هوش مصنوعی خطری برای زبان است؟

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری آنا، وقتی که شرکت فناورانه اُپن آی از ابزار «ویسپر»، یک ابزار تشخیص کلام که ده‌ها زبان از جمله زبان مائوری را به زبان انگلیسی ترجمه می‌کند، رونمایی کرد، زنگ‌های خطر برای بسیاری از بومیان نیوزیلندی به صدا درآمد.

ویسپر که در ماه سپتامبر توسط همان شرکت تولید کننده هوش مصنوعی ChatGPT تولید و منتشر شده است حاوی ۶۸۰ هزار ساعت فایل صوتی برگرفته از اینترنت است که از این میزان ساعت ۱۳۸۱ ساعتش متعلق به زبان مائوری می‌باشد.

کارشناس‌های فناوری و فرهنگ بومی می‌گویند که اگرچه فناوری‌ها می‌توانند به حفظ و زنده ماندن زبان‌ها کمک کنند، اما جمع آوری داده‌های آن‌ها بدون ریسک می‌تواند منجر به سوءاستفاده، تحریف فرهنگ بومی و محروم کردن اقلیت‌ها از حقوقشان بشود.

کارایتیانا تایورو، زبان شناس و استاد دانشگاه اوکلند، می‌گوید: «داده‌ها مثل سرزمین و منابع طبیعی ما می‌مانند. اگر بومی‌ها کنترل و مالکیتی بر داده‌های خودشان نداشته باشند، به راحتی می‌توان آن‌ها را در این جامعه اطلاعاتی مدرن دوباره استعمار کرد.»

اپن آی هنوز اظهار نظری درباره این صحبت‌ها نکرده است. پیشتر این شرکت در بیانیه‌ای که در وب سایت خود منتشر کرده بود نوشت: «ما با رهبران صنعت و سیاستگزار‌ها در جهت تضمین رشد قابل اعتماد و اطمینان بخش سیستم‌های هوش مصنوعی همکاری می‌کنیم.»

هوش مصنوعی که کارش یادگیری از انبوه داده‌های موجود در اینترنت و تبدیل آن‌ها به متن، تصویر، ویدئو و چیز‌های دیگر است به سرعت کاربردی گسترده‌ای از بازاریابی گرفته تا آموزش و حقوق یافته است.

اما در عین حال، نگرانی‌ها در حقوق سرقت ادبی، داده کاوی غیراخلاقی و سلب مالکیت فرهنگی افزایش یافته اند.

این به خصوص در مورد جوامع بومی که گذشته سیاهی ازنظر ربوده شدن فرهنگشان در کارنامه دارند صدق می‌کند. گفته می‌شود حفظ مالکیت داده‌های بومی حیاتی است، چون این امر به جوامع بومی اجازه می‌دهد تا ازدانش خود که نادر و بی نهایت عمیق است و می‌تواند ارزش تجاری داشته باشد در برابر استثمار محافظت کنند.

سازمان ملل هشدار داده که بسیاری از زبان‌های بومی در معرض خطر انقراض هستند که این خود منجر به نابودی فرهنگ ها، معارف و سنت‌ها می‌شود.

در نیوزیلند، جایی که زبان مائوری به تازگی احیاشده است، دولت سعی می‌کند تا شمار افرادی که به این زبان تکلم می‌کنند را تا سال ۲۰۴۰ به یک میلیون تن برساند. اما نرم افزار‌هایی که از هوش مصنوعی برای استفاده غیرمجاز از داده‌های زبانی استفاده می‌کنند می‌توانند این تلاش‌ها را عقیم کنند و اجازه ندهند که به سرانجام برساند.