۲۴ بهمن در دنیای علم چه خبر؟

تاریخ علم مملو از رویدادهای مهمی است که نوآوری‌ها، کشف‌ها و حتی زادروزها و درگذشت‌های دانشمندان و مخترعان تاثیرگذار جهان را در برمی‌گیرد. در این تقویم علم، وقایع مهم مصادف با امروز ۲۴ بهمن برابر با ۱۳ فوریه را ورق می‌زنیم.

****

ثبت اختراع سینماتوگراف

۱۳ فوریه ۱۸۹۵ میلادی برابر با ۲۴ بهمن ۱۲۷۳ خورشیدی، حق اختراع سینماتوگراف برای فناوری‌‌‌ای متشکل از دوربین فیلمبرداری ترکیبی و پخش‌کننده فیلم در فرانسه ثبت شد. اگرچه فناوری کلیدی را لویی لومیر اختراع کرده بود اما این حق اختراع به‌طور مشترک با برادرش آگوست طبق عادت آن دو، صادر شد. می‌گویند لویی برای اختراع دوربین و پخش‌کننده از حرکت پارچه زیر سوزن چرخ خیاطی الهام گرفته است. اولین نمایش عمومی فیلم‌های برادران لومیر در ۲۸ دسامبر ۱۸۹۵ در پاریس رخ داد.

اولین رایانه دیجیتال الکترونیکی جهان

۱۳ فوریه ۱۹۴۶ میلادی برابر با ۲۴ بهمن ۱۳۲۴ خورشیدی، جان دبلیو ماکلی و جان پرسپر اکرت اولین رایانه دیجیتال الکترونیکی جهان با نام انیاک به‌معنی «محاسبه‌گر و یکپارچه‌ساز عددی الکترونیکی» را برای اولین‌بار در دانشکده مهندسی برق مور در دانشگاه پنسیلوانیا به نمایش گذاشتند. دستگاه انیاک اتاقی به ابعاد تقریبی ۹ در ۱۵ متر را اشغال می‌کرد. تولد آن در جنگ جهانی دوم به‌عنوان پروژه نظامی طبقه‌بندی‌شده‌ای تعریف شده بود که با نام پروژه پی‌اکس شناخته می‌شد. انیاک از نظر تاریخی بسیار اهمیت دارد زیرا پایه‌های صنعت محاسبات الکترونیکی امروزی را بنا نهاد و نشان داد که محاسبات دیجیتالی با سرعت بالا با استفاده از فناوری لوله خلاء موجود در آن زمان امکان‌پذیر است. انیاک که از حدود ۱۷هزارو۴۶۸ لوله خلاء الکترونیکی ساخته شده بود، در زمان خودش بزرگ‌ترین دستگاه الکترونیکی منفرد در جهان بود.

بمب اتمی فرانسه

۱۳ فوریه ۱۹۶۰ میلادی برابر با ۲۴ بهمن ۱۳۳۸ خورشیدی، فرانسه طی آزمایشی، اولین بمب پلوتونیومی خودش را در پایگاه رگان در منطقه الجزایر فرانسوی آن‌زمان واقع در صحرای بزرگ آفریقا منفجر کرد. ۱۸ اکتبر ۱۹۴۵، ژنرال شارل دوگل که بعدها رییس‌جمهوری فرانسه شد، کمیسیون انرژی اتمی فرانسه را باهدف بهره‌برداری از پتانسیل علمی، صنعتی و نظامی انرژی اتمی راه‌اندازی کرد. ۲۲ جولای ۱۹۵۸ دوگل، با از سرگیری قدرت به‌عنوان نخست‌وزیر، تاریخ وقوع اولین انفجار اتمی را در سه ماه اول سال ۱۹۶۰ تعیین کرده بود. هدف او این بود که استقلال فرانسه و نقش آن را در صحنه جهانی نشان دهد. او با دستیابی به هواپیماها، موشک‌ها و زیردریایی‌های مجهز به سلاح هسته‌ای، اقدام به ساخت ظرفیت هسته‌ای این کشور کرد. این بمب با ظرفیت انفجار ۷۰ کیلوتن، بیش‌از چهار برابر قدرت بمب اتمی عملیات «پسر کوچک» بود که آمریکا که در پایان جنگ جهانی دوم روی هیروشیما انداخت و صحرای بزرگ آفریقا هنوز بعد از گذشت ۶۴ سال از اثرات این انفجار آزمایشی رنج می‌برد.

پرتره خانوادگی سیارات

۱۳ فوریه ۱۹۹۰ میلادی برابر با ۲۴ بهمن ۱۳۶۸ خورشیدی، کاوشگر فضایی وویجر-۱، وقتی سمت لبه منظومه خورشیدی پیش می‌رفت، در ساعت ۵:۱۲ بعدازظهر به وقت اقیانوسیه مجموعه‌ای چهار ساعته از تهیه عکس‌هایی را آغاز کرد که خورشید و شش سیاره را به تصویر می‌کشیدند. بعدها موزاییک بزرگی با ترکیب حدود ۶۰ تصویر از منظومه خورشیدی ساخته شد. در این اولین «پرتره خانوادگی سیارات»، خورشید تقریبا شکل ستاره‌ای خودش را حفظ کرد اما سیارات فقظ شبیه نقطه بودند. عطارد برای عکاسی خیلی به خورشید نزدیک بود و مریخ و پلوتو برای به چشم‌آمدن خیلی کوچک بودند. این اولین ثبت تصویر از منظومه خورشیدی بود که از فضا ممکن شد.