6 راهکار تعميق «عفاف» آقایان برای تقویت خانواده

گروه فرهنگ و جامعه خبرگزاری آنا ـ «زینب مواصلی» جامعه شناس: خانواده از مهم‌ترین نظام‌های اجتماعی است که تأثیر اعضای آن بر یکدیگر موجب تغییرات اساسی در جامعه خواهد شد. نقش مردان در خانواده نیز از تأثیرگذارترین نقش‌ها است که معمولاً کمتر مورد توجه و بررسی قرار می‌گیرد. در این میان، آنچه به عنوان عامل مهمی در تثبیت یا تزلزل نقش‌های مردانه در خانواده می‌شود، عفاف مردان است.

راهکار‌های تقویت بنیه خانواده

از جمله راهکار‌های تقویت بنیه خانواده با توجه و تأکید بر عفاف مردان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

الف) آموزش آموزه‌های دینی و عمق بخشیدن به باور‌های افراد جامعه و دفع شبهات در زمینه‌های متعدد، به ویژه آن بخش از دین که مربوط به حدود و میزان نگاه به نامحرم و ارتباط با آن‌ها است و نیز تبیین میزان ارزشمندی و حرمت خانواده و حقوق اعضای آن نسبت به یکدیگر. بدیهی است بروزسازی ادبیات دینی و توجه به مقتضیات زمان و مختصات دنیای امروز که سرعت، الکترونیک و نانوتکنولوژی از جمله آن‌ها به شمار می‌رود، در این بخش اهمیت خاصی دارد.

ب) تعمیق فرهنگ عفاف، حجاب و حیا در بین مردان و تبیین زوایای گوناگون آن از نظر عقل و نقل با استفاده از انواع رسانه‌های جمعی و انواع ابزار‌های آموزشی، همانگونه که در دهه اخیر حرکتی جمعی پویایی جهت تعمیق فرهنگ حجاب برای زنان صورت گرفته است. این امر، مستلزم در نظر گرفتن مردان در تمام سطوح تحصیلی، فرهنگی، اجتماعی و ... است و از این رو، باید از تمامی امکانات بهره برد، مانند تدوین آثار فاخر، ارزشمند و پاسخگو، ترتیب همایش‌ها و قرار دادن آثار مکتوب و غیرمکتوب و رایانه‌ای در سبد فرهنگی خانواده‌ها.

نکته قابل توجه این است که در این بخش آموزش باید برای پسران از دوران کودکی و قبل از بلوغ برنامه‌ریزی کرد و آن‌ها را با مقوله عفاف و حفظ حدود و حریم آشنا کرد تا قبل از رسیدن به جوانی و میانسالی «ملکه حیا» و «حالت عفاف» و «رفتار‌های حرمت‌آمیز» در وجود آن‌ها نهادینه شده و از ثابتات نفسانی آن‌ها شود.

ج) ایجاد امکاناتی جهت آموزش و ارتقای سطح آگاهی مردان و زنان نسبت به امور زیستی غریزی (جنسی) و روابط زناشویی صحیح و ایجاد مهارت‌های ارتباط عاطفی و جنسی با همسر به گونه‌ای که هر یک از همسران به ارضای غرایز خود بیرون از فضای خانواده نیازمند نباشند. در این مرحله نیز، توجه به ادراکات جنسی پسران در دوران کودکی و بلوغ و برخورد صحیح و آگاهانه با این نوع ادراکات و رفتار‌ها اهمیت زیادی دارد.

آموزش رفتار‌های جنسی صحیح و آگاهی بخشی در دوران مدرسه به گونه‌ای که موجب تحریکات نشده و تالی فاسدی بر آن مترتب نشود، از جمله راهکار‌های مهم و اساسی است. باید توجه داشت که در دوره راهنمایی و دبیرستان نوجوانان، به ویژه پسران در حال گذار از تحولات دوران بلوغ و آشنایی با احساسات جدید در حوزه مسائل جنسی است.

بدیهی است اگر فرهنگ دینی برای این گروه سنی در رابطه با الگو‌های روابط جنسی تعمیق عفت و حیا برنامه‌ریزی نکند، تحت تأثیر فرهنگ غیرعفیفانه بیگانه قرار گرفته و موجبات بی‌عفتی در جوانی و بزرگسالی برای آنان پدید خواهد آمد؛ به ویژه امروزه که ماهواره، اینترنت و محصولات ضد اخلاقی و مبتذل آسان‌تر، ارزان‌تر و با جاذبه بیشتر از محصولات فرهنگی سالم مبتنی بر آموزه‌های دین در دسترس نوجوانان قرار می‌گیرد. د) اقدام محلی در سطح گسترده و با وجود متخصصان در امور خانواده و مهارت‌های ارتباط در خانواده و استفاده از نیرو‌های مردمی، به ویژه فعالان بسیج مساجد جهت کاهش سطح هزینه‌ها در آموزش عمومی. مهارت در ارتباط ها، مهارت عفاف خود نگهداری و ارائه آگاهی‌های جنسی مطابق با آموزه‌های دینی از جمله آموزش‌ها در همین مورد است.

ه) تنظیم هنجار‌های رسمی و وضع قوانین متناسب با هنجار‌های دینی که معلول آموزش دینی است. در حقیقت از آنجا که در حکومت اسلامی هنجار‌های رسمی، یعنی قوانین تشکیلاتی، اداری و مالی کشور و واحد‌ها و موسسه‌های تابعه مثل قانون اساسی باید مطابق با هنجار‌های دینی باشد، به نظر می‌رسد نباید بین هنجار‌های دینی و رسمی تزاحم و تناقضی باشد و در مرحله قانونگذاری باید به این نکته توجه خاص شود و مطابقت مذکور ایجاد شود. از سویی، باید هنجار‌های سنتی (غیر رسمی) را که خاستگاه آن‌ها اتفاقات روزمره زندگی افراد است و گاه حتی، مخالف آموزه‌های دینی است، جهت بخشید.

ی) اقدام به ایجاد محصولات فرهنگی متناسب با حیا و عفاف مردان و ساخت فیلم‌ها و ترویج انواع آثار مکتوب و غیرمکتوب که مردان را از خیانت، بی‌تعهدی و لاابالی‌گری دور کرده و نسبت به خانواده دلگرم می‌کند. چنانکه در اصل سوم قانون اساسی ایجاد محیط مساعد برای رشد فضایل اخلاقی براساس ایمان، تقوا و مبارزه با کلیه مظاهر فساد و تباهی به عنوان اولین وظیفه دولت مطرح شده است.

منابع:ـ باربارا آنجلیس، راز‌هایی درباره مردان، ترجمه هادی ابراهیمی، ۱۳۸۳
ـ ناهید طیبی، عفاف و حجاب مردان؛ باید‌ها و نباید‌ها و نقش آن در سالم‌سازی جامعه اسلامی، کتاب اندیشه‌های راهبردی، زن و خانواده، ۱۳۹۴