گام‌های مثبت در تولید داروی بیماران خاص/ ۸۰ درصد تجهیزات بیمارستان‌ها تولید ملی است

حکیمه زیادی عضو هیئت علمی و مدیر دفتر ارتباط با صنعت و جامعه دانشگاه علوم پزشکی آزاد اسلامی تهران در گفت‌وگو با خبرنگار سلامت خبرگزاری علم و فناوری آنا اظهار کرد: دانشگاه علوم پزشکی آزاد اسلامی تهران یکی از دانشگاه‌های جامع و بزرگ دانشگاه آزاد است که دارای ۱۰ دانشکده در حوزه‌های پزشکی، پیراپزشکی، دندان‌پزشکی، داروسازی، فناوری‌های نوین، پرستاری و مامایی، شیمی دارویی، بهداشت، دانشکده بین الملل، بهزیستی و علوم اجتماعی است.

وی ادامه داد: وجود دانشکده‌های مختلف و بین رشته ای در حوزه سلامت یکی از نقاط قوت دانشگاه علوم پزشکی آزاد محسوب می‌شود و آن را به عنوان یک دانشگاه چندبعدی و موثر در جامعه دسته بندی می‌کند.

مدیر دفتر ارتباط با صنعت دانشگاه علوم پزشکی آزاداسلامی تهران با اشاره به نقش دفتر ارتباط با صنعت عنوان کرد: دفتر ارتباط با صنعت یکی از دفاتر حوزه معاونت پژوهش و فناوری دانشگاه است که در زمینه‌های مختلفی در ستاد مرکزی دانشگاه فعالیت دارد. نخستین حوزه فعالیت این دفتر، ارتباط با شرکت‌های مختلف به ویژه شرکت‌ها، صنایع، ارگان‌ها، سازمان‌ها و نهاد‌های خارج دانشگاه و انعقاد تفاهم نامه یا قرارداد با آنها میباشد. به صورت کلی نظارت، هماهنگی و سایر موضوعات مرتبط با بنگاه‌های شغلی، اجتماعی یا مدیریتی در دفتر ارتباط با صنعت انجام می‌شود. لازم به ذکر است که طی ۵ سال گذشته حدود ۵۳ تفاهم نامه ودر نیم سال دوم سال ۱۴۰۲ حدود ۱۲ تفاهم نامه با شرکت‌ها، سازمان‌ها و دانشگاه‌های مختلف در این دفتر منعقد شده است.

 زیادی به فعالیت‌های دانشجویی دفتر ارتباط با صنعت اشاره کرد و افزود: طرحی با عنوان «طرح پویش» در دانشگاه در حال اجراست که هدف این طرح اشتغال هم‌زمان با تحصیل دانشجویان است. در این طرح علاوه بر ارتباط دانشجویان با بنگاه‌های شغلی‌های مختلف زمینه اشتغال آنها نیز در این بنگاهها فراهم می‌شود و به لحاظ مالی و هم از نظر تجربه شغلی به سود دانشجویان است. از طرف دیگر با توجه به مرتفع شدن نیاز‌های شغلی بنگاه‌های اقتصادی از طریق جامعه دانشگاهی منجر به افزایش کیفیت اشتغال در جامعه و صنعت می‌شود. ابتد ادانشجویان با گرایش‌ها، رشته‌ها و مقاطع مختلفاز طریق سایت دانشگاه در این طرح ثبت‌نام و سپس به شرکت‌ها معرفی و رزومه آنهاتوسط دفتر ارتباط با صنعت به شرکت‌ها ارسال می‌شود. چنانچه این شرکت‌ها تمایل به همکاری با این دانشجویان به عنوان کارآموز، کارورز و یا حتی به عنوان استخدام آزمایشی، تمام وقت یا پاره وقت داشته باشند، زمینه مصاحبه و عقد قرارداد برایشان فراهم می‌شود.

وی تاکید کرد: در راستای عملیاتی کردن طرح پویش، رویدادی در دانشگاه با عنوان «رویداد صدرا» که خلاصه شده صنعت، دانشگاه و راه اشتغال است برگزار می‌گردد. در این رویدا صنایع و شرکت‌های مختلف در نمایشگاهی در داخل دانشگاه و محیط دانشجویی جمع شده و تعامل بین دانشجو و شرکت‌ها در این رویداد به صورت مستقیم برقرار می‌شود. دانشجویان می‌توانند در همان نمایشگاه مصاحبه‌های شغلی انجام دهند و با زمینه‌های مختلف فعالیت شرکت ها آشنا شوند. اولین رویداد صدرا دانشگاه علوم پزشکی آزاد اسلامی تهران در اسفندماه سال ۱۴۰۲ با حضور ۴۸ شرکت دانش‌بنیان مختلف برگزار شد که نزدیک به ۲ هزار دانشجو از این نمایشگاه بازدید کرده و زمینه مصاحبه شغلی برای حدود ۲۵۰ نفر از دانشجویان فراهم شد.

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی دانشگاه آزاد ادامه داد: همزمان با رویداد صدرا، رویداد «صدرای مجازی» را ۱۰ اسفندماه برای اعضا هیئت علمی و دانشجویان به صورت رایگان برگزار کردیم که دوره‌های بسیار مفیدی در زمینه فناوری، توسعه شرکت‌ها و مسیر کسب و کار بود و با عناوینی مثل طرح کسب و کار، آشنایی با ثبت اختراع یا آیین نامه‌های شرکت‌های دانش‌بنیان، نحوه‌ی مصاحبه شغلی و... آشنا شدند.

وی در پاسخ به این سوال که دست‌آوردهای شرکت‌های دانش‌بنیان در حوزه سلامت چه بوده است، گفت: برخی از شرکت‌های دانش‌بنیان در گروه دارویی در سنتز یا تولید دارو و محصولات دارویی مختلف در قالب شرکت‌های داروسازی فعالیت می‌کنند که حدود ۱۰ شرکت دانش‌بنیان در این حوزه از ظرفیت هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی آزاد اسلامی تهران به عنوان مدیر عامل یا رئیس هیات مدیره استفاده می‌کنند. علاوه بر آن در شرکت‌های گروه صنایع غذایی که تولید کننده مواد غذایی، مکمل‌های غذایی، بهبود دهنده‌های غذایی، بسته بندی و توزیع مواد غذایی هستند، اعضای هیئت علمی و دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی آزاد اسلامی تهران حضور فعال دارند. در حوزه صنایع شیمی هم ۶ شرکت دانش‌بنیان وجود دارد که همکاران دانشکده شیمی در آنها فعالیت دارند.

زیادی با اشاره به فعالیت علمی و اقتصادی اعضای هیئت علمی این دانشگاه در مسائل روز و مهم جامعه مطرح کرد که یکی از اعضای هیئت علمی ما در بحث ساخت واکسن کرونا و یکی دیگر از این افراد در زمینه سرم سازی فعالیت صنعتی دارند.

اهمیت وجود شرکت‌های دانش‌بنیان برای کشور

مدیر دفتر ارتباط با صنعت و جامعه دانشگاه علوم پزشکی آزاد تهران در پاسخ به این سوال که شرکت‌های دانش‌بنیان چه میزان از چالش‌های حوزه سلامت را کمتر کرده است، گفت: با توجه به اینکه حوزه فعالیت شرکت‌های دانش‌بنیان از بستر دانشگاه و علم آغاز می‌شود می‌تواند چالش‌های علمی روز را به نیاز‌های صنعتی جامعه تبدیل کند، از این نظر وجود شرکت دانش‌بنیان برای کشور و دانشگاه‌های مختلف ضروری است.

وی ادامه داد: دانشگاه علوم پزشکی آزاد  با داشتن هیئت علمی‌ها و دانش آموختگانی که در حوزه سلامت فعال هستند، توانسته در راستای رفع نیاز‌های به روز جامعه گام‌های مثبتی بردارد. به عنوان مثال در زمان آغاز کرونا با چالش‌هایی مانند واکسن، ماسک، سرم، دارو‌های کرونا و پوشش‌های بهداشتی روبه رو بودیم که شرکت‌های مرتبط با نیروی علمی این دانشگاه، تا حدودی پاسخگوی نیاز کشور در آن برحه زمانی بودند به عنوان مثال در آن دوران، شرکت‌های دانش‌بنیان دارای کادر علمی و مدیریتی از دانشگاه علوم پزشکی آزاد تهران در زمینه‌های مختلف از جمله واکسن‌سازی، سرم‌سازی، تولید ماسک‌های بهداشتی N۹۹ و N۹۵ فعالیت داشتند و حتی به برخی از کشور‌ها صادرات هم انجام شد.

وی در رابطه با وضعیت کنونی صادرات محصولات دانش‌بنیان گفت: یکی از اعضای هیئت علمی به عنوان عضو هیات مدیره در یک شرکت دانش‌بنیان تولید تجهیزات پزشکی و ماسک فعالیت و صادرات دستگاه‌های تولید کننده ماسک‌های نانو و تولیدکننده نانوالیاف را به کل دنیا انجام می‌دهند که از جمله به کشور‌های چین، کره، مالزی، کانادا، آمریکا و ... صادرات داشته اند.

وی در رابطه با نقش شرکت‌های دانش‌بنیان و فناور در حوزه سلامت و نحوه ورود و حمایت از این شرکت‌ها توضیح داد: آغاز یک شرکت دانش‌بنیان از هسته‌های اولیه و مراکز رشد در دانشگاه‌ها یا پارک‌های علم و فناوری و یا با همکاری استارتاپ‌ها یا شتاب دهنده‌ها است. فرد متقاضی ثبت شرکت، از طریق مراکز رشد، هسته اولیه شرکتش را ایجاد و جهت اخذ مجوز‌های لازم و ارائه محصول یا فناوری خود از حمایت‌های دانشگاه استفاده می‌کنند. پس از آن که شرکت ثبت رسمی شد و محصول امتیازات لازم را از وزارت بهداشت، وزارت صمت و یا ادارات دیگر دریافت کرد، به مرور دارای استقلال مالی می‌شود سپس می‌تواند از قالب هسته رشد خارج و به صورت یک شرکت رسمی فعالیت کند.

زیادی ادامه داد: زمانی که شرکت‌ها به صورت رسمی فعالیت خود را آغاز کردند می‌توانند در دفاتری مانند سرا‌های نوآوری یا پارک‌های علم و فناوری دانشگاه مستقر شوند. معمولا در پارک‌های علم و فناوری برای شرکت‌های دانش‌بنیان فضای آزمایشگاهی، صنعتی و کارگاهی قرار داده می شود تا کار صنعتی‌شان را انجام دهند. وابسته به نوع قراردادی که با مرکز رشد، سرای نوآوری یا پارک علم و فناوری دانشگاه بسته‌اند می‌توانند از منافع مربوط به حمایت‌های معنوی و مادی دانشگاه برخوردار شود. در رابطه باحمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان می‌توان به حمایت‌هایی که در ستاد‌ها و صندوق های مختلف معاونت علمی فناوری ریاست جمهوری، وزارت علوم، وزارت بهداشت، وزارت صمت و غیره وجود دارد، اشاره کنیم. شرکت‌ها می‌توانند از کمک‌های معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری درستاد‌های موضوعی مربوطه در قالب دریافت گرنت‌ها، امتیازات، وام‌ها استفاده کنند.

مدیر دفتر ارتباط با صنعت و جامعه دانشگاه علوم پزشکی آزاد تهران در پاسخ به این سوال که چه تجهیزات یا دارو‌هایی جایگزین واردات شده و در کشور خودمان تولید می‌شوند، گفت: دستگاه‌ها و تجهیزات مختلف تشخیصی و درمانی پزشکی مانند تجهیزات دستگاه ام آر آی، دستگاه‌های تشخیص پزشکی مانند رادیولوژی، الکتروریسی، کیت‌های پزشکی جهت تشخیص بارداری، مواد مخدر، ویروس‌های مختلف، ماسک‌ها، دستگاه‌های تجهیز کارخانجات تولید مواد غذایی یا دارویی و دارو‌های بیماران خاص، در گذشته از کشور‌های دیگر خریداری و وارد ایران می‌شدند؛ اما اکنون به همت شرکت‌های دانش‌بنیان از تولیدات داخل استفاده و به خودکفایی رسیده‌ایم.

گام‌های مثبت در جهت تولید داروی بیماران خاص

وی بیان کرد: در حوزه تولید داروهای ضد سرطان و داروی بیماران خاص، دانشمندان ایرانی وارد عمل شده و گام‌های موثری برداشته‌اند. در دوران کرونا در خصوص تولید واکسن‌ نیز اقدامات خوبی انجام شد. در حوزه صنایع غذایی، مکمل‌ها و مواد شیمیایی صنعت نفت، پتروشیمی و معدن که در گذشته به صورت وارداتی از آنها استفاده می‌شد؛ اما امروز کاملا به خودکفایی رسیده‌ایم در عین حال که در زمینه صادرات محصولات ملی و داخلی در حوزه سلامت نواقص فراوانی وجود دارد.

زیادی در پاسخ به این سوال که آیا محصولی داخلی در حوزه سلامت به دیگر کشور‌ها صادر می‌شود، گفت: با توجه به مشکلاتی که در رابطه با تحریم وجود دارد متاسفانه صادرات محصولات حوزه سلامت با چالش‌های زیادی مواجه است که نیازمند پیگیری‌ مسئولان مربوطه  را دارد. باید نقاط ضعف را رفع کرد تا شاهد صادرات محصولات حوزه سلامت به کشورهای مختلف باشیم.

۸۰ درصد تجهیزات بیمارستان‌ها تولید ملی است

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی آزاد در پاسخ به این سوال که آیا از تجهیزات تولیدی شرکت‌های دانش‌بنیان در بیمارستان‌های کشور استفاده می‌شود یا خیر، مطرح کرد: حدود ۸۰ درصد تجهیزات بیمارستان‌های کشور را شرکت‌های داخلی تولید می‌کنند که باید در جهت کیفی سازی آنها حرکت کرد. از سوی دیگر در تولید حدود ۹۵ درصد از دارو‌های پرمصرف به خودکفایی رسیده‌ایم.

وی در رابطه با دستیار هوشمند خودمراقبتی بیان کرد: دستیار هوشمند فعالیتی است که با حوزه هوش مصنوعی انجام می‌شود. در دانشگاه علوم پزشکی آزاد با دو شرکت که در حوزه هوش مصنوعی فعالیت می‌کنند جهت همکاری صحبت شده است. متاسفانه فعلا دستیار هوشمند، به صورت پیشرفته و کامل در بیمارستان‌ها و کلینیک‌های ایران اجرا نمی‌شود و نیازمند ارتباط قوی‌تر و تنگاتنگ‌تر دانشمندان حوزه الکترونیک، کامپیوتر و مکانیک با رشته‌های مهندسی پزشکی و رشته‌های حوزه پزشکی است تا در راستای رفع نیاز‌های نوین جامعه پزشکی قدم‌های جدی برداشته شود.

وی در پاسخ به این سوال که شرکت‌های دانش‌بنیان دانشگاه آزاد به دنبال چه هدفی در حوزه سلامت هستند، گفت: یکی از اهدافی که توسط شرکت‌های دانش‌بنیان دنبال می‌شود حل معضل‌ها و مشکلات کنونی کشوراست، به عنوان مثال حل مشکلات دارویی کشور یکی از افق‌های شرکت‌های دانش‌بنیان است، آنها در تلاشند که دارو‌های خارجی، تحریمی و دارو‌های بیماران خاص را در داخل کشور تولید کنند. در خصوص تجهیزات پزشکی نیز شرکت‌های دانش‌بنیان در تلاشند تجهیزاتی که وارداتشان بسیار گران است در ایران تولید و به بازار عرضه کنند تا از خروج ارز جلوگیری کنند. همچنین در حوزه صنایع غذایی هم بیشترشرکت‌های دانش‌بنیان به دنبال بهبود کیفیت هستند.

مدیر دفتر ارتباط با صنعت و جامعه دانشگاه علوم پزشکی آزاد تهرانبا اشاره به چالش‌های شرکت‌های دانش‌بنیان ادامه داد: تحریم‌ها، تامین مالی بودجه اولیه، هزینه‌های فعالیت مستمر، عدم ثبات بازار مالی، کمبود حمایت‌ها و فرایند‌های اداری پیچیدهاز چالش‌های شرکت‌های دانش‌بنیان استکه امید است با برنامه ریزی دقیق و اصولی توسط سازمان‌های مرتبط و مسئولان کشور مرتفع شود.