عملی که امام علی (ع) در ماه شعبان به آن مداومت داشت

خبرگزاری آنا ـ گروه دین و آیین: شمیم ماه شعبان المعظم شروع به وزیدن گرفته است و مؤمنان به خدا برای کسب فیض بیش‌تر این ماه به سراغ کتاب‌های ادعیه می‌روند تا بلکه بتوانند ره‌توشه‌ای مناسب برای دنیا و آخرتشان از این ماه رسول خدا (ص) بهره بگیرند. به همین منظور با حجت‌الاسلام هادی عجمی مدرس حوزه و دانشگاه، پژوهشگر فقه فرهنگ و عضو گروه فقه تربیتی موسسه اشراق و عرفان درباره اعمال ماه شعبان با تکیه بر کتاب ادعیه «المراقبات» حاج میرزا جواد آقا گفتگو کردیم.

** گزیده‌ای درباره یکی از کتاب‌های ادعیه

وی با اشاره به اینکه کتاب المراقبات یا «أعمال السنة» تألیف عالم عامل فقیه اصولى عارف اخلاقى حاج میرزا جواد آقا فرزند میرزا شفیع ملکى تبریزى (ره) است، افزود: مؤلف در متن کتاب به نام آن تصریحى نکرده است، ولى در مقدمه کتاب نوشته است: «از برخى راه‌های رفاقت و مدارا کردن (با نفس) این است که مراقب روزهاى سال باشى، و به بعضى از اعمالى که در سال یکبار وارد شده است، عمل کنى، و من در این باره مختصرى مى‏نویسم، از اعمال وارد شده مهم‏ترین آن‌ها را برمى‏گزینم و از مراقبات به لازم‏ترین آن‌ها اشاره مى‏کنم.

** سرفصلی از بهترین اعمال در ماه شعبان

حجت‌الاسلام عجمی بیان داشت: کتاب «المراقبات» یک مقدمه دارد و ۱۲ فصل که به ازای دوازده ماه سال است که از ماه محرم شروع می‌شود. آنچه در فصل هشتم درباره مراقبت‏هاى ماه شعبان المعظم آمده است؛ شامل موضوعاتی نظیر مناجات شعبانیه، فضیلت روزه شعبان، و ولادت امام حسین (ع)، نیمه شعبان، ولادت حضرت حجت (عج)، فضیلت شب نیمه شعبان، تذکر به ضعف ایمان، توسل به امام زمان (عج)، فضیلت دعاى کمیل، محاسبت نفس، طلب رحمت از صاحب آن روز و اعمال آخر شعبان است.

** چرا ماه شعبان اینقدر فضیلت دارد؟

وی درباره فضیلت ماه شعبان ادامه داد: در ابتدای فصل هشتم کتاب «المراقبات» آمده است: این ماه براى سالک الى الله بسیار با ارزش است. یکى از شب هاى قدر در این ماه است و کسى در آن متولد شده که خداوند به واسطه او وعده پیروزى به تمامى دوستان، پیامبران و برگزیدگانش ـ از زمانى که پدر ما حضرت آدم (ع) در زمین ساکن شده ـ داده است و وعده داده، به وسیله او، بعد از پر شدن زمین از ظلم و جور، آن را پر از قسط و عدل کند. از مقام آن همین بس که ماه رسول خدا (ص) بوده و حضرتش فرمود: «شعبان شهرى؛ رحم الله من اعاننى على شهرى»؛ شعبان ماه من است، خداوند کسى را که مرا در ماهم یارى کند، بیامرزد.

** عملی که امام علی (ع) در ماه شعبان به آن مداومت داشت

این استاد دانشگاه ابراز داشت: بعد نویسنده مطرح می‌کند: کسى که از این دعوت بزرگ آگاه شود، باید بکوشد که از دعوت‌شدگان این دعوت باشد. امیرالمؤمنین (ع) فرمود: «ما فاتنى صوم شعبان مذ سمعت منادى رسول الله (ص) ینادى فى شعبان؛ فلن یفوتنى ایام حیاتى ان شاء الله»؛ از زمانى که نداى منادى رسول خدا (ص) را که براى روزه این ماه ندا مى‌کرد شنیدم، هیچ گاه روزه این ماه را از دست نداده و در تمام عمرم آن را از دست نخواهم داد؛ اگر خدا بخواهد.

** سفارشی ویژه برای ماه شعبان

وی با اشاره به سفارش ویژه میرزا جواد آقا در این ماه به خواندن مناجات شعبانیه گفت: ایشان درباره مناجات شعبانیه بیان کرده است که این مناجات، مناجات معروفى است و اهلش به خاطر آن با ماه شعبان مأنوس شده و به همین خاطر منتظر و مشتاق این ماه هستند. این مناجات شامل مطالب اساسى در مورد چگونگى معامله بندگان با خداى بزرگ بوده و آداب خواستن، دعا و طلب آمرزش از او را بیان مى‌کند و استدلال‌هاى جالب توجهى جهت امیدوار شدن به درگاه خدا که با مناجات با او مناسب است در بر دارد.

** راز و رموز مناجات شعبانیه

حجت‌الاسلام عجمی اظهار داشت: مطابق نظر میرزا جواد آقا مناجات شعبانیه به روشنى، ملاقات، نزدیکى و دیدن خدا را معنى می‌کند. به این ترتیب که شبهه هاى سالک، شک‌هاى منکر و وحشت اهل شک را برطرف مى‌کند. همچنین اشاره به شناخت نفس و اینکه شناخت آن باعث شناخت پروردگار است، دارد؛ بنابراین مناجات شعبانیه، مناجات بزرگى است و یکى از ارمغان‌هاى پیامبر (ص) است.

** مناجاتی که انسان را به سرمنزل مقصود می‌رساند

وی با بیان اینکه امام خمینی (ره) هم تأکیدی خاص بر مناجات شعبانیه داشتند، افزود: امام (ره) در این رابطه فرمود: مناجاتی که در ماه شعبان هست و من در نظر ندارم که در هیچ یک از ادعیه گفته شده باشد که ادعیه مال همه ائمه است. (صحیفه امام، ج ۲۱، ص ۲)، یا در جایی دیگر اشاره داشتند: مناجات «شعبانیه» را خواندید؟ بخوانید آقا! مناجات شعبانیه از مناجات‌هایی است که اگر انسان دنبالش برود و فکر در او بکند، انسان را به یک جایی می‌رساند. (صحیفه امام؛ ج ۱۹، ص ۲۵۳)

** ماه شعبان و زیارت امام حسین (ع)

این مدرس حوزه درباره دیگر اعمال و مراقبات این ماه خاطرنشان کرد: اعمال دیگری در این ماه به ویژه «روزه» بیان شده است. همچنین زیارت امام حسین (ع) و حضور در آرامگاه شریف آن حضرت (ع) که در روایات خیلى نسبت به آن سفارش شده است و باید او را با زیارت مخصوص این شب زیارت کند.

** دعایی که امام علی (ع) در ماه شعبان می‌خواندند

وی با اشاره به اینکه دعای کمیل، دعای ماه شعبان است، ادامه داد: در المراقبات از اعمال ماه شعبان، خواندن دعاى کمیل در سجده، به خاطر پیروى از امیرالمؤمنین (ع) آمده است، امری که در کتاب اقبال از شیخ طوسى روایت شده است که «کمیل، امیرالمؤمنین را در شب نیمه شعبان در حال خواندن این دعا مشاهده کرد».

** بهترین و مهم‌ترین مراقبت‌ها در ماه رسول خدا (ص)

حجت‌الاسلام عجمی در پایان تصریح کرد:، اما همه به ویژه جوانان بهتر است به این نکته توجه کنند که بهترین و مهم‌ترین مراقبت‌ها، ترک گناه است. زیرا گناه انسان را بسیار پایین می‌آورد و برای بالا آمدن باید بسیار تلاش کرد. البته برای اینکه بتوانیم بر ترک گناه قدرت داشته باشیم، انجام نماز‌های واجب و اعمال مستحبی مورد تأکید، تأثیر دارد. از جمله روزه و مناجات‌هایی مانند مناجات شعبانیه و کمیل که مورد توجه خاص علما بوده است.