کشور‌ها برای مقابله با خطرات شبکه‌های اجتماعی چه می‌کنند؟

خبرگزاری علم و فناوری آنا، توسعه و بالا رفتن میزان استفاده از شبکه‌های اجتماعی موضوعی است که در چند سال اخیر کشور‌ها را وادار به وضع قوانین و حتی ممنوعیت استفاده از شبکه‌ها در شرایط خاص کرده است. در بیشتر موارد این نگرانی به خارجی بودن شبکه‌های اجتماعی در کشور‌ها مربوط می‌شود، چرا که داده‌های کاربران عضو در شبکه‌های اجتماعی در پایگاه‌های داده آن شبکه و در کشور تأسیس کننده آن شبکه ذخیره می‌شود و به این ترتیب یک کشور به طور کامل به اطلاعات کاربران سایر کشور‌ها دسترسی کامل خواهد داشت و این موضوع برای تمامی کشور‌ها نگران کننده و خطرناک است.

اما موضوع به اینجا ختم نمی‌شود، جدا از اطلاعات کاربران، به واسطه همه گیری شبکه‌های اجتماعی در بین کاربران، شرکت تأسیس کننده شبکه به سادگی می‌تواند از یک فرد یا کشور برای اهداف خود جاسوسی کند و به این دلیل بسیاری از کشور‌ها شبکه‌های اجتماعی را از سلاح‌های نظامی خطرناک‌تر می‌دانند.

این موارد از اصلی‌ترین دلایلی است که کشور‌ها را ملزم به وضع چارچوب برای شبکه‌های اجتماعی می‌کند تا از خطرات احتمالی در برابر جامعه یک کشور جلوگیری شود. قوانین که کشور‌ها برای کنترل فضای مجازی به تصویب رسانده‌اند در بسیاری از موارد تبدیل پذیر بوده و یک موضوع خاص را شامل نمی‌شوند. برای مثال در زمان انتشار ویروس کرونا در جهان انتشار اخبار غلط درباره واکسن این بیماری و همچنین میزان سرایت آن در جهان در فضای مجازی منتشر می‌شد که باعث سردرگمی افراد می‌شد و دولت‌ها به طور مستقیم نگرانی خود را به شبکه‌های اجتماعی اعلام کردند که نتیجه آن برچسب گذاری روی این نوع محتوا بود.

در بسیاری از موارد شبکه‌های اجتماعی مشهور زیر بار اعتراضات دولت‌ها نمی‌روند و تقاضای دولت‌ها در رابطه مسدود کردن یک موضوع یا جلوگیری از اطلاعات خاص را نقض آزادی بیان می‌دانند و به این ترتیب کشوری که به خواست خود از شبکه اجتماعی دست پیدا نمی‌کند تصمیم به فیلتر و مسدودسازی آن وب سایت می‌گیرد.

این موضوع تاکنون در بسیاری از کشور‌ها اتفاق افتاده و در حال حاضر تمام شبکه‌های اجتماعی در دسترس تمام کاربران اینترنت قرار ندارد. در ادامه برخی از کشور‌هایی که برای کنترل امنیت خود تصمیم به مسدود کردن شبکه‌های اجتماعی گرفتند را مرور می‌کنیم:

چین

در کشور چین بسیاری از شبکه‌های اجتماعی از دسترس کاربران چینی خارج هستند، برای مثال کاربران چینی نمی‌توانند از رسانه‌های اجتماعی غربی استفاده کنند و در این کشور استفاده از سرویس‌های تغییر آی پی مانند فیلترشکن به طور کامل در ممنوع است. کاربران چینی به واسطه قوانین سختگیرانه‌ای که در این کشور لحاظ شده است صرفا توانایی استفاده از شبکه‌های اجتماعی بومی این کشور مانند وی چت و شبکه‌های اجتماعی پیرو قوانین فضای مجازی این کشور مانند «تیک‌تاک» و «دوئین» را دارند. 

روسیه

روسیه قوانین بسیار سخت‌گیرانه‌ای برای کنترل فضای مجازی خود به تصویب رسانده و عملا مردم این کشور از شبکه‌های اجتماعی بین المللی استفاده نمی‌کنند و دولت روسیه نیز استفاده از فیلترشکن در این کشور‌ها را به طور کامل ممنوع اعلام کرده است. جدا از این روسیه برای نظارت بر محتوای سیاسی منتشر شده در فضای مجازی استفاده از شبکه‌های اجتماعی و پیامرسان‌های  واتساپ، اینستاگرام، فیسبوک، دیسکورد، اسکایپ بیزینس، اسنپ چت، تلگرام را ممنوع اعلام کرده است. در عوض کاربران روسی از شبکه‌های اجتماعی بومی این کشور که بر اساس قوانین سایبری روسیه فعالیت می‌کنند، استفاده می‌کنند که مشهورترین آن‌ها «روس‌گرام» (Rossgram) و «وکانتکته» (Vkontakte) است.

امارات

در امارات نیز استفاده از نرم افزار‌های دارای تماس تلفنی اینترنتی ممنوع است و این کشور قابلیت مکالمه در واتساپ و اسنپ چت را مسدود کرده است. علاوه بر این کاربران آیفون نیز در این کشور امکان مکالمه تصویری و صوتی با فیس تایم را ندارند. 

هند

هند به دلیل جمعیت بالای خود بخش عمده‌ای از کاربران شبکه‌ها اجتماعی را به خود اختصاص داده است و دولت هند به شرکت‌ها دستور داده تا داده افرادی که از فیلترشکن استفاده می‌کنند را جمع آوری کرده و به دولت تحویل دهند. علاوه بر این در هند بر تمامی فعالیت‌های آنلاین کاربران نظارت می‌شود و استفاده از شبکه‌های اجتماعی چینی نظیر وی چت و تیک‌تاک ممنوع است.

آمریکا

در این قاره نیز محدودیت‌های بالایی برای استفاده از شبکه‌های اجتماعی چینی نظیر تیک‌تاک اعمال شده است و این موضوع شامل کانادا و مکزیک نیز می‌شود. چندی پیش نیز اعلام شد که کنگره آمریکا با ممنوعیت استفاده از تیک‌تاک در سازمان‌های فدرال این کشور موافقت کرده است و اجازه نصب یا استفاده از تیک‌تاک در هیچ کدام از نهاد‌های فدرال آمریکا وجود ندارد. کنگره آمریکا بر این باور است که تیک‌تاک ساخت دولت چین است و ابزاری بسیار قدرتمند برای جاسوسی از دولت آمریکا به شمار می‌رود.

اسپانیا

در اسپانیا به طور خاص برای شبکه اجتماعی مشخصی محدودیت اعمال نشده است، اما این کشور به طور کامل تابع قوانین اتحادیه اروپا بوده و جدا از آن با شبکه‌های اجتماعی که امنیت سایبری و حریم خصوصی کاربران این کشور را زیر پا بگذارند مقابله خواهد کرد. برای مثال این کشور اخیراً استفاده از تلگرام را ممنوع و آن را فیلتر کرده است، چرا که شرکت‌های رسانه‌ای از آپلود محتوای آن‌ها بدون اجازه و هماهنگی با آن‌ها به دادگاه عالی اسپانیا شکایت کرده‌اند و دادگاه این کشور استفاده از تلگرام را تا زمان روشن شدن موضوع ممنوع اعلام کرده است.

ایران

جدا از این موارد در کشور ما نیز با شبکه‌های اجتماعی نقض کننده قانون و شبکه‌هایی که با هدف خاصی دست به انتشار اخبار جعلی یا محتوای ضد اخلاقی می‌زنند برخورد می‌شود و دسترسی به آن شبکه‌ها به طور کامل مسدود می‌شود. شورای عالی فضای مجازی نیز برای کنترل و نظارت بر تمام شبکه‌های اجتماعی مصوباتی را به ثبت رسانده و بر اساس آن مصوبات شرکت‌ها اجازه فعالیت در ایران را خواهند داشت. علاوه بر این برای ایجاد رقابت بین شبکه‌های اجتماعی داخلی با نمونه‌های خارجی، موارد تشویقی نظیر تعرفه مصرفی یک سوم و یا پهنای باند بالا نسبت به شبکه‌های اجتماعی خارجی را به شبکه‌های بومی ارائه کرده است.