«جویندگان»؛ مستندی که تحت فشار ساخته شد و به حقیقت رسید

به گزارش خبرنگار گروه فرهنگ و جامعه خبرگزاری علم و فناوری آنا، مجید فتحی کارگردان مستند «جویندگان» درباره شکل‌گیری ایده این مستند بیان کرد: برای تهیه فیلم مستند «قوچ سنگی» به روستا‌های منطقه ارسباران رفته بودیم و طبیعتاً وقتی مردم محلی دوربین می‌بینند فکر می‌کنند که از صدا و سیما آمده‌ایم و احساس می‌کنند می‌توانند درددل کرده و مشکلاتشان را مطرح کنند. در روستای «اندیرگان» اهالی از کشف معدن طلا در مراتع و زمین‌های کشاورزی روستا‌یشان صحبت می‌کردند و این‌که گرد و غبار حاصل از کار ماشین‌آلات معضلی برایشان شده و اصرار داشتند که ما را به آن منطقه ببرند و ما از آنجا فیلم تهیه کنیم درحالی که کاری از دست ما بر نمی‌آمد.

او ادامه داد: چند سال بعد در اخبار و رسانه‌های استانی خبر‌هایی از آلایندگی این معدن منتشر شد و در اذهان عمومی هم صحبت‌هایی درخصوص قاچاق سنگ مطرح بود. کم کم من به موضوع علاقمند شدم و طی سفر‌های کوتاهی که داشتم با چند نفر آشنا شدم. در این موقع فاجعه مرگ گوسفندان هم در فضای مجازی دست به دست شده بود و مصمم شدم در این مورد کاری انجام بدهم. طرح آن را نوشتم و به مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی ارائه کردم که خداراشکر استقبال کردند و کلید ساخت فیلم زده شد.

کارشکنی و تهدید در مسیر ساخت یک مستند

فتحی درباره پروسه تولید این مستند گفت: قرارداد فیلم سال ۱۳۹۹ بسته شد. در اوج جریان همه‌گیری کرونا علی‌رغم تعطیلی‌های پی‌درپی برنامه ریزی کردیم و در جریان پیش‌تولید و مکاتبات اداری متوجه شدم عواملی دوست ندارند این موضوع مطرح شود. در وهله اول دهیار روستا سنگ‌اندازی کرد و با این‌که قول همکاری داده بود، اما در مرحله اجرا همکاریش را مشروط به دستور از بالا یعنی بخشدار و فرماندار کرد. در جلساتی که با فرماندار ورزقان داشتیم هم ایشان مساله را امنیتی کرد و طبیعتا ما از شورای تامین امنیت استان سر در آوردیم و در جلساتی که داشتیم نظر آن‌ها این بود که هیچ مشکلی نیست و ما می‌توانیم کار بکنیم، ولی در عمل با کارشکنی و تهدید روبرو شدیم تا جایی که با وساطت معاون فرهنگی هنری اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان و مکاتبات انجام گرفته باز به نتیجه نرسیدیم.

او افزود: پیشنهاداتی هم داشتیم که چندین برابر مبلغ قرارداد فیلم را بگیریم و از موضوع صرف نظر کنیم، اما با اشرافی که بنده به موضوع پیدا کرده بودم و علیرغم مخاطرات موجود مصمم به ساخت فیلم بودم. با این‌که فیلم کاملا در روند قانونی و با مجوز موسسه ناجی فیلم پیش می‌رفت، اما در معاونت اجتماعی نیروی انتظامی استان از بنده تعهدنامه گرفتند که نظم عمومی را بر هم نزنم. در جریان تولید هم چندین بار مجبور شدم به دلیل عدم همکاری، عوامل تولید را عوض کنم. دلیلش هم این بود که دوستان ما را تهدید‌ می کردند و آنها هم نگران شده بودند. طبیعتا با مشکلات پیش آمده نتوانستیم به طرح اولیه وفادار بمانیم، ولی امیدوارم فیلم قابل تاملی ساخته باشیم.

این مستندساز درباره لزوم برگزاری جشنواره «سینماحقیقت» مطرح کرد: من در چند دوره از جشنواره شرکت کرده‌ام و تأثیری که این جشنواره روی فیلمسازی مستند داشته را از نزدیک رصد کردم. جشنواره «سینماحقیقت» نقش مهمی در رشد سینمای مستند ایران داشته و دارد.

کارگردان مستند «جویندگان» درباره وضعیت کنونی سینمای مستند توضیح داد: واقعیت امر این است که ساخت فیلم مستند به ویژه در

مستندسازانی که از جان و دل مایه می‌گذارند

ژانری که به معضلات اجتماعی و محیط زیست می‌پردازد، خیلی سخت است و مشکلات خاص خود را دارد. از طرفی بودجه فیلم مستند خیلی کم است. برای همین تصورم این است اگه علاقه و عشق به تولید این نوع فیلم نباشد اثری ساخته نمی‌شود. مستندسازان از جان و عمر و مال خود مایه می‌گذارند تا فیلمی تولید شود و در آن واقعیت‌های اجتماعی منعکس بشود.

فتحی در بخش دیگری از صحبت‌هایش بیان کرد:، چون در زمینه فیلم کوتاه داستانی هم فعالیت می‌کنم تا به حال ۱۹ فیلم کوتاه داستانی و مستند کار کرده‌ام و «جویندگان» دهمین کار مستند بنده است.

مجید فتحی در پایان درباره کار‌های آینده خود گفت: دوست دارم در صورت پیدا کردن سرمایه‌گذار فیلم بلند داستانی خود را کار کنم و طرح و فیلمنامه آماده هم دارم. در زمینه مستند هم طرح‌هایی به چند جا ارائه کرده‌ام که امیدوارم تامین مالی شود و تولید آن‌ها را شروع کنیم و در طرح‌ها باز دغدغه بنده محیط زیست است.

عوامل این مستند عبارتند از نویسنده و کارگردان: مجید فتحی، تصویربردار: کریم محسنی ارجمند، مهدی شیرین، علی موسایی، صدابردار: حسن سلمانی، تدوین: علی مسلمی، مدیر تولید: علیرضا صفری، گفتار متن: بهمن پورباقری، موسیقی: چنگیز معماران، مشاور ساخت: محمد مقدم، دستیار کارگردان: رستم نظری، دستیار تصویربردار: آیدین صیامی، تدارکات: مختار اسدی گلزار، طراح پوستر: مهیار سید علیزاده.