حضور تاثیرگذار مرحوم «براتی پور» از فردای انقلاب تا آخرین نفس در عرصه ادبیات انقلاب

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری علم و فناوری آنا، ویژه برنامه‌ «وعده‌ دیدار» به مناسبت هفتمین روز درگذشت شادروان استاد عباسعلی براتی پوربه مدیریت گروه بین‌المللی هندیران با مدیریت علی رضا قزوه و اجرای سید مسعود علوی تبار برگزار شد.

این برنامه با سخنرانی و حضور اساتید پیشکسوت و جوان، خاطره گویی دوستان و آشنایان مرحوم، برخی از مسئولان و فعالان فرهنگی و ادبی کشور، شعر خوانی شاعران، به اشتراک گذاشتن نمونه دست خط‌هایی از مکتوبات استاد براتی پور، و خوشنویسی‌های بداهه همراه بود.

** قزوه: اخلاق مداری و صفای قلبی از ویژگی‌های براتی پور بود

در ابتدا علی رضا قزوه، شاعر و رئیس دفتر شعر و موسیقی و سرود صدا و سیما، ضمن عرض تسلیت اظهار داشت: زنده یاد استاد براتی پور را از دهه شصت و سال‌های ۱۳۶۳ می‌شناختم. حضور در جلسات شعر هفتگی حوزه هنری و اجرای جلسات توسط ایشان و استاد اسرافیلی و حضور در کنگره‌های شعر جنگ در سال ۱۳۶۵ و حضور در کنگره‌های شعر دفاع مقدس در سال‌های بعد نشانگر وفاداری و تلاش چشمگیر این شاعر در جریان شعر انقلاب بود. اخلاق مداری و صفای قلبی از ویژگی‌های این شاعر انقلابی بود.

** اسرافیلی: براتی پور از اولین‌های حوزه هنری بود

حسین اسرافیلی شاعر پیشکسوت اظهار کرد: مرحوم استاد براتی پور از شاعرانی بود که در همان اوایل تشکیل حوزه‌ هنری به جمع دوستان شاعر پیوستند و قاری جلسات شعر ایشان بودند، گاهی با استاد سلحشور، و گاهی هم خود ایشان، بعضی موقع‌ها هم وحید امیری قاری جلسات بودند.

وی ادامه داد: مرحوم استاد عباس براتی پور قبل از اینکه به حوزه‌ هنری تشریف بیاورند، در انجمن شاعران مذهبی که در منزل استاد مردانی تشکیل می‌شد، حضور داشتند و از آنجا به حوزه رجوع و جزو انجمن شاعران حوزه هنری شدند. همچنین از کسانی بودند که با دل و جان به دعوت حضرت امام (ره) و به انقلاب لبیک گفتند و بیعت کردند؛ و در زمینه‌ شعر شاعران آیینی فعال بودند.او از جمله کسانی بود که در زمره‌ شاعرانی که برای شهدا و دفاع مقدس، رزمندگان و آزادگان کار زیاد انجام دادند قرار داشتند؛ و استاد براتی پور در این حوزه‌ها بسیار فعال بودند.

اسرافیلی گفت: بعد از مدتی مدیریت انجمن شاعران حوزه‌ هنری را برعهده گرفت، بعد از آن مدت‌ها در روزنامه‌ رسالت صفحه‌ شعرشان را بستند. ستونی داشتند راجع به شعر و عروض و آنجا درس‌هایی می‌دادند و دوستان جوان را آموزش می‌دادند و به ادامه کار تشویق می‌کردند. همچنین استاد از جمله کسانی بود که در نیروی هوایی و در انقلاب اولین بیعت را با حضرت امام (ره) داشتند. در حوزه‌ فرهنگ و ادب در نیروی هوایی، نیرو‌های بسیارخوبی وجود داشت، مثل جناب مرحوم براتی پور، جناب سرهنگ بیگی حبیب آبادی، و جناب سرهنگ خادمی، که در این بخش‌ها بودند و فعالیت‌های زیادی داشتند.

** اسماعیلی: زنده یاد براتی پور از فردای پیروزی انقلاب تا آخرین روز‌های حیات خویش، در عرصه ادبیات انقلاب حضوری فعال و تاثیرگذار داشت

رضا اسماعیلی، شاعر، و منتقد ادبی، دیگر سخنران این مراسم، به انگیزه کوچ شاعر پیشکسوت انقلاب، استاد عباس براتی پور گفت: با کمال تاسف باید گفت اگر امروز برای شناخت زنده یاد براتی پور و معرفی او به نسل‌های آینده به دنبال منابعی مستند و موثق باشیم، در کمال ناباوری به این نتیجه می‌رسیم که در اینباره دستمان خالی است و هیچ منبع قابل استنادی برای این منظور نداریم! حال آن که زنده یاد براتی پور از فردای پیروزی انقلاب تا آخرین روز‌های حیات خویش، در عرصه ادبیات انقلاب حضوری فعال و تاثیرگذار داشت.

مدیریت جلسات نقد شعر حوزه هنری به مدت ۱۹ سال و تربیت و هدایت نسلی از شاعران جوان، موید این تاثیرگذاری است که انکار آن دور از انصاف است.

اسماعیلی در ادامه بیان کرد: استاد براتی پور رفت، بی آن که ردّپای روشنی از شخصیت و سلوک ادبی آن عزیز سفر کرده در قاب و قالب تاریخ شفاهی، یادنامه، جشن نامه، شناخت نامه، صدای شاعر، مستند تلویزیونی و... در دست داشته باشیم. این برای ادبیات ما خسران و نقصان بزرگی است.

برای مانایی و ماندگاری و انبساط و حیات شجره طیبه ادبیات انقلاب اسلامی، ضرورت امروز «مستندسازی» و تدوین «تاریخ شفاهی» این گونه ادبی است. اهتمام جد‌ی در پرداختن به شعر و ادبیات انقلاب، ارایه تعریفی دقیق و قابل استناد، تبیین مولفه‌های آن و کالبد‌شکافی و آسیب‌شناسی این‌گونه ادبی، یکی از ضرورت‌هایی است که بی اعتنایی به آن می‌تواند تبعات جبران‌ناپذیری برای نسل امروز و فردای انقلاب به همراه داشته باشد. غفلت از این مهم، به معنای به مخاطره انداختن «چیستی و هستی» ادبیات انقلاب اسلامی است.

وی افزود: بی هیچ تردیدی زمان آن رسیده است که شاعران، پژوهشگران و ادبای عصر انقلاب به ارائه تعریفی کاربردی و شفاف از شعر انقلاب بپردازند تا این مولود مبارک که امروز دوران میانسالی خود را پشت سر می‌گذارد، بتواند با مکاتب ادبی جهان به تعامل و گفتمان سازنده بپردازد. لازمه این کار معرفی شایسته و بایسته نسل شاعران انقلاب اسلامی به همراه تبیین مولفه‌های سبکی (ساختاری و مضمونی) این جریان و نظریه پردازی در باره آن است.

اگر به این اتفاق دست پیدا کنیم، بدون شک دیگر امکان دست‌اندازی دیگران بر این جریان نیست و می‌توان به تثبیت شعر انقلاب فکر کرد و حتی از بانیان دیگر مکاتب ادبی و طرفداران شان خواست تا به شکلی جدی به این پدیده توجه کنند. با برکشیدن و تکریم نام آوران شعر انقلاب، علاوه بر این که زمینه برای باروری و بالندگی بیش‌تر این گونه ادبی فراهم می‌شود، راه برای ترجمه و معرفی آثار ارجمند شاعران انقلاب به علاقه‌مندان شعر و ادبیات در ایران و سراسر جهان هموار خواهد شد.

اسماعیلی در پایان عنوان کرد: ناگفته نماند که در سال‌های اخیر در حوزه تدوین تاریخ شفاهی ادبیات انقلاب، وزارت ارشاد، حوزه هنری و شهرستان ادب - به صورت پراکنده - گام‌هایی برداشته‌اند. همچنین به همت حسین قرایی - نویسنده و پژوهشگر ادبی - به صورت ذوقی و خودجوش تلاش‌هایی در این حوزه صورت گرفته که حرکتی قابل ستایش، اما ناکافی است. بدیهی است اقداماتی از این دست نیازمند حمایت جدّی و پشتیبانی مادی و معنوی نهاد‌های مسئول و متولیان فرهنگی است که امید است با برنامه ریزی‌های روش‌مند و هدفمند در آینده تداوم یابد.

** عاملی: مرحوم براتی پور خوی و خصلت شاگرد پروری و ذره پروری داشت

امیر عاملی شاعر و خوشنویس پیشکسوت کشورمان در طی سخنانی بیان داشت: این بنده بر حسب حُسن اتفاق بیش از ۳۵ سال پیش با مرحوم استاد براتی پور آشنا شدم، این آشنایی خیلی نزدیک شد در حد رفت و آمد و علی الخصوص در مکتوبات، نامه نگاری، که الان بنده شاید بیش از ۸۰ نامه از ایشان را دارم که به خطی بسیار زیبا و متنی بسیار مهربانانه و توانمند نوشتند و بنده هم متقابلاً به همین اندازه برای ایشان نوشته‌ام.

امیر عاملی ادامه داد: استاد براتی پور از چند نظر قابل بررسی هستند، یکی شخصیت غیر شاعرانه‌ ایشان و دیگری شخصیت شاعرانه‌ ایشان و آمیختن این دو با هم است. افرادی در شأن و مقام جناب استاد نایاب هستند، و اگر نگوئیم نایاب، بسیار کم یابند، که سال‌های سال بر یک مداری حرکت کرده اند و بر یک مداری اعتقادات خودشون را حفظ کردند. انسانی خانواده مدار بودند، انسانی اجتماعی بودند، انسانی انقلابی بودند، بدور از شعار و مبتنی بر شعور، همواره موضع گیری‌های درست و دقیقی داشتند، و از طرفی خوی و خصلت شاگرد پروری و ذره پروری داشتند.

این شاعر و خوشنویس پیشکسوت در خاتمه گفت:
دلم به این بیت سایه خوش است که: «مردن عاشق نمی‌میراندش/ در چراغی تازه می‌گیراندش»

در واقع شما می‌دانید «وَلا تَحسَبَنَّ الَّذینَ قُتِلوا فی سَبیلِ اللَّهِ أَمواتًا ۚ بَل أَحیاءٌ عِندَ رَبِّهِم یُرزَقونَ»، در مورد همین افراد است، ایشان رزمنده و همرزم شهید بابایی بودند. وقتی که شهید بابایی به شهادت رسیدند اولین بار ایشان زنگ زدند به بنده و گفتند: امیر! یک شعر در مورد شهید همشهری شما گفتم، یاداشت کن، من یادم نمی‌رود نوشتم «ای سرو به خون تپیده بابایی/‌ای همسفر سپیده بابایی»، یک مثنوی بلندی بود، نوشتم؛ و اولین هفته در نشریه‌ای که بودم چاپ کردم و آن روز بعد از شهادت شهید بابایی خیلی با گریه با هم صحبت کردیم، و ایشان گویی روح از بدنش رفته بود.

** رمضانی: مرحوم براتی پور در زمینه شعر انقلاب پیشرو و جزو شعرای پیشکسوت انقلابی بود

مهدی رمضانی دبیرکل نهاد کتاب خانه‌های عمومی کشور، در سخنانی ابراز داشت: مرحوم استاد براتی پور یک شخصیت اثر گذار و اثر بخش در حوزه‌ شعر و ادب انقلاب بودند که فقدان ایشان ثلمه‌ای در این حوزه است، بنده توفیق داشتم در مدتی که با انجمن قلم ایران همکاری داشتم در مجموعه آثار پیشکسوتان آثار ایشان را به چاپ برسانم و مقدمه‌ آشنایی بود که خدمت استاد براتی پور باشیم و بعد از آن در نهاد کتابخانه‌ها به واسطه‌ی محافل ادبی این آشنایی استمرار داشت.

رمضانی افزود: کسی که به لحاظ کاری در فضای ارتش رشد کرده و کار کرده و سرهنگ نیروی هوایی ارتش بوده، ولی به لحاظ لطافت طبع به شعر روی آوردند و شعر گفتند. با وجود کسوت نظامی در دوره پهلوی، متعلق به انقلاب می‌شوند و در زمینه شعر انقلاب پیشرو و جزو شعرای پیشکسوت انقلابی ما محسوب می‌شوند و استاد خیلی از این عزیزان جوان و میانسالی است که الان در شعر و ادب فعالیت دارند.

** بینش: شعر براتی پور «شعر متعهد» است

سید حکیم بینش، شاعر و پژوهشگر افغانستانی در بزرگداشت استاد براتی پور اظهار داشت: من از ایشان شعر کم خوانده‌ام، اما شعر‌های خوب خوانده‌ام. اشعار آیینی ایشان را دوست دارم. فضای شعر‌ها یک دست است و مخاطب را به خود جذب می‌کند. در واقع یک نوع فضای حسی و عاطفی فوق‌العاده‌ای در شعر‌های ایشان حاکم است. همین هم باعث شده که مخاطب جذب شعر و فضای شعر ایشان شود و ارتباط خوبی با آن برقرار کند.

بینش ادامه داد: لازم است که یاد آوری کنم من شعر ایشان را شعر متعهد می‌دانم با این توضیح که خیلی‌ها شعر آیینی می‌گویند، اما تعهدی پشت واژه‌ها و کلمات شان نیست. آن‌ها برای امام حسین (ع) شعر می‌گویند، اما زندگی و رفتار شان در جامعه با مشی و راه امام خیلی فاصله دارد. کافی است در شبی چراغ خاموش شود تا معلوم شود چند نفر در خیمۀ امام مانده‌اند. در حالی که رنگ و بوی شعر شاعرانی مثل استاد محمد جواد محبت و استاد عباسعلی براتی‌پور، همیشه شمیم و عطر تعهد دارد. بسیاری از بزرگان به این اذعان دارند که بین زندگی و شعر ایشان فاصله‌ای نبوده و با تمام باور قلبی شعر می‌گفتند.

این شاعر و پژوهشگر افغانستانی در پایان اظهار داشت: نکتۀ دیگر تلاش ایشان در جمع آوری آثار آیینی و جمع آوری آثار در بعضی از موضوعات دیگر مثل فلسطین و امام خمینی (ره) هست. ایشان مجموعه‌های زیادی را گرد آوری کرده‌اند که خود یک گنجینه است و می‌تواند منبعی برای شعر آیینی ما باشد.

در این مراسم شاعران و ادیبانی همچون علیرضا قزوه، رضا اسماعیلی، سید مسعود علوی تبار، سید حکیم بینش، امیر عاملی، عزیز آذین فرد، محمد علی یوسفی، محمد مهدی عبدالهی، سید حمیدرضا حسینی، نغمه مستشار نظامی، فاطمه ناظری، مهسا ایمانی، و فاطمه نانی زاد حضور داشتند.

در این برنامه همچنین شاعران به قرائت شعر پرداختند و اشعار خود را به روح مطهر شادروان استاد عباسعلی براتی پور تقدیم کردند که در ادامه برخی از این اشعار را با هم می‌خوانیم:

سید مسعود علوی تبار

از شور و نشاط و شادمانی دوریم
بر ریختن سرشک خون مأموریم
این داغ عظیم است، ولی نیست عجیب
ما در غم استاد براتی پوریم

هر چند مزار او سراسر نور است
در باغ بهشت قلب او مسرور است
آهی که برآورد ز دل ناله‌ی سنگ
غم نامه‌ی مرحوم براتی پور است

با ناله‌ سنگ اشک غم توأم شد
با هر نفس آه پر شرر توأم شد.
چون در غم استاد براتی پوریم
با آتش غصه نیشتر توأم شد


امیر عاملی

یک چندساکنانِ جهانیم و میرویم
بی اختیار آمدگانیم و میرویم
این کاروانسرا به کسی ماندگارنیست
ما یک دو روز ساکن آنیم و میرویم
ما آمده ایم جانبِ دنیا جدا جدا
حالا ز هم جدا شدگانیم و میرویم
بالا و پست، پست و بلندِ زمانه را
شادی مکن که غمزدگانیم و میرویم
رفتن، جوان و پیر ندارد به هوش باش
در این مسیر پیر و جوانیم و میرویم
یکسان نبوده شیوه‌ی رفتن به هیچکس
خواجه بدان! که در نوسانیم و می‌رویم

سید حمید رضا حسینی
پیچیده صدای تو در دهلی و بیشاپور‌ای شاعر ایرانی؛ محبوب‌تر از مشهور‌ای حافظه شیراز‌ای کمال نیشابور
بدرود؛ خداحافظ؛ استاد براتی پور

محمد علی یوسفی
یکی در حال بیداری یکی درخواب می‌میرد
یکی در حال بیماری یکی شاداب می‌میرد
یکی در جایگاه و منزلت، در ناز و در نعمت
یکی هم بینوا و خالی از اِعراب می‌میرد
یکی در فقر و بدبختی اجل را می‌شود تسلیم
یکی با ثروت و سرمایه‌ای کمیاب می‌میرد
یکی هنگام جان دادن به لطف حق شود سیراب
یکی هم با لب تشنه کنار آب می‌میرد
یکی در پاکی و ایمان، ولی در اوج گم نامی
یکی کافر، ولی با شهرت و القاب می‌میرد
یکی در مرکز فسق و فجور و در گنهکاری
یکی هم در میان مسجد و محراب می‌میرد
یکی جام شهادت سر کشد در راه دین حق
یکی هم، چون منافق، کافر و کذاب می‌میرد
یکی مثل علی با «فزت رب الکعبه» می‌میرد
یکی، چون عبدود در غزوه احزاب می‌میرد
تمام انبیا از آدم و تا نوح و تا آخر
محمد، گوهر یکدانه نایاب می‌میرد
علی مرتضی و فاطمه با مرگ مأنوسند
حسین بن علی با جمله اصحاب می‌میرد
ابر شوکت، قدر قدرت، اگر فرعون و نمرود است
ولیکن عاقبت با حالتی اعجاب می‌میرد
همه حتی حکیم و شاه و دانشمند می‌میرند
که هم دهقان و هم نجار و هم قصاب می‌میرد
سرانجام زمین و آسمان و کهکشان مرگ است
که هم مهتاب و هم خورشید عالم تاب می‌میرد
نباشد جاودان هرگز کسی جز ذات پاک او
که هر کس عاقبت در محضر ارباب می‌میرد
همه در نوبت مرگند و مرگ جملگی حق است
خوشا احوال آن شخصی که او تواب می‌میرد