آغاز عملیات ضدچینی آمریکا با اسم رمز «کالای دومنظوره»

گروه جهان خبرگزاری آنا- مریم خرمائی: چهار مقام آمریکایی به خبرگزاری «رویترز» گفته‌اند که آمریکا به دنبال جلب حمایت متحدان خود به ویژه اعضای گروه ۷ برای اعمال تحریم‌های احتمالی علیه چین بر سر جنگ اوکراین است.

این افشاگری در نوع خود خبر جدیدی است، اما غافلگیرکننده نبود به ویژه که دست کم در یک هفته گذشته، مقامات دولت واشنگتن ازجمله «ویلیام برنز» رئیس سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) و «جیک سالیوان» مشاور امنیت ملی کاخ سفید، ادعا‌هایی را مطرح کرده اند مبنی بر اینکه پکن قصد دارد حمایت از روسیه در صحنه جنگ اوکراین را از سطح سیاسی به سطح نظامی گسترش دهد.

گمانه زنی آن‌ها که با تهدید و هشدار درباره تحمیل هزینه‌های سنگین علیه چین همراه است، با ادعای «مایکل مک کال» رئیس کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان آمریکا تکمیل شد که طی مصاحبه‌ای گفت: اطلاعات کشورش نشان می‌دهد که چین در نظر دارد پهپاد‌های جنگی در اختیار روسیه قرار دهد. 

پیشتر، مجله آلمانی «اشپیگل» هم مدعی شده بود که شرکت چینی «جیان بینگو» برای تحویل ۱۰۰ فروند پهپاد به روسیه آماده می‌شود.

آنگونه که رویترز می‌گوید، اینکه آمریکا و متحدانش چه تحریم‌هایی را علیه چین اعمال کنند، هنوز مشخص نیست، اما حدود پنج روز پیش، «نیویورک تایمز» با انتشار گزارشی، ضمن اشاره به قصد دولتِ «جو بایدن» رئیس جمهور آمریکا برای توسل هرچه بیشتر به تحریم‌های ضدروسی، از حساسیت روزافزون واشنگتن نسبت به نقش چین در تجهیز روسیه به کالا‌ها و فناوری‌هایی خبر داد که به اصطلاح دو منظوره هستند و علاوه بر مصارف معمولی، قابلیت استفاده در صنایع نظامی را هم دارند.

این روزنامه آمریکایی نوشته بود: چین به عنوان یکی از بزرگترین تولیدکنندگان قطعات الکترونیکی، پهپاد‌ها و قطعات خودرو، به لحاظ اقتصادی شریک حیاتی برای روسیه تلقی می‌شود.

البته تحریم شرکت‌های چینی به بهانه کمک به روسیه در صحنه جنگ اوکراین، امر جدیدی نیست. در ژانویه ۲۰۲۳، واشنگتن یک شرکت چینی را به اتهام ارائه تصاویر ماهواره‌ای به «واگنر» گروه شبه نظامی طرفدار روسیه تحریم کرد. در دسامبر ۲۰۲۲ نیز، دو شرکت چینی به اتهام ارائه کمک نظامی به روسیه از دسترسی به فناوری آمریکا محروم شدند.

اما، اکنون آمریکا به ویژه روی صادرات «اکسید آلومینیوم» چین تمرکز کرده است- فلزی که در بدنه خودرو‌های زرهی و سپر موشک‌های بالستیک استفاده می‌شود و انتقال آن به روسیه در بازه زمانی ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۲، حدودا ۲۵ برابر شده است.

از طرفی، با توجه به محدودیتی که آمریکا در اکتبر سال گذشته برای صادرات ریزتراشه‌ها و نیمه رسانه‌ها به چین قائل شد، پکن از تأمین همه اقلام مورد نیاز روسیه برای پیشبرد جنگ با اوکراین ناتوان است. به این ترتیب، این احتمال بسیار ناچیز است که روسیه به واسطه چین بتواند به نیمه هادی‌های بسیار پیشرفته‌ای دست پیدا کند که به عنوان مثال، در موشک‌های نقطه زن استفاد می‌شوند و با اتکا به فناوری آمریکایی در قطب‌های تولیدی تایوان و کره جنوبی ساخته شده اند.

اما، مسئله این است که به باور بسیاری از کارشناسان، اغلب تسلیحات روسی به ریزتراشه‌های نه چندان پیشرفته‌ای نیاز دارند که به وفور در چین ساخته می‌شوند.

اکنون به نظر می‌آید که آمریکا قصد دارد در «دوئل اقتصادی» که با چین در پیش گرفته، نه تنها با اتکا به محدودیت‌های اعمال شده در ماه اکتبر، توانایی پکن را برای دسترسی به ریزتراشه‌های پیشرفته به چالش بکشد، بلکه به بهانه کمک تسلیحاتی به روسیه، آن دسته از شرکت‌های چینی را که دستی در تولید ریزتراشه‌های کمتر پیشرفته دارند، با تحریم‌های واقعی مواجه کند. 

همزمان، انتظار می‌رود که آمریکا و شرکای اروپایی‌اش به دنبال آن باشند که مانع از دسترسی مسکو به فناوری‌هایی با قابلیت دوگانه از طریق بازار گسترده کشور‌های آسیای میانه شوند که به نوعی حیاط خلوت روسیه به شمار می‌روند. سفری که «آنتونی بلینکن» وزیر خارجه آمریکا، سه شنبه گذشته به این منطقه داشت، در همین راستا قابل ارزیابی است.