یادداشت| آینده‌ای پایدار با انرژی‌های تجدیدپذیر

خبرگزاری علم و فناوری آنا، نوید فرخی؛ از آنجایی که امروزه جهان با پیامدهای فزاینده تغییرات آب‌و‌هوایی دست‌وپنجه نرم می‌کند، مهاجرت به سمت منابع انرژی تجدیدپذیر هرگز تا به این اندازه مهم نبوده است. اتکای بشر به سوخت‌های فسیلی منجر به افزایش بی‌سابقه انتشار کربن شده است که به گرمایش جهانی، از دست دادن تنوع زیستی ختم می‌شود و همچنین تهدیدی برای سلامت انسان به شمار می‌آید.

هیئت بین‌دولتی تغییر اقلیم (IPCC) اصرار دارد که انتشار کربن جهانی باید تا سال 2030 به نصف کاهش یابد زیرا تنها به این طریق می‌توان از آثار شدید تغییرات آب و هوایی جلوگیری کرد. با این حال تا امروز سوخت‌های فسیلی هنوز بیش از 80 درصد از انرژی مصرفی جهان را تشکیل می‌دهد و انرژی‌های تجدیدپذیر در اقلیت قرار دارد. این شکاف بحرانی، عدم توازن و نیاز به اقدام فوری را در تغییر وضعیت انرژی نشان می‌دهد.

انرژی های تجدیدپذیر از جمله منابع خورشیدی، بادی، آبی و زمین-گرمایی راه های حیاتی برای آینده‌ای پایدار به شمار می‌آیند. این منابع انرژی فراوان و پایان ناپذیرند و از همه مهمتر اینکه در مقایسه با سوخت های فسیلی، حداقل میزان آثار سوء را برای محیط زیست دارند. به عنوان مثال، انرژی بادی یکی از کارآمدترین منابع تجدیدپذیر است. به طور مشابه انرژی خورشیدی با بهره برداری از انرژی خورشید می‌تواند نیازهای برق برآورده کند. با استفاده از انرژی خورشیدی به تنهایی می‌توان سالانه بیش از 5800 PWh را جذب که به طور قابل توجهی بیشتر از مصرف انرژی جهانی در سال 2019 است (که 65 PWh بود). علاوه بر این، ظرفیت جذب انرژی بادی معادل 900 PWh در سال وجود دارد.

هزینه انرژی‌های تجدیدپذیر نیز به طرز دراماتیکی کمتر از قبل شده است. قیمت انرژی خورشیدی و بادی به ترتیب 89 درصد و 70 درصد در دهه گذشته کاهش یافته است که آنها را از نیروگاه های جدید زغال سنگ یا گاز در بیشتر کشورها ارزان‌تر می‌سازد. قیمت مناسب در کنار پتانسیل ایجاد شغل در بخش انرژی‌های تجدیدپذیر، فرصت سودآوری را برای رشد اقتصادی بیشتر می‌کند. تنها در سال 2021، بیش از 12 میلیون نفر در سراسر جهان در بخش انرژی های تجدیدپذیر مشغول به کار شده اند. انتظار می‌رود در صورت سرمایه‌گذاری جدی کشورها در فناوری های سبز، این رقم تا سال 2050 به سه برابر برسد.

با این حال انتقال به سمت انرژی های تجدیدپذیر عاری از چالش نیست. ماهیت غیرقابل اتکای انرژی خورشیدی (در طول شب) و بادی (در زمان کاهش وزش باد) و نیاز به سرمایه‌گذاری چشم‌گیر در حوزه زیرساخت‌های شبکه موانع مهمی در این زمینه محسوب می‌شوند. پیشرفت‌ در فناوری‌های ذخیره‌سازی انرژی این چالش‌ها را می‌کاهد و امکان تأمین انرژی قابل اعتمادتر را فراهم می‌کند.

سیاست نیز نقش محوری را در تسریع حرکت به سمت انرژی‌های تجدیدپذیر ایفا می‌کند. تعیین مشوق برای سرمای‌گذاری در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر، مقررات سختگیرانه در مورد انتشار کربن و حمایت از طرح‌های تحقیق و توسعه می‌توانند اقداماتی سودمند در این رابطه باشند. انعقاد «توافقنامه سبز» اتحادیه اروپا و تعهد چین به توقف انتشار کربن تا سال 2060 نمونه‌هایی از این سیاست های بلندپروازانه در سطح جهانی هستند.

در عین حال جلب حمایت و اطلاع‌رسانی عمومی به همان اندازه حیاتی است. اینکه افراد به عنوان مصرف‌کننده انرژی تصمیم بگیرند منابع انرژی تجدیدپذیر را انتخاب کنند، از سیاست‌های به اصطلاح سبز حمایت کنند و در مصرف انرژی صرفه‌جویی کنند می‌تواند در مجموع تغییرات قابل توجهی را در این عرصه پدید بیاورد. باید به خاطر داشت گذار به انرژی های تجدیدپذیر صرفاً تغییر فناوری نیست، بلکه یک تحول اجتماعی است که نیازمند اقدام جمعی است.

گذار به منابع انرژی تجدیدپذیر نه تنها یک گزینه بلکه یک ضرورت است. بدون تردید مزایای انرژی‌های تجدیدپذیر فراتر از رشد اقتصادی و مبحث امنیت انرژی است و مسائلی همچون حفظ محیط زیست و سلامت عمومی را شامل می‌شود و راه‌حلی جامع برای یکی از مهم‌ترین چالش‌های زمان ماست. از منظر فلسفی نیز این تغییر موضع (به سمت انرژی های تجدیدپذیر) فرصتی را برای بازتعریف رابطه‌مان با سیاره زمین فراهم می‌کند و آینده‌ای پایدار را برای نسل‌های آینده تضمین می‌کند. اکنون زمان اقدام فرا رسیده است و قدم‌های قاطع و جسورانه به سوی آینده انرژی‌های تجدیدپذیر برای نیل به سوی سعادتمندی (و البته پیش از آن بقا) ضروری است.