۱۹ آبان در دنیای علم چه خبر؟

خبرگزاری علم و فناوری آنا؛ تاریخ علم مملو از رویدادهای مهمی است که نوآوری‌ها، کشف‌ها و حتی زادروزها و درگذشت‌های دانشمندان و مخترعان تاثیرگذار جهان را در برمی‌گیرد. در این تقویم علم، وقایع مهم مصادف با امروز ۱۹ آبان  برابر با ۱۰ نوامبر را ورق می‌زنیم.

گوستاو گئورگ اِمبدن

۱۰ نوامبر ۱۸۷۴ میلادی برابر با ۱۹ آبان ۱۲۵۳ خورشیدی، گوستاو گئورگ امبدن، زیست‌شیمی‌دان آلمانی به‌دنیا آمد. امبدن مطالعاتی را درباره شیمی سوخت‌وساز هیدرات‌ کربن و انقباض عضلانی انجام داد و اولین نفری بود که در سال ۱۹۳۳ تمام مراحل مرتبط در تبدیل گلیکوژن به اسید لاکتیک را کشف و این مراحل را به هم پیوند داد. پیش‌از او، در سال ۱۹۱۸ اتو میرِهوف با نشان‌دادن اینکه سوخت‌وساز سلولی شامل تجزیه گلوکز به اسید لاکتیک است، سهم بسزایی در شناخت فرآیند سوخت‌وساز سلولی ایفا کرد. اِمبدن همچون بسیاری از شیمی‌دانان و فیزیولوژیست‌ها، زمان زیادی را صرف انجام مراحل دقیق چنین تجزیه‌ای کرد. توالی متابولیک از گلیکوژن به اسید لاکتیک بعدها با نام مسیر امبدن-میرهوف شناخته شد. او پیشتر، مطالعاتی روی فرآیندهای متابولیک کبد انجام داده بود و بنیانی را برای درک بهتر دیابت تعریف کرده بود.

رابرت اینِس

۱۰ نوامبر ۱۸۶۱ میلادی برابر با ۱۹ آبان ۱۲۴۰ خورشیدی، رابرت تی‌.اِی اینِس اخترشناس اسکاتلندی دنیا آمد. اینس در سال ۱۹۱۵ موفق شد پروکسیما قنطورس را که نزدیک‌ترین ستاره به زمین پس‌از خورشید است را کشف کند. سال ۱۸۹۴، دیوید گیل اخترشناس بریتانیایی ساکن آفریقای جنوبی از اینس دعوت کرد که به رصدخانه سلطنتی دماغه امید نیک برود. اینس در این رصدخانه با استفاده از یک تلسکوپ انکساری ۷ اینچی به رصدگری موفق در رصد ستاره‌های دوتایی تبدیل شد. مشهورترین کشفش، پروکسیما قنطورس است که ستاره‌ای کم‌نور نزدیک ستاره دوتایی آلفا قنطورس است و آن‌قدر در جهت جنوب کره زمین است که در بیشتر نیمکره شمالی قابل رویت نیست. اینس همچنین برای اولین‌بار موفق شد دنباله‌داری معروف به دنباله‌دار بزرگ ژانویه ۱۹۱۰ یا دنباله‌دار نور روز را ببیند و رویت آن را در ۱۷ ژانویه ۱۹۱۰ ثبت کند.

بی‌حسی نخاعی

۱۰ نوامبر ۱۸۹۹ میلادی برابر با ۱۹ آبان ۱۲۷۸ رودولف ماتاس اهل نیواورلئان در لوییزیانا بیماری را برای جراحی به روش زیرعنکبوتیه نخاعی بی‌‌هوش کرد.  گزارش او که اولین گزارش با محوریت این موضوع در ایالات‌متحده به‌شمار می‌رفت، «اهمیت و ارزش رو‌به‌رشد بی‌حسی موضعی و ناحیه‌ای در جراحی‌های کوچک و بزرگ» را نشان می‌داد که در سال ۱۹۹۰ که در مجله انجمن پزشکی ایالت لوئیزیانا منتشر شد. ماتاس را به‌عنوان «پدر جراحی مدرن عروقی» می‌شناسند. جراحی‌های ظریف و حساس نقطه قوتش بود. امروزه، بی‌هوشی از نخاع یا بی‌حسی نخاعی به‌عنوان یکی از روش‌های متدوال بی‌هوشی شناخته می‌شود که طی آن  آن داروی بی‌حس‌کننده ازطریق سوزن بندی که معمولا ۹ سانتی‌متر است در نزدیکی نخاع تزریق می‌شود.

 ویلیام هِگِنباتوم

۱۰ نوامبر ۱۹۹۴ میلادی برابر با ۱۹ آبان ۱۳۷۳ خورشیدی، فیزیکدان آمریکایی ویلیام هِگِنباتوم درگذشت. شهرت او برای اختراع اولین بازی ویدیویی است که «تنیس دونفره» نام داشت. هگنباتوم در سال ۱۹۵۸ زمانی‌که مدیر آزمایشگاه ملی بروکهیون بود بازی تنیس دونفره را با هدف سرگرم‌کردن بازدیدکنندگان توسعه داد. برای ساختن این بازی، او از یک رایانه آنالوگ کوچک با ۱۰ تقویت‌کننده عملیاتی متصل مستقیم استفاده کرد و برای نشان‌دادن نمای جانبی از پرواز منحنی توپ تنیس از یک نوسان‌نگار به قطر تنها پنج بهره گرفت. هر بازیکن یک دسته هدایت و یک دکمه در اختیار داشت. این بازی معروف که دو خط (به‌جای بازیکن‌ها) و یک نقطه (به‌جای توپ) را شامل می‌شد، تا اواسط دهه هشتاد میلادی روی دستگاه‌های بازی‌های ویدیویی وجود داشت.

اولین ویروس رایانه‌ای

۱۰ نوامبر ۱۹۸۳ میلادی برابر با ۱۹ آبان ۱۳۶۲ خورشیدی،  فرد کوهن دانشجوی دوره دکتری دانشگاه کالیفرنیای جنوبی در سمیناری با موضع امنیت رایانه‌ای نتایج آزمایشی را ارائه کرد که از خلق اولین ویروس مستند‌شده در تاریخ انفورماتیک حکایت می‌کرد. پژوهشگران دیگری پیشتر درباره خطرات بالقوه برنامه‌های مخرب نوشته بودند اما کوهن اولین کسی بود که یک نمونه از این برنامه‌های مخرب را ساخت و برای اولین‌بار از اصطلاح «ویروس» در توصیف این برنامه استفاده کرد. ویروس فرد کوهن از نوع ویروس‌هایی بود که از نرم‌افزارهای مخرب معروف به بدافزار استفاده نمی‌کرد.