رقابت تنگاتنگ چت جی بی تی و روانشناسان

گروه جامعه خبرگزاری آنا، زهرا اردشیری_ این روز‌ها بعید است در یک دورهمی درباره مزایای هوش مصنوعی یا چت جی بی تی (ChatGPT) سخنی به میان نیاید اینطور که عوام می‌گویند، قرار است این هوش مصنوعی جای خیلی از مشاغل را بگیرد و خلاصه اینکه انسان را از بسیاری از روابط بی نیاز کند. حالا شبکه‌های مجازی هم به این باور دامن زده اند و بعضی از کاربران در توییتر فارسی ادعا می‌کنند ChatGPT می‌تواند جایگزین بسیار خوبی برای روان شناس‌ها باشد.

**روانشناس همیشه در دسترس و رایگان

در سال‌های اخیر بسیاری از مردم که نیاز به جلسات روان شناسی دارند به چند دلیل این نیاز خود را سرکوب می‌کنند. مسائل اقتصادی، کمبود وقت و پیدا کردن یک روانشناس خوب از دلایل مهمی است که بیشتر افراد مطرح می‌کنند. از نظر بسیاری از مردم که نیاز جدی به تراپیست دارند دسترسی سریع و آسان و البته رایگان به یک شخص مطمئن و متخصص که بتوان مشکلات شخصی خود را با او در میان گذاشت و راه حل دریافت کرد می‌تواند یک مزیت محسوب شود.

البته سال هاست شماره تلفن‌هایی برای دسترسی آسان به روانشناس‌های کشور معرفی شده است که می‌توان به صورت رایگان از خدمات روانشناسی استفاده کرد.

اما گویی مردم کشور ما روی خوش به هوش مصنوعی نشان داده اند و تصور می‌کنند می‌توان به عنوان یک روانشناس تمام وقت روی آن حساب کرد! هر چند افراد زیادی هم برای دریافت مشاوره به این هوش مصنوعی قدرتمند مراجعه و البته پاسخ‌های خوبی هم دریافت کرده اند.

**رابطه بیمار و روانشناس حذف نشدنی است

 آیا هوش مصنوعی می‌تواند جای یک روانشناس را بگیرد؟  علی اصغر اصغرنژاد فرید، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران، مدیر گروه بهداشت روان دانشگاه علوم پزشکی ایران در این رابطه به خبرنگار آنا می‌گوید: بعید نیست در سال‌های آینده هوش مصنوعی جای بسیاری از مشاغل را بگیرد و در حد بسیار بالایی نیاز انسان‌ها را برآورده کند. اما بعضی از مشاغل و افراد حذف نشدنی هستند. مثلا سال هاست که می‌خواهند جای معلم‌ها را با ارائه کتاب ها، نرم افزار‌ها و محتوا‌های جذاب پر کنند. اما این نقش در تمام کشور‌ها حذف نشدنی است. یعنی چالشی که فرد با محتوای علمی هنگام آموزش توسط معلم دارد در برخورد با نرم افزار نخواهد داشت. 

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران ادامه می‌دهد: بدیهی است که هوش مصنوعی در آینده پزشکی و به خصوص روانشناسی هم تاثیر زیادی داشته باشد. اما به هیچ عنوان نمی‌تواند جای روابط انسانی را پر کند. 

 این روانشناس با اشاره به این موضوع که درک شدن، حمایت شدن بیمار توسط پزشک برای روند بهبودی بسیار مهم است می‌گوید: فرد می‌تواند احساس غم، شادی، اضطراب و حتی خشم خود رااز هوش مصنوعی پنهان کند. اما در جلسه روان درمانی این احساسات از نگاه روانشناس پنهان نخواهد ماند و همین موضوع کمک زیادی به روند درمان دارد. 
مدیر گروه بهداشت روان دانشگاه علوم پزشکی ایران با بیان اینکه پزشک نسبت به بیمار خود احساس مسئولیت دارد می‌گوید: هوش مصنوعی فاقد احساسات است و ممکن است با پاسخ‌های گاهی کوبنده و شفاف باعث نا امیدی بیشتر بیمار شود. 

اصغرنژاد فرید می‌گوید: در روانشناسی ۴۰۰ نوع اضطراب شناسایی شده است که ۴۰۰ نوع روش درمانی هم برای آن تعریف شده است ممکن است هوش مصنوعی به روش‌های درمانی واقف باشد، اما قطعا یک درمانگر بهتر می‌تواند روش مناسب درمانی بیمار را با توجه به زبان بدن او، نوع بیان احساساتش انتخاب کند.

 
این متخصص روانشناسی باتاکید بر اینکه هوش مصنوعی تا یک سال آینده نقش اساسی در کار درمان خواهد داشت و حتی روانشناس‌های ما را تشویق به مطالعه بیشتر و خلاقیت می‌کند، می‌گوید: در کل می‌توانیم به جرئت بگوییم هوش مصنوعی هیچ وقت نمی‌تواند جای روابط انسانی را بگیرد و تعامل پزشک و بیمار در تشخیص و بهبود بیماری‌های روانی نقش اساسی دارد.

**نگاهی به داستان خودکشی مرد بلژیکی

 در این میان برخی به داستان مرد بلژیکی اشاره می‌کنند که پس از ۶ هفته صحبت با یک چت‌بات مبتنی بر هوش مصنوعی درباره بحران تغییرات اقلیمی، خودکشی کرده است. البته گفته شده که او قبل از صحبت با چت‌بات هم وضعیت روحی مناسبی نداشته است، اما حالش به‌گونه‌ای نبوده که دست به خودکشی بزند. به گفته همسر این فرد، او پس از صحبت و پناه‌بردن به «الیزا»، یک چت‌بات هوش مصنوعی در اپلیکیشن Chai، به‌شدت نگران محیط‌زیست می‌شود. پس از اینکه پیر پیشنهاد می‌کند که خودش را برای نجات زمین قربانی کند، الیزا او را به خودکشی تشویق می‌کند. همسر این مرد گفته که باور دارد اگر همسرش با چت‌بات صحبت نمی‌کرد، حالا زنده بود.

به گفته بسیاری از مردم هوش مصنوعی به زودی مردم سراسر دنیا را مجذوب خود خواهد کرد، اما به نظر نمی‌رسد که بتواند جای روابط انسانی را پر کند.