کشف ژنی برای تولید واکسن آلزایمر

به گزارش گروه سلامت خبرگزاری علم و فناوری آنا، در یک مطالعه پیشگامانه، محققان دانشگاه استنفورد با همکاری پژوهشگرانی از سایر نقاط جهان، یک نوع ژن را شناسایی کرده‌اند که خطر ابتلا به بیماری‌های آلزایمر و پارکینسون را تا بیش از 10 درصد کاهش می‌دهد.

این نوع ژن که به نام دی‌آرچهار (DR4) شناخته می‌شود، دارای ظرفیت افزایش کارایی واکسن‌های آینده در برابر شرایط عصبی است. این یافته‌ها ارتباط بین «پروتئین تاو» (tau protein) و هر دو بیماری را نیز نشان می‌دهد و فرصت‌های جدیدی را برای درمان‌های هدفمند و واکسن‌ها باز می‌کند.

پروتئین تاو یک بیومولکول است که در سلول های عصبی (نورون ها) یافت می شود. این پروتئین با کمک به مونتاژ و تثبیت میکروتوبول‌ها، لوله‌های کوچکی که چارچوب ساختاری درون سلول‌ها را تشکیل می‌دهند و در فرآیندهای سلولی مختلف درگیر هستند، در حفظ ساختار و پایداری سلول‌های عصبی نقش مهمی ایفا می‌کند.

در اختلالات نورودژنراتیو مانند بیماری آلزایمر، تجمع غیرطبیعی پروتئین تاو در مغز رخ می دهد. این پروتئین‌های تاو انباشته شده می‌توانند با هم جمع شوند و ساختارهایی به نام درهم‌تنیدگی‌های نوروفیبریلاری (neurofibrillary tangles) را تشکیل دهند. این گره‌ها نشانه بیماری آلزایمر و سایر بیماری‌های مرتبط با آن هستند که به عنوان تائوپاتی شناخته می‌شوند.

به گزارش سای‌تک‌دیلی (scitechdaily)، این مطالعه شامل تجزیه و تحلیل گسترده‌ای از داده‌های پزشکی و ژنتیکی از جمعیت‌های مختلف ازجمله افراد از تقریباً 25 کشور بود. تیم تحقیقاتی کشف کردند که تقریباً 20 درصد افراد دارای نوع ژن دی‌آرچهار هستند که یک اثر محافظتی در برابر بیماری‌های آلزایمر و پارکینسون ایجاد می‌کند.

«امانوئل میگنوت» (Emmanuel Mignot) یکی از محققین اصلی این پژوهش استاد تمام کرسی کریگ رینولدز در پزشکی خواب و استاد روانپزشکی و علوم رفتاری است. وی اهمیت نوع ژن دی‌آرچهار را توضیح داد و اظهار کرد: تنها پپتید دی‌آرچهار که به شدت به آن متصل شده بود پی‌اچ‌اف6 (PHF6) بود - و تنها زمانی که این پپتید استیله شد از قبل مشخص شده است که استیلاسیون پی‌اچ‌اف6 باعث تسهیل تبدیل تاو به تجمع در پیچ و تاب‌های عصبی فیبریلاری می‌شود.

این بینش نشان می‌دهد که واکسنی که پپتید پی‌اچ‌اف6 استیله را هدف قرار می‌دهد، می‌تواند سیستم ایمنی را برای حمله تحریک کرده و از تشکیل گره‌های عصبی فیبریلاری جلوگیری کند.

با این حال، اثربخشی چنین واکسنی به زیرگروه دی‌آرچهار خاص یک فرد بستگی دارد که بین جمعیت‌های مختلف متفاوت است؛ بنابراین، آزمایش خون برای تعیین اینکه چه کسی از واکسن سود می‌برد، ضروری است.

این مطالعه پیامدهای گسترده‌ای برای توسعه استراتژی‌ها و درمان‌های پیشگیرانه برای بیماری‌های آلزایمر و پارکینسون دارد.

میگنوت افزود: در افرادی که حامل هر یک از انواع محافظ دی‌آرچهار هستند (همه آنها محافظ نیستند) و مغز آنها شروع به انباشته شدن توده‌های تاو کرده است، واکسن می‌تواند شروع آلزایمر و احتمالا پارکینسون را به تاخیر بیندازد یا حتی پیشرفت آنها را کُند کند.

یافته‌های تحقیق منجر به این شد که دفتر صدور مجوز فناوری دانشگاه استنفورد یک درخواست ثبت اختراع برای مالکیت معنوی مرتبط با این مطالعه ارائه دهد. این مطالعه توسط سازمان‌های مختلفی از جمله مؤسسه ملی بهداشت آمریکا، اتحادیه اروپا و بنیاد مایکل جی فاکس تامین مالی شده است.

این تحقیق پیشگامانه ما را یک گام به درک و پیشگیری بالقوه این بیماری‌های تخریب‌کننده عصبی نزدیک‌تر می‌کند. تحقیقات بیشتر در مورد درمان‌های هدفمند و واکسن‌های مبتنی بر نوع ژن دی‌آرچهار و تعامل آن با پروتئین تاو، نویدبخش پیشرفت‌های آینده در این زمینه است.

یافته‌های این پژوهش در مقاله‌ای که به تازگی در «مجموعه مقالات آکادمی ملی علوم» (Proceedings of the National Academy of Sciences) منتشر شده، توضیح داده شده است.