، 7 هزار و 500 نفر روان شناسی، 7 هزار نفر مهندسی کامپیوتر، هزار و 500 نفر برق قدرت، 789 نفر مهندسی پزشکی، 122 نفر مهندسی نفت، 129 نفر ریخته گری، 148 نفر استخراج معدن و ... را انتخاب کردند. سؤالی که با توجه به این آمار پیش می آید این است که چرا در کشوری که نفت، معدن، ریخته گری و پتروشیمی حرف نخست را می زند، چرا اینقدر تعداد متقاضیان این رشته ها کم است؟

نسبت به اقبال اجتماعی رشته های تحصیلی بی تفاوت نباشیم

وی ادامه داد: این مشکلات نتیجه بنیان اشتباه آموزش و پرورش و مهمتر از آن جو جامعه است. رسالت ما دانشگاهیان به عنوان نظام تعلیم و تربیت در این زمینه بسیار جدی است. اگر ما دانشگاهیان نسبت به اقبال اجتماعی رشته های تحصیلی بی تفاوت باشیم و واکنش مناسب، درست و صحیح نشان ندهیم، کشور در آینده دچار مشکلات جدی خواهد شد.

میزان شهریه در انتخاب رشته برای جوانان اهمیت ندارد

طهرانچی با بیان اینکه میزان شهریه در انتخاب رشته برای جوانان اهمیت ندارد، اظهار کرد: بسیاری از دانشجویان حتی رشته های ارزان قیمت را برای تحصیل در دانشگاه را انتخاب نمی کنند، چرا که آنها معتقدند عمر سرمایه اصلی آنهاست. جوانان امروز عمر را سرمایه خود می دانند، آموزش فناوری زمان را برای جوانان حائز اهمیت کرده است. در واقع میزان سودمندی و رضایتمندی و تصویر اجتماعی در انتخاب رشته و شغل مهمتر از میزان کارآمدی و موفقیت در محیط کار است.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی بر انفجار و حجم اطلاعات و تربیت متفاوت نسل جوان تأکید کرد و افزود: ما در شبکه هستیم و نسل جوان فعلی خود شبکه هستند و چون خود شبکه هستند، مفاهیماشان با ما متفاوت است. مطالبه آنها با نگاه ما بسیار تفاوت دارد.

وی با بیان اینکه یک گزاری در حال اتفاق افتادن است، خاطرنشان کرد: فناوری قرن قبل، تلسکوپ بود. یعنی می گفت من باید دانا شوم تا توسط ماشین توانایی ام را افزایش دهم و اطلاعاتی را که ماشین می دهد را تحلیل کنم. انسان به دنبال دانایی بود و ماشین مظهر توانایی بود. قبل از این قرن، توانایی عین دانایی بود و معتقد بود توانا بود هر که دانا بود و به ماشین کاری نداشت و اسم ماشین را علم الحیل می گذاشت. اما در قرن فعلی ماشین مظهر دانایی و انسان به دنبال توانایی است. در این قرن انسان معتقد است باید توانا باشد و صفر تا صد دانایی را از کامپیوتر می آموزد. یک تغییر پارادایمی رخ داده است.

 طهرانچی با تأکید بر اینکه آفریقایی ها از ابتدا برده نبودند و یک مقطعی دارای تمدن بودند، گفت: برده داری از آفریقا از آن جایی شروع شد که استعمار آنها را از حوزه تمدن به کار برد. در ابتدای قرن 18 و 19 با موضوع برده داری مواجه هستیم. بردگی وقتی است که انسان دانایی ندارد، اما توانایی دارد. بنابراین باید بتوانیم با لسان جوانان با آنها حرف بزنیم.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی به دیدار خود با رئیس کتابخانه ملی در سال 85 اشاره و تصریح کرد: در آن دیدار هشدار خطر تبدیل کتاب و مجلات کاغذی به کتاب و مجلات دیجتیال را دادم. در دیجیتال ابتدا همه چیز رایگان، مجانی و تحت حمایت است، اما بعد از مدتی صاحبانش آن را قطع می کنند. روزی که دانشگاه شهید بهشتی تحریم شد با وجودی که قرارداد داشتیم، اما ساینس دایرکت به ما نامه زد و گفت با عرض معذرت تحریم شدید و قرارداد به پایان رسیده است!!

وی تأکید کرد: اگر با هم بحث و جدل کنیم و زمان را از دست بدهیم و نسبت به تغییرات مقاومت کنیم، ریشه دانایی خشک می شود. تغییر نسلی تغییر خطرناکی است. تربیت مجازی و انس با ماشین و کامپیوتر نسل جدید را جدی بگیریم. سیطره فضای مجازی بر نسل جوان بسیار زیاد است، از اینرو است که ما درکی از آنها نداریم. دعوا بر سر دانایی و توانایی است، خلاقیت بر دانایی و توانایی سوار است. در قرآن نیز به این موضوع اشاره شده است.

 طهرانچی با بیان اینکه دیگر «توانا بود، هر که دانا بود» مطرح نیست، گفت: در حال حاضر یک مدل غیرخطی خاصی مطرح است و تلاش ما در دانشگاه آزاد اسلامی این است که مدل غیرخطی را کشف کنیم. آموزش تخصصی نقطه توقف ما بود. ما باید توجهمان را بر روی خلق توانایی جوانان متمرکز کنیم. آموزش تخصصی صرفاً برای افزایش سطح دانایی است. تفکر بیانیه نقش دانشگاه در تعلیم و تربیت اجتماعی این است که استاد نقش مهم و برجسته ای در تعلیم و تربیت اجتماعی دارد و باید آموزش مهارتی، حرفه ای و کارآفرینی در دستور کار قرار گیرد. دانشکده های مهارت و کارآفرینی دانشگاه آزاد اسلامی مکملی برای آموزش تخصصی هستند.

وی بیان کرد: براساس مطالعه مؤسسه آموزش و پژوهش وزارت علوم، میزان اشتغال دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی 41 درصد، دانشجویان دانشگاه های دولتی 33 درصد و دانشجویان فنی و حرفه ای 21 درصد است.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی با تأکید بر اینکه نیازمند تحول جدی هستیم، افزود: دو مفهوم «رسالت» و «مأموریت» داریم. دانشگاه‌های وزارت علوم در آموزش عالی کشور رسالت محور هستند. اما دانشکده های پزشکی رسالت و مأموریت محور هستند. مقام معظم رهبری نیز به تازگی فرمودند «رکن و رسالت اصلی دانشگاه تولید علم و تربیت عالم است. دانشگاه باید یک نظام علمی فناوری داشته باشد و به تربیت عالم و تولید علم جهت دهد.»

دانشگاه باید جامعه پرداز و پاسخگو باشد

طهرانچی با بیان اینکه مأموریت دانشگاه در سه عرصه علمی، فناوری و فرهنگی و در سه مؤلفه آموزشی، پژوهشی و توسعه کاربست تعریف می‌شود، اظهار کرد: دانشگاه باید جامعه پرداز و پاسخگو باشد. دانشگاه جامعه پرداز بین اجزا و کنشگران درون سازمان و دانشگاه و همچنین نهادهای بیرونی ارتباط برقرار می کند و در حکمرانی مؤثر می شود. برای رشد باید جامعه پردازی داشته باشیم. نظام تربیتی ما جامعه کارآمد می سازد و دیگر اشکالات حکمرانی وجود نخواهد داشت. نظام علمی ما جامعه خلاق می سازد و برای مسائلش حل مسأله می کند. دانشگاه باید جامعه خلاق و نوآور بسازد. جامعه خلاق از علم مسأله حل می کند و جامعه نوآور از قدرتش، خلق جدید می کند.

وی با بیان اینکه نظام فرهنگی ما باید جامعه فرهیخته بدهد، گفت: فرهنگ باید سبک زندگی ساز باشد. تربیت ما حکمرانی را درست می کند. علم ما خلاقیت اجتماعی را بالا می برد و جامعه برای مسائلش حل مسأله می کند و فناوری ما نوآوری اجتماعی می کند.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی با تأکید بر اینکه تغییر چاره ما نیست بلکه باید چرخش تحول آفرین داشته باشیم، تصریح کرد: زمانی که بنده مدیریت این دانشگاه را پذیرفتم، سالی 150 هزار دانشجو کم می شد، اما خوشبختانه امروز تعداد دانشجویان و درآمد دانشگاه آزاد اسلامی افزایش پیدا کرده است. این موضوع بدین معناست که مدیریت این دانشگاه قابل مطالعه است و ادبیات جدیدی وارد دانشگاه آزاد اسلامی شده است.

طهرانچی ادامه داد: در مانیفست دانشگاه آزاد اسلامی مفهومی تحت عنوان «کارآمادگی» را مطرح کردیم که از جنس مهارتهایی است که شامل تعاملات، حل مسأله، کارگروهی و کارآفرینی می شود. در سند تحول و تعالی دانشگاه آزاد اسلامی بهبود فرآیند آموزش و ارتقای نگرش، بینش، دانش و کارآمادگی دانشجو مورد تأکید قرار گرفته است.

وی با اشاره به اینکه یکی از موارد مطرح شده در سند تحول و تعالی دانشگاه آزاد اسلامی «بازآرایی ساختار نظام آموزشی» است، گفت: به این منظور باید بر حوزه های دانشی میان رشته ای تأکید داشته باشیم و دانشکده های موضوع محور و فناوری ایجاد کنیم که درون آنها گروه های دانش محور باشد.

به گفته رئیس دانشگاه آزاد اسلامی «طراحی نقشه شناختی حوزه‌های دانشی در تعامل با موضوعات و چالشهای روز جامعه»، «تعریف گرایشهای میان رشته‌ای در حوزه علوم انسانی و بین رشته‌های علوم انسانی با سایر علوم بر اساس نگرش اسلامی با رویکرد رفع نیازهای علمی و اجتماعی»، «احصاء موضوعات اصلی و حوزه‌های دانشی مرتبط با آنها» و ... از جمله اقدامات راه‌کنش بازآرایی ساختار نظام آموزشی است.

دانشگاه نوین توسعه علمی و توسعه فناوری را با هم رقم می زند

طهرانچی با تأکید بر اینکه رسالت دانشگاه، افزایش دانایی و مأموریت آن افزایش توانایی است، خاطرنشان کرد: افزایش دانایی برعهده نظام علمی و افزایش توانایی بر عهده نظام فناوری است. نظام علمی و نظام فناوری هر دو نیازمند ساختار هستند. دانشگاه نوین توسعه علمی و توسعه فناوری را با هم رقم می زند.

شکل گیری کاربینی، کارآموزی و کارورزی برای همه رشته های تحصیلی در دانشگاه آزاد اسلامی

وی بر شکل گیری کاربینی، کارآموزی و کارورزی برای همه رشته های تحصیلی در دانشگاه آزاد اسلامی تأکید کرد و گفت: خانواده ها برای یادگیری از هیچ هزینه ای دریغ نمی کنند، به شرط اینکه آموزش مورد استفاده فرزندانشان باشد.

رئیس دانشگاه آزاد اسلامی افزود: دانایی اجتماعی زندگی ساز است و توانایی اجتماعی حکمرانی را اصلاح می کند، اگر این دو اصلاح شود، معیشت نیز اصلاح می شود.

 طهرانچی با بیان اینکه در دانشگاه دو نظام علمی و نظام فناوری داریم، اظهار کرد: نظام علمی باید خلاقیت زا و نظام فناوری، نوآور باشد. مدیر گروه کشوری راهبر، مدیر گروه استانی دستیار و مدیر گروه واحد دبیر است.