بیماری «ام‌اس» به سبک زندگی اجداد باستانی بر می‌گردد

به گزارش خبرگزاری علم و فناوری آنا به نقل از سی‌ان‌ان، دانشمندان با تکیه بر استخوان‌ها و دندان‌های به جا مانده از حدود 5 هزار انسان که دوره حیات آن‌ها به بازه زمانی ۳۴ هزار سال قبل تا قرون وسطی بازمی‌گردد، بزرگ‌ترین پایگاه داده دی‌ان‌ای انسان‌های باستانی را جمع‌آوری کردند.

تجزیه و تحلیل انجام‌گرفته روی این مجموعه منحصر‌به‌فرد از اطلاعات ژنتیکی باستانی نشان می‌دهد، ژن‌هایی که زمانی شکارچیان ماقبل تاریخ یا گله‌داران عصر برنز را از گزند پاتوژن‌ها (عوامل بیماری‌زا) مصون نگه می‌داشت، ممکن است امروزه خطر ابتلا به بیماری‌های عصبی مانند مالتیپل اسکلروز (ام اس) و آلزایمر را در مردم بومی اروپا افزایش دهد.

این یافته‌ها محصول یک پروژه پنج‌ساله با مشارکت ۱۷۵ کارشناس از سراسر جهان است. با توجه به پدیده مهاجرت و آمیختگی جمعیت‌ها، پژوهشگران توانستند از این پایگاه داده برای ترسیم الگوی گسترش ژن‌ها و بیماری‌ها در طول زمان استفاده کنند تا نشان دهند که چگونه تغییرات محیطی خاص و چشمگیر مانند تغییر سبک زندگی از انسان شکارچی به کشاورز، به نفع تثبیت یک واریانت ژنتیکی خاص تمام شده است.

یکی از یافته‌های کلیدی حاصل از نخستین مرحله از تحقیقات که با بررسی هزار و ۶۰۰ ژنوم انجام شد، به بیماری ام‌اس مربوط است که یک بیماری مادام‌العمر مربوط به سیستم عصبی است و حدود ۲.۵ میلیون نفر در سراسر جهان با آن دست و پنجه نرم می‌کنند.

آنگونه که از مطالعات قبلی برمی‌آید، مردم شمال اروپا ازجمله افرادی‌اند که بیش از سایرین مستعد ابتلا به ام‌اس هستند حال آنکه علت این مسئله برای دانشمندان نامشخص بود.

برای همین، محققان از این پایگاه داده برای رهگیری منشأ ژنتیکی ام‌اس استفاده کردند و متوجه شدند که خطر ژنتیکی ابتلا به این بیماری به نسبت خویشاوندی انسان امروزی با دامدارانی برمی‌گردد که حدود پنج هزار سال پیش حیوانات اهلی‌شده را به اروپا عَرضه کردند.

این عشایر دامپرور بومی منطقه‌ای در حدفاصل جنوب شرق اروپا تا قزاقستان بودند که با مهاجرت تدریجی به سمت غرب و شمال غرب اروپا موجب گسترش واریانت‌های ژنتیکی‌ای شدند که به باور پژوهشگران به آن‌ها در مقابله با عوامل بیماری‌زای قابل انتقال از حیوانات اهلی‌شده کمک کرد.

درنهایت ممکن است که این واریانت‌های ژنتیکی در تغییر سبک زندگی جوامع اروپایی از شکارچی به کشاورز تأثیرگذار باشند. 

از آنجا که این عشایر باستانی بعد‌ها به شمال اروپا مهاجرت کردند، استنباط پژوهشگران این است که افزایش نسبت خویشاوندی با آن‌هاست که تا حدی ساکنان امروزی شمال اروپا را مستعد ابتلا به ام‌اس می‌کند.

این یافته‌ها سهم بسزایی در افزایش فهم ما از تحول بیماری ام‌اس و سایر بیماری‌های دستگاه عصبی دارند؛ چراکه با تمرکز بر نحوه تأثیرگذاری سبک زندگی اجدادمان بر شدت خطر‌آفرینی بیماری‌های مدرن، ما را به این فهم می‌رساند که تا چه اندازه میزبان سیستم ایمنی انسان‌های باستانی هستیم.

اکنون سوال این است که چرا واریانت‌های ژنتیکی که زمانی به تقویت سیستم ایمنی انسان باستانی منجر شد، اکنون می‌تواند در ابتلای انسان امروزی به نوعی بیماری خودایمنی (ام‌اس) نقش داشته باشد. 

ارزیابی اولیه این است که تفاوت در نحوه قرار گرفتن انسان مدرن در معرض میکروب‌های حیوانی ممکن است در این مسئله دخیل باشد و سیستم ایمنی را از تعادل خارج کند.

ام‌اس زمانی رخ می‌دهد که سلول‌های سیستم ایمنی به اشتباه به پوشش محافظ فیبر‌های عصبی حمله می‌کنند و به تدریج آن‌ها را می‌فرسایند.