کامیابان و ناکامان شکار سیمرغ در جشنواره چهل و یکم

به گزارش خبرنگار سینمایی گروه فرهنگ خبرگزاری آنا، چهل و یکمین جشنواره بین‌المللی فیلم فجر نیز با تمام حرف و حدیث‌ها و حواشی به پایان رسید. این رویداد سینمایی در تمام سال‌های برگزاری، هم از حیث آثار به نمایش درآمده و هم از جهت شیوه برگزاری در مرکز توجه رسانه‌ها و اهالی رسانه قرار داشته است.

با این حال شرایط خاص کشور در چهار ماه اخیر باعث شد تا جشنواره چهل و یکم نیز از حواشی بی‌نصیب نماند. پویش‌ها و موج‌های فراوانی در رسانه‌های فارسی‌زبان خارج از کشور و فضای مجازی شکل گرفتند که شاه‌بیت همه آنها کوبیدن بر طبل تحریم و کناره‌گیری بود و در این میان برخی اهالی سینما نیز با اظهارات تند خود بر این آتش می‌دمیدند.

** جشنواره‌ای با شرایط خاص

یکی از پیامدهای شکل‌گیری این فضا، اعلام دیرهنگام اسامی فیلم‌های حاضر در جشنواره (حدود یک هفته قبل از آغاز جشنواره) و از آن مهم تر مشخص نبودن اعضای هیئت داوران جشنواره ( تا روز پایانی و قبل از اعلام اسامی نامزدها) بود. حرکتی که برای پیشگیری از اعمال فشار بر روی هنرمندان و اعضای هیئت داوران رقم خورد. از سوی دیگر، برگزاری همزمان  جشنواره‌های ملی و بین المللی پس از هشت دوره برگزاری جداگانه نیز این فشار را مضاعف می‌کرد به ویژه این که اعلام کناره‌گیری تعدادی از  فیلمسازان خارجی در آغاز جشنواره  و حواشی مربوط به آنها نیز بر این فضا دامن زد.

به هر ترتیب، جشنواره چهل و یکم شب گذشته با اهدای سیمرغ های بلورین به برگزیدگان در برج میلاد به کار خود پایان داد. در اعلام نتایج داوری و ترکیب صاحبان سیمرغ نیز مانند سال‌های گذشته، هم شاهد غافلگیری بودیم و هم انتخاب‌هایی قابل پیش‌بینی داشتیم.

فیلم «غریب» به کارگردانی محمدحسین لطیفی را می‌توان موفق‌ترین فیلم جشنواره امسال دانست.این محصول سازمان هنری رسانه‌ای اوج که با نویسندگی و تهیه‌کنندگی حامد عنقا به برشی از زندگی شهید محمد بروجردی می‌پرداخت، در این دوره در بخش‌های جلوه‌های ویژه میدانی، بهترین فیلم از نگاه ملی، چهره‌پردازی، طراحی صحنه و بازیگر نقش اول زن موفق به دریافت سیمرغ بلورین شد.

علاوه بر این سیمرغ‌های بخش مسابقه ملی (سودای سیمرغ)، این فیلم توانست جایزه مقاومت بخش بین‌الملل جشنواره را نیز از آن خود کند. فیلم «شماره ۱۰» نیز سیمرغ‌ بخش‌های بهترین چهره‌پردازی، طراحی صحنه، بازیگر نقش اول مرد و موسیقی را تصاحب کرد و با چهار سیمرغ در جایگاه دوم ایستاد.

«سینما متروپل» ساخته محمدعلی باشه آهنگر نیز سه سیمرغ بهترین فیلمبرداری، کارگردانی و بهترین فیلم را دریافت کرد. «گل های باوارده»، «یادگار جنوب»، «در آغوش درخت» و «اتاقک گلی» نیز هر کدام دو سیمرغ گرفتند.«عطرآلود»، «بچه زرنگ»، «هفت بهار نارنج»، «استاد»، «کت چرمی» و «چرا گریه نمیکنی؟»، نیز جزو فیلم‌های تک سیمرغه امسال بودند.

 ** پیش بینی‌هایی که غلط یا درست از آب درآمد

اما با  نگاهی به سیمرغ‌های اهداشده در این دوره، نکات قابل توجهی دیده می‌شود. در بخش تدوین، در حالی که به خاطر روایت غیرخطی و خاص فیلم، شانس پویان شعله‌ور برای تدوین «یادگار جنوب»  بیشتر از بقیه به نظر می‌رسید این سیمرغ به میثم مولایی تدوینگر پرکار سینمای ایران در یک دهه اخیر برای دو فیلم «چراگریه نمی‌کنی؟» و «اتاقک گلی» رسید. در سیمرغ بلورین بهترین فیلمبرداری هم شانس فرشاد محمدی فیلمبردار «اتاقک گلی» و علیرضا زرین‌دست برای «سینما متروپل» بیشتر از بقیه بود که در نهایت هیئت داوران ترجیح دادند این جایزه به زرین‌دست باسابقه و موی‌سپید کرده برسد. البته که نباید فراموش کرد «فیلم متروپل» پروژه‌ای پر زحمت با لوکیشن‌ها و شرایط خاص فیلمبرداری بود که این فیلمبردار پیشکسوت به خوبی از پس آنها بر آمد. اما از سوی دیگر فرشاد محمدی نیز در «اتاقک گلی» به خوبی توانسته بود فضای شلوغ و سرشار از شخصیت و درگیری‌ها را در قاب ‌های درست به ثبت برساند.

بابک خواجه پاشا نیز که جایزه بهترین فیلمنامه را برای «درآغوش درخت داشت» رقیبان قابل‌توجهی همچون پدرام پورامیری و حسین دوماری فیلمنامه‌نویسان یادگار جنوب و محمدعلی و حامد باشه‌آهنگر برای سینما متروپل را در کنار خود داشت و سرانجام توانست با فیلمنامه جمع و جور اما استخواندار خود این سیمرغ را شکار کند.

اما یکی از غافلگیری‌های اصلی در انتخاب بهترین بازیگر نقش اول زن رخ داد. جایی که همگان شانس «ژاله صامتی» بازیگر فیلم «سرهنگ ثریا» را بیشتر از نامزدهای دیگر می‌دانستند اما در نهایت این «پردیس پورعابدینی» بود که برای فیلم غریب این جایزه را از آن خود کرد.

در انتخاب نقش مکمل زن اما کنار گذاشتن سحردولتشاهی که بازی قابل توجهی در فیلم «یادگار جنوب» از خود به نمایش گذاشت، باعث شگفتی بود. اگر دولتشاهی را در نظر نگیریم، با توجه به بازی‌های معمولی که از نامزدهای این بخش دیده بودیم، انتخاب سارا حاتمی چندان دور از ذهن نبود. تعدد جوایز در بخش بازیگرن مرد نیز از نکات قابل توجه جشنواره امسال بود. جایی که مجید صالحی برای «شماره ۱۰» و علی نصیریان برای فیلم «هفت بهارنارنج» برنده سیمرغ بلورین شدند. دو بازیگر از دو نسل متفاوت که هردو بازی‌های خوبی را در این دو فیلم به نمایش گذاشتند. علی نصیریان با بیش از شش دهه حضور در سینمای ایران و  فیلم‌های درخشان در جشنواره فیلم فجر، دومین سیمرغ بلورین بازیگری خود را در حالی از این جشنواره گرفت که سیمرغ قبلی (بازیگر نقش مکل مرد) را نیز در 84 سالگی و برای بازی در فیلم «مسخره‌باز» گرفته بود.

انتخاب بهترین بازیگر نقش مکمل مرد هم از نکات قابل‌تأمل هیئت داوران بود. چرا که به اعتقاد بسیاری از کارشناسان و اهالی رسانه مهران احمدی در فیلم «غریب» و صابر ابر در فیلم «یادگار جنوب» می‌توانستند این جایزه را از آن خود کند که اولی صرفاً نامزد این جایزه شد و صابر ابر حتی در بین نامزدها نیز حضور نداشت. از سوی دیگر، اهدای سه دیپلم افتخار به نامزدهای دیگر این بخش یعنی هومن برق نورد  «سینما متروپل»، پژمان جمشیدی برای فیلم «یادگار جنوب» و فرهاد قائمیان برای فیلم «غریب»  نیز نشان داد که فاصله بین نامزدها و برنده سیمرغ بلورین در این بخش زیاد نبوده است.

اهدای سیمرغ بلورین به محمدعلی باشه آهنگر برای «سینمامتروپل» نیز با توجه به ساختار خاص این فیلم و رویات جاندار باشه آهنگر چندان درو از ذهن نبود؛ هرچند وی برای دریافت این جایزه رقبای قدری همچون محمدحسین لطیفی کارگردان فیلم «غریب» و حمیدزرگرنژاد سازنده «شماره ۱۰» داشت. این همان شرایطی بود که در انتخاب بهترین فلیم هم رخ داد و «متروپل» توانست این سیمرغ را نیز به آشیانه ببرد.

پایان هر جشنواره فیلم فجر، موجی از اظهارنظرها و تحلیل‌ها را به دنبال دارد اما این خبرسازی‌ها نباید باعث شود تا از جریان کلی سینمای ایران و معضلات آن غافل شویم. یک روز پس از اختتامیه جشنواره فیلم فجر، سال جدید تولیدات سینمایی در ایران آغاز می‌شود. در این بین، مسئولان سازمان سینمایی باید هر چه سریع تر از حال و هوا و حواشی جشنواره چهل و یکم بیرون آمده و اقدامی عاجل برای بهبود اوضاع  اکران و چرخه اقتصادی سینمای ایران انجام دهند.