آموزش مهارت‌های نرم به نخبگان در سلسله رویدادهای «پرواز»

مهدی سرائی تبریزی، رئیس باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات در تشریح جزئیات «رویداد پرواز» در گفت‌وگو با خبرنگار گروه آموزش و دانشگاه خبرگزاری علم و فناوری آنا، اظهار کرد: در سلسله رویداد‌های پرواز که نخستین دوره آن تحت یک مسابقه مسئله‌محور به نام آبخوان برگزار می‌شود، کارگاه جذاب مسئله‌شناسی برگزار می‌شود.

وی با بیان اینکه نگاه مسابقه آبخوان بر مسائل و مهارت‌های نرم است، عنوان کرد: تاکنون مسابقه‌های برگزارشده در حوزه سخت‌افزاری بود و هزینه‌های زیادی را به‌همراه داشت؛ اما در این مسابقه مدیریت مهارتی و مسئله‌شناسی رخ می‌دهد و در این مسابقه بخشی از تاکتیک‌های فنی‌مهندسی با توجه به مسائل اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، روانشناسی مرور می‌شود.

رئیس باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان واحد علوم و تحقیقات این مسابقه را یک مسابقه بین‌رشته‌ای (Interdisciplinary) دانست و عنوان کرد: درواقع، این مسابقه یک مسابقه با ترکیبی از رشته‌های مهندسی متنوع شامل علوم و مهندسی آب، مهندسی صنایع، مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی در گرایش‌های مختلف، مهندسی انرژی، حقوق، اقتصاد، مدیریت، علوم سیاسی و روابط بین‌الملل را با یکدیگر درگیر می‌کند.

سنجش مهارت‌های نرم دانشجویان در مسابقه آبخوان

سرائی تبریزی با بیان اینکه مسابقه آبخوان همچون بازی مونوپلی می‌ماند، یادآور شد: در این مسابقه با استفاده از بازی رومیزی آبخوان مهارت‌های نرم دانشجویان رشته‌های مختلف را با یکدیگر می‌سنجیم و در جهت تقویت آن در قالب کارگاه‌های هدفمند شامل شناخت مسئله، تقویت کار تیمی و مدیریت تعاملی، مدیریت زمان، بهبود توان چانه‌زنی و تقویت فنون مذاکره و روانشناسی ارتباطی و آشنایی با تفکر سیستمی قبل از هر مرحله مسابقه آبخوان، دانشجویان به تدریج توانمند می‌کنیم.

رئیس باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان واحد علوم و تحقیقات ادامه داد: روش کار به نحوی است که دقیقاً قبل از شروع بخش مقدماتی مسابقه آبخوان، نخست کارگاه با عنوان «مسئله‌شناسی و روش‌های ارزیابی مسئله محور» برگزار می‌شود و محور آن آموزش مفاهیم و تعاریف پایه مسئله‌شناسی به‌ویژه در راستای موضوع آبخوان و شناخت استراتژی‌های لازم برای شناخت مسئله و روش‌های ارزیابی آن جهت انتخاب استراتژی‌ها مناسب‌تر در بازی رومیزی است و تلاش می‌شود با ارائه مطالب تئوری و عملی برای دانشجویان این بازی و اهمیت مسئله‌شناسی به‌صورت کامل شرح داده شود.

وی با بیان اینکه در روز اول در بخش مقدماتی این مسابقه یک تیم ۳۰ نفره در ۶ میز پنج‌نفره بازی شرکت می‌کنند و از هر میز یک نفر به‌عنوان برنده اعلام می‌شود، یادآور شد: روز دوم در بخش مقدماتی این مسابقه تیم ۳۰ نفره بعدی در ۶ میز پنج‌نفره مسابقه می‌دهند و قبل از شروع این مسابقه نیز کارگاه «فنون مذاکره» برگزار می‌شود که بسیار حائز اهمیت است.

ارزش اقتصادی محصولات کشاورزی نیز باید در نظر گرفته شود

رئیس باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان واحد علوم و تحقیقات با بیان اینکه هر کشاورز در این بازی می‌تواند الگوی کشت مورد نظر خود را بنا به استراتژی که دارد شامل علوفه، محصولات جالیزی یا محصول باغی انتخاب کند، اظهار کرد: نیاز آبی و ارزش اقتصادی هر محصول مشخص است و کشاورزان با توجه به امتیاز و هزینه محصولات می‌توانند آن را بکارند.

سرائی تبریزی با بیان اینکه کشاورزان باید دقت کنند که محصول پرآب و طولانی‌مدت نکارند، عنوان کرد: همچنین ارزش اقتصادی محصولات کشاورزی نیز باید در نظر گرفته شود. کشاورزان در این مسابقه وام ارائه دهند، وام دریافت کنند، محصول خود را به فروش برسانند و محصول خود را بیمه کنند. بخشی از مسابقه نیز بستگی به شانس افراد دارد و تصادفی‌احتمالاتی (Stochastic) است.

وی با اشاره به کارت‌های شانس، بیان کرد: اگر کشاورزان تاس جفت بیاورند، می‌توانند از کارت شانس بهره‌مند شوند. این کارت شانس شامل بارش، خشک‌سالی، افزایش یا کاهش تغذیه به آب زیرزمینی و... است. به‌عبارت‌دیگر، ۵۰ درصد اتفاقاتی که برای سیستم و جامعه انسانی رخ می‌دهد، به شانس بستگی دارد، زیرا رخداد وقایع را نمی‌توان پیش‌بینی کرد و عدم قطعیت در یک سیستم انسانی بسیار بالاست.

برگزیدگان تندیس دوست‌دار محیط زیست دریافت می‌کنند

رئیس باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان واحد علوم و تحقیقات با بیان اینکه درمجموع ۱۲ برنده روز اول و دوم بایکدیگر در روز اختتامیه رقابت می‌کنند و پیش از مسابقه فینال کارگاهی با عنوان «تفکر سیستمی» برگزار می‌شود، یادآور شد: ۳ نفر از این تعداد پس از بررسی دقیق داوران در روز فینال به‌عنوان برنده انتخاب می‌شوند و یک تندیس ارزشمند دوست‌دار محیط زیست دریافت می‌کنند که نام این تندیس به یک دانشمند برجسته ایرانی در حوزه آب زیرزمینی به نام «حاسب کرجی» آراسته شده است. این دانشمند فرهیخته کتاب «استخراج آب‌های پنهان» را در حدود سال ۳۵۵ قمری در دوره سامانیان به زبان عربی تألیف کرده است.

سرائی تبریزی با بیان اینکه تندیس حاسب کرجی توسط یکی از دستیاران تخصصی باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان واحد علوم و تحقیقات به نام سید مجید رضائی دریاکناری با پرینتر سه‌بعدی ساخته شده است، مطرح کرد: مواد این تندیس دوست‌دار محیط‌زیست است و به‌راحتی تجزیه می‌شود. علاوه‌بر تندیس، یک کارت هدیه ۸۰۰ هزار تومانی به دانشجویان برنده تعلق می‌گیرد و درصدد هستیم تا از تفکرات جوان و ایده‌ها ارزشمند برندگان این دوره در اتاق فکر شرکت‌های دانش بنیان و اندیشکده‌های علمی- اجرایی مرتبط با مهندسی آب و محیط زیست بهره‌مند شویم و به نحوی ارتباط با صنعت را در دانشگاه تقویت کنیم.

وی با بیان اینکه در روز اهدای جوایز، حداقل سه سخنرانی علمی در قالب ساختار سخنرانی TED با نام SRB TAIK نیز صورت می‌گیرد، اظهار کرد: متخصصان و متفکران سیستمی در حوزه‌های آبخوان، منابع طبیعی و محیط‌زیست دعوت می‌شوند تا درخصوص اقتصاد آب، بازار آب و جامع شناسی و حقوق آب سخنرانی کنند.

با سرگرمی می‌خواهیم آموزش را دلچسب‌تر کنیم

رئیس باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان واحد علوم و تحقیقات تصریح کرد: این سخنرانان در زمان تعیین‌شده فرصت دارند تا درباره موضوع محوری مذکور سخنرانی کنند و پس از پرسش و پاسخ به یک جمع‌بندی می‌رسیم.

وی با بیان اینکه مهارت‌های نرم را در قالب سه کارگاه در مسیر مسابقه به دانش‌آموزان آموزش می‌دهیم، عنوان کرد: در واقع، با سرگرمی می‌خواهیم آموزش را دلچسب‌تر کنیم.

رئیس باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان واحد علوم و تحقیقات با اشاره به مهارت‌های نرم، ادامه داد: درصدد هستیم تا درباره مهارت‌های نرم مانند فنون مذاکره، فنون چانه‌زنی مثل تفکر سیستمی، تحلیل سیستم‌های مهندسی، حفظ محیط‌زیست، اقتصاد آب و بازار آب با دانشجویان چالش‌هایی ایجاد کنیم.

سرائی تبریزی با بیان اینکه قصد داریم دانشجویان مسائل پایه‌ای را با بازی‌وارسازی آموزش ببینند، مطرح کرد: همچنین دانشجویان در این بازی استراتژی‌های خوبی یاد می‌گیرند تا بهتر مسابقه دهند. هدف اصلی این است که ابتدا مسابقه دهند، سرگرم شوند تا بخشی از آموزش مهارت‌ها در وجود دانشجویان نهادینه شود.

دانشجویان دانشگاه آزاد با ۱۵۰ هزار تومن وارد مسابقه آبخوان شوند

رئیس باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان واحد علوم و تحقیقات با اشاره به اینکه در رویداد پرواز به دنبال آموزش مهارت‌های نرم در دانشجویان هستیم، اظهار کرد: تمام دانشجویان در همه رشته‌ها می‌توانند در دوره اول مسابقه مسئله‌محوری آبخوان شرکت کنند.

وی با اشاره به شرایط ثبت نام دانشجویان در این مسابقه، اظهار کرد: دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی و دانشگاه تربیت مدرس با ۱۵۰ هزار تومان و سایر دانشگاه‌ها با ۳۰۰ هزار تومان در این بازی می‌توانند ثبت نام کنند. سلسله رویداد‌های پرواز اقدام مشترک و تعاملی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات و دانشگاه تربیت مدرس می‌باشد و مسابقه آبخوان حاصل پایان‌نامه کارشناسی ارشد دانشجوی علوم و مهندسی آب گرایش منابع آب دانشگاه تربیت مدرس است.

رئیس باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان واحد علوم و تحقیقات مفهوم این مسابقه را بازی‌وارسازی کردن مسائل آبخوان دانست و عنوان کرد: از آنجایی‌که مشکلات آب‌های زیرزمینی یکی از چالش‌های بزرگ کشور محسوب می‌شود و تبعات زیست محیطی- اجتماعی- اقتصادی آن در حال حاضر هم در ایران زمین به راحتی قابل مشاهده است، این مسابقه را برای نخستین دوره این سلسله رویداد‌ها برگزار کردیم.

سرائی تبریزی با بیان اینکه بحران آب در تمام منابع آب زیرزمینی کشور گسترده شده است، مطرح کرد:  اطلاعات مرکز پژوهش‌های مجلس در سال جاری نشان می‌دهد که از میان مجموع ۶۰۹ دشت مطالعاتی کشور که شماری از آنها دچار فرونشست زمین شده‌اند، ۴۲۰ دشت به‌عنوان ممنوعه و ممنوعه بحرانی قلمداد می‌شود؛ این عدد در مقایسه با آمار سال‌های گذشته افزایش چشمگیری داشته است؛ برای مثال تعداد دشت‌های ممنوعه برابر ۳۱۷ دشت در سال ۱۳۹۲ بوده است. سهم تهران هم از این وضعیت کم نیست؛ تمام دشت‌های استان تهران ممنوعه اعلام شده‌اند و دشت ورامین، دشت تهران کرج و هومند-آبسرد هم در شرایطی بحرانی و ممنوعه قرار دارند.

وی با بیان اینکه بدترین وضعیت را هم دشت هومند-آبسرد با میانگین افت سالانه دو متر به خود اختصاص داده است، اظهار کرد: استان تهران تولید ۵ درصد محصولات کشاورزی کشور را دارد و در مجموع ۴/۶ میلیون تن محصولات کشاورزی تولید می‌کند که از این میزان تولید ۳/۵ میلیون تن فرآوری می‌شود. ۴۵ درصد از کل آب موجود در استان تهران صرف بخش کشاورزی می‌شود و با توجه به وضعیت آب موجود در استان که روند افزایشی ندارد، به نسبت افزایش جمعیت و میزان مصرف آب شرب، سهم بخش کشاورزی هم کاهش پیدا می‌کند.

رئیس باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان واحد علوم و تحقیقات با اشاره به اینکه در سال آبی ۱۴۰۲-۱۴۰۱ هم میزان آب تخصیص داده شده به بخش کشاورزی نسبت به بازه زمانی مشابه آن کاهش پیدا کرده است، تصریح کرد: مجموع آب‌های کل استان از منابع سطحی و زیرزمینی شامل چاه‌ها، قنات‌ها و چشمه‌ها، رودخانه‌ها، سد، کانال، پساب تصفیه‌خانه و... تأمین می‌شود. حدود ۶۵ درصد از مجموع آب‌هایی که در بخش کشاورزی استان استفاده می‌شود، از منابع زیرزمینی و باقی‌مانده آن از منابع سطحی تأمین می‌شود. میزان کمبود آب هم در این بخش ۲۰ درصد اعلام شده است که این میزان کمبود آب، باعث کاهش میزان آبیاری محصولات کشاورزی می‌شود و به دنبال آن کاهش محصول رخ می‌دهد.

مسابقه آبخوان مسئله حیاتی آب زیرزمینی را در کشور بررسی می‌کند

وی با اشاره به اینکه مسابقه آبخوان با استفاده از بازی‌گونه‌سازی (Gamification) مسائل، مسئله حیاتی آب زیرزمینی را در کشور بررسی می‌کند، اظهار کرد: درصدد هستیم تا علت چالش‌ها و مشکلات را در این حوزه شناسایی کنیم. آیا واقعاً کشاورز مقصر است؟ در این بازی یک دولت یا بانک برای  حسابرسی و حسابداری آب مصرفی وجود دارد که به دانشجویان در نقش کشاورز در ابتدای بازی تسهیلات مالی ارائه می‌دهد و در ادامه بر روند فعالیت‌های اقتصادی کشاوران نظارت کرده و به نحوی داوری بازی را به عهده می‌گیرد.

رئیس باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان واحد علوم و تحقیقات عنوان کرد: بر اساس آمار یونسکو ( 2023)، مصرف جهانی آب از سال ۱۹۲۰ تا به اکنون بیش از ۶ برابر افزایش یافته است و نبود تناسب بین سرعت مصرف آب و رشد جهانی جمعیت از عمده دلایل این افزایش است. به‌طوری‌که از سال ۱۹۸۰، رشد مصرف آب با نرخ یک درصد افزایش یافته است. بیش‌ترین بخش مصرفی آب دنیا به بخش کشاورزی اختصاص دارد و عمده این استفاده برای آبیاری بعد دامداری و پرورش آبزیان است. بعد از کشاورزی بیش‌ترین مصرف متعلق به بخش صنعت و به دنبال آن موارد خانگی است.

وی افزود: به طور دقیق‌تر ۶۹ درصد از آب مصرفی به کشاورزی، ۱۹ درصد به صنعت که شامل تولید انرژی و برق می‌شود و ۱۲ درصد مصارف خانگی می‌رسد. با وجود اینکه بیش‌ترین مصرف برای کشاورزی است، این بخش کم‌ترین سهم را در تولید ناخالص داخلی دارد و تنها ۴ درصد از تولید ناخالص داخلی دنیا اختصاص به آن دارد. این اطلاعات نشان می‌دهد که ارزش افزوده استفاده از آب در بخش کشاورزی بسیار کم است و جالب‌تر آنکه این سهم در تولید ناخالص داخلی (Gross Demistic Product: GDP)کشورها در حال کاهش است. در کشور ایران سهم مصرف آب بخش کشاورزی در حدود ۹۰ درصد، شرب ۸ درصد و صنعت و معدن ۲ درصد است.

مدیریت منابع آبی از اهمیت خاصی برخوردار است

رئیس باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان واحد علوم و تحقیقات با بیان اینکه در کشور‌های پیشرفته سهم مصرف آب در بخش کشاورزی ۳۰ درصد است، یادآور شد: شرب و بهداشت ۱۱ درصد مصرف آب را دارد؛ و سهم بخش صنعت و معدن ۵۹ درصد است. طبق این آمار، مصرف آب در بخش کشاورزی، بیشترین میزان مصرف را در بخش آب دارد. این روز‌ها با توجه به کاهش میزان بارندگی، بحران کمبود آب ممکن است در آینده بیش‌تر و بسیار جدی‌تر مناطق کشور را دچار خشکسالی کند؛ بنابراین مدیریت منابع آبی از اهمیت خاصی برخوردار است.

سرائی تبریزی با اشاره به اینکه دنبال مدیریت تعاملی آب و انرژی هستیم، تصریح کرد: با رویکرد مسئله‌محوری آبخوان می‌خواهیم نقش کشاورز را به دانشجو بدهیم و رابطه‌های تعاملی را ایجاد کنیم. دانشجو در این رویداد علاوه‌بر آشنایی با شرایط کشاورز، با آموزش مهارت‌های نرم روبرو می‌شود.

رئیس باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان واحد علوم و تحقیقات با بیان اینکه کشاورز‌ها در مقابل این ناظر (بانک یا متولی مدیریت منابع آب) برای بازی کنار یکدیگر قرار می‌گیرند، یادآور شد: همچنین در کنار کشاورز‌ها آبخوان وجود دارد که یکی از کشاورز‌ها به‌عنوان میرآب و مسئول آب دشت یا آبخوان می‌شود.

سرائی تبریزی با اشاره به اینکه میرآب هر چقدر که کشاورزان محصول بکارند، از آبخوان کم می‌کند، عنوان کرد: زمانی‌که کشاورزی آب زیادی مصرف کنند، تمام کشاورزان دچار چالش و مشکل می‌شوند و همه آنها باید خسارت پرداخت کنند که این ساختار، به نحوی رویکرد مدیریت یکپارچه منابع آب و ابزار‌های مورد نیاز برای راهبری پایدار آن را نشان می‌دهد.

دغدغه‌مندی محیط زیستی در مورد پایداری آبخوان مطرح است

وی با بیان اینکه افراد باید به حقابه زیست‌محیطی و سهم آبخوان توجه کنند و به نحوی دغدغه‌مندی محیط زیستی در مورد پایداری آبخوان مطرح است، تصریح کرد:، زیرا افراد در حین کشاورزی باید تغذیه آب‌های زیرزمینی را در نظر بگیرند و در این میان نباید فقط محصول و سود حائز اهمیت باشد، زیرا در غیر این‌صورت با افت تراز آب زیرزمینی باید جریمه دهند و سود حاصل از کشاورزی آنها دچار چالش خواهد شد.

سرائی تبریزی با بیان اینکه هدف از کشاورزی علاوه‌بر محصول، سود و عملکرد، باید ارتقای بهره‌وری آب باشد، عنوان کرد: در این بازی یاد می‌گیریم که بهره وری آب یک شاخص چندبعدی است و فقط تولید محصولات کشاورزی برای ما مهم نیست بلکه باید بهره‌وری اقتصادی، بهره وری اجتماعی و بهره وری زیست محیطی با هم همزمان محقق شود تا رفاه اجتماعی برای تمام مردم کشور به صورت قابل ملاحظه فراهم شود.

اقتصاد کشاورز باید توأم با بهره‌وری آب باشد

رئیس باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان واحد علوم و تحقیقات با اشاره به اینکه اقتصاد کشاورز باید توأم با بهره‌وری آب در جنبه‌های مختلف اعم‌از بعد اجتماعی، زیست‌محیطی و اقتصادی بهبود یابد، اظهار کرد: بنابراین در این بازی یک بهینه‌سازی توأمان به نحوی انجام می‌شود که سود اقتصادی و آب مصرفی کمینه و بهره وری آب و عملکرد محصول بیشینه شود و دانشجویی که این موضوع را به خوبی در نظر بگیرد، در این مسابقه رومیزی و ساده برنده اعلام می‌شود.

بایستی از مهاجرت‌های زیست‌محیطی جلوگیری کنیم

سرائی تبریزی با بیان اینکه استفاده پایدار از منابع آب و توجه بیش‌تر به مدیریت تعاملی آب و انرژی و مفهوم مشارکت و مسئولیت پذیری اجتماعی را می‌خواهیم با استفاده از این بازی که بیش‌تر جنبه سرگرمی و رقابتی دارد در بین دانشجویان جا بیاندازیم، ادامه داد: کشاورزان این بازی رومیزی را انجام می‌دهند تا به منافع مشترک برسند و یاد بگیرند در هر رشته تخصصی باید دغدغه محیط‌زیستی داشته باشند. در غیراینصورت تمام شرایط را در کشور از دست می‌دهیم و به یک منطقه بایر تبدیل می‌شویم و دیگر قادر به ادامه زندگی نخواهیم بود.

وی با بیان اینکه مهاجرت‌های زیست‌محیطی به وضوح در سطح کشور از مناطق خشک قابل مشاهده است و این زنگ خطری جدی برای نابودی عُرف و فرهنگ‌های سنتی مردم ایران زمین است. امید است با برگزاری این دست سلسله رویداد‌های علمی آموزشی از جنس اندیشه ورزی تحولی شگفت و معنی دار در رشد و ارتقا همه جانبه جوانان این مرز و بوم رخ دهد.

به گزارش آنا، بخش مقدماتی رویداد آبخوان دوم اسفند آغاز به‌کار می‌کند و تا ۱۳ اسفند ادامه دارد. این نمایشگاه در دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، کتابخانه مرکزی و اسناد علمی دکتر حبیبی و در کل واحد‌های استان علوم و تحقیقات، کل واحد‌های استان تهران، البرز و تمام واحد‌های دانشگاهی دولتی کشور در این مسابقه شرکت می‌کنند.