۵ دی در دنیای علم چه خبر؟

به گزارش خبرگزاری علم و فناوری آنا، تاریخ علم مملو از رویدادهای مهمی است که نوآوری‌ها، کشف‌ها و حتی زادروزها و درگذشت‌های دانشمندان و مخترعان تاثیرگذار جهان را در برمی‌گیرد. در این تقویم علم، وقایع مهم مصادف با امروز ۵ دی برابر با ۲۶ دسامبر را ورق می‌زنیم.

****

اولین پرواز تجاری توپولف تی‌یو-۱۴۴

۲۶ دسامبر ۱۹۷۵ میلادی برابر با ۵ دی ۱۳۵۴ خورشیدی، هواپیمای توپولف تی‌یو-۱۴۴، اولین جت فراصوت مسافربری (SST) دنیا در اولین پرواز تجاری خود از مسکو به آلماتی در قزاقستان پرواز کرد و اگرچه برای جابه‌جایی ۱۴۰ مسافر ساخته شده بود در ابتدای خدمت، فعالیتش فقط به حمل بسته‌های پستی و بار محدود شده بود زیرا صدای این هواپیما بسیار بلند بود. خدمات‌رسانی به مسافران از اول نوامبر ۱۹۷۷ در همان مسیر مسکو به آلماتی آغاز شد. اما به‌دلیل مشکلات مزمن مکانیکی، این خدمت در اول ژوئن ۱۹۷۸ پس‌از ۱۰۲ پرواز پایان یافت و مقامات، این هواپیمای ناکارآمد و خطرناک را از دور خارج کردند.

یک رایانه مرد سال شد!

۲۶ دسامبر ۱۹۸۲ میلادی برابر با ۵ دی ۱۳۶۱ خورشیدی، برای‌ اولین‌بار، یک غیرانسان عنوان مرد سال مجله تایم را به از آن خود کرد. در این‌سال یک رایانه این افتخار را به‌عنوان «تاثیر بر خیر یا شر» دریافت کرد. در مقاله تایم نوشته شد: «رایانه شخصی به خودی خود ماشینی است با قابلیت‌های فوق‌العاده برای جدول‌بندی، مدل‌سازی یا ضبط. این قابلیت‌ها را می‌توان با وصل‌کردن آن به شبکه‌ای از رایانه‌های دیگر تقریبا به‌طور نامحدود افزایش داد. این کار، معمولا با اتصال یک رایانه مدل رومیزی به خط تلفن انجام می‌شود (کابل‌های دوطرفه و ماهواره‌های زمینی به‌طور فزاینده‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرند). سپس می‌توان با پایگاه داده‌های الکترونیکی تماس گرفت که نه‌فقط همه نوع اطلاعات را ارائه می‌دهد، که پیام‌ها را جمع‌آوری و ارسال می‌کند یعنی پست الکترونیکی.»

دایان فوسی

۲۶ دسامبر ۱۹۸۵ میلادی برابر با ۵ دی ۱۳۶۴خورشیدی، دایان فوسی جانورشناس آمریکایی به قتل رسید. شهرت فوسی برای بررسی و شناخت رفتار گوریل‌های کوهستان است. او ۱۸سال از نزدیک با گوریل‌ها زندگی کرد. فیلم گوریل‌ها در مه براساس زندگی واقعی دایان فوسی و کتاب معروفش با همین نام ساخته شده است. فوسی پس‌از سفری به آفریقا در سال ۱۹۶۳ با دکتر لوئیس لیکی دیدار کرد و به مطالعه روی گوریل‌های کوهستان علاقه‌مند شد. دایان فوسی یکی از بهترین متخصصان نخستی‌شناسی در زمان حیاتش بود. او به همراه جین گودال محقق شامپانزه و بیروت گالدیکاس محقق اورانگوتان سه زن مهم پژوهشگر زمان خودشان بودند و ازآنجاکه ازطرف دکتر لیکی برای شناخت بهتر نخستی‌سانان به حیات‌وحش اعزام شده بودند به فرشتگان لیکی معروف شدند.

فرانک پنتریج

۲۶ دسامبر ۲۰۰۴ میلادی برابر با ۵ دی ۱۳۸۳ خورشیدی، فرانگ پنتریج، متخصص قلب اهل ایرلند شمالی درگذشت. پنتریج را برای توسعه دستگاه الکتروشوک قابل حمل نجات‌دهنده زندگی می‌شناسند. او دریافت که برای ۶۰ درصد از مردان (تا میانسالی) که بر اثر حمله قلبی جان خود را از دست داده‌اند، مرگ در یک ساعت اول رخ داده است و از این تعداد ۹۰ درصد دچار فیبریلاسیون بطنی شده‌اند. برای شروع اولین درمان ممکن، در سال ۱۹۶۵، پنتریج آمبولانسی را به یک الکتروشوک قلبی (دفیبریلاتور) قابل حمل مجهز کرد و این‌گونه توانست نرخ بقای طولانی مدت بیمار را تا ۵۰ درصد افزایش دهد. با این نتایج، طرح مراقبت‌های عروق کرونر پیش‌بیمارستانی به سرعت در آمریکا به تصویب رسید و در سال ۱۹۷۲ زمانی که رئیس‌جمهور لیندون جانسون در سفر به ویرجینیا دچار حمله قلبی شد، مورد استفاده قرار گرفت.

کلمنز وینکلر

۲۶ دسامبر ۱۸۳۸ میلادی برابر با ۵ دی ۱۲۱۷ خورشیدی، کلمنز الکساندر وینکلر، شیمیدان آلمانی کاشف عنصر ژرمانیوم به‌دنیا آمد. وینکلر سابقه مدیریت در کارخانه شیشه کبالت و سپس عضویت در هیئت علمی دانشکده معدن فرایبرگ را داشت. او اوایل کار خود، تکنیک‌های جدیدی را برای تجزیه‌وتحلیل گازهای صنعتی توسعه داد و بورت گاز وینکلر (ابزاری شیشه‌ای به شکل استوانه‌ای عمودی مدرج با شیری در انتها) را توسعه داد. هنگامی‌که آکادمی معدن فرایبرگ از او خواست تا کانی آرژیرودیت (یک سنگ معدن سولفید نقره) را تجزیه‌و‌تحلیل کند، متوجه شد که تمام عناصر شناخته‌شده موجود در آن فقط ۹۳درصد وزن این کانی را تشکیل می‌دهند. پس از گذراندن چهار ماه برای ردیابی و جداسازی ۷درصد باقیمانده، او عنصر جدیدی را که ژرمانیوم نامید، برای آلمان پیدا کرد. معلوم شد که ژرمانیوم درواقع همان اِکا-سیلیکن است که دیمیتری مندلیف در سال ۱۸۷۱ وجود آن را پیش‌بینی کرده بود. ژرمانیم امروزه با عدد اتمی ۳۲ در جدول تناوبی قرار گرفته است و شبه‌فلزی سخت، درخشان و به رنگ سفید خاکستری و از نظر شیمیایی شبیه قلع است. این عنصر تعداد بسیار زیادی از ترکیبات آلی‌فلزی را تشکیل داده و به‌عنوان ماده نیمه‌هادی مهمی در ترانزیستورها و نورسنج‌ها شناخته می‌شود.