همت دانشگاه آزاد اسلامی برای توسعه یادگیری عمیق؛ از تولید محتوای جدید تا بازنگری دروس

سودابه سلیمانی مدیرکل امور آموزشی معاونت علوم، مهندسی و کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی در گفتگو با خبرنگار گروه دانش و فناوری خبرگزاری آنا درباره اقدامات دانشگاه آزاد اسلامی برای یادگیری عمیق گفت: بحث یادگیری عمیق در ابتدا با همین کلید واژه در سند تحول و تعالی دانشگاه آزاد اسلامی به جامعه دانشگاهیان معرفی شد که برای پیاده سازی آن در دانشگاه آزاد اسلامی نگاهی به تاریخچه آن درکشور‌های مختلف در این زمینه داشته ایم.

وی افزود: سیر تکاملی آموزش و تغییرات در دانشگاه‌ها نشان می‌دهد که ۴ نسل دانشگاهی را طی کرده ایم؛ نسل اول به آموزش می‌پرداخت که نقش اساسی را در هر سیستم ایفا می‌کند.

سلیمانی تصریح کرد: در نسل دوم پژوهش در کنار آموزش قرار گرفت و نسل سوم تربیت متخصص و دانشمند کارآفرین بود و نسل چهارم دانشمند تاثیر گذار در جامعه را شامل می‌شود که تقریبا ۴ نسل را طی کرده ایم و در حال ورود به نسل پنجم برای ایجاد دانشگاه‌های تمدن ساز هستیم.
مدیرکل امور آموزشی دانشگاه آزاد اسلامی ادامه داد: رویکرد تمدن سازی دانشگاه‌ها نیازمند افرادی است که بعد آموزش در آن عمیق باشد و بتوانند راهبری جامعه را بر عهده بگیرند و یاددهنده خوبی باشند.

سلیمانی تاکید کرد: در هرم یادگیری تاثیر روش‌های مختلف به ما نشان می‌دهد که سخنرانی، مطالعه، شنیدن، شنیدن و دیدن، بحث و تبادل نظر، تمرین و تکرار و آموزش به دیگران در بعد آموزش در مخاطبان به ترتیب ۵، ۱۰، ۲۰، ۳۰، ۵۰، ۷۵ و ۹۰ درصد تاثیر گذاری دارد؛ بنابراین این موضوع به ما می‌گوید که آموزش گویندگی و شنوندگی دیگر موثر نیست.

وی با بیان اینکه شیوع کرونا در کشور تغییر در رویه بحث آموزش را جدی کرد، ادامه داد: ما شاهد آن بودیم که حتی در آموزش و پرورش در مدارس نیز در زمان کرونا تغییراتی شاهد بودیم و برخی مدارس کلاس‌ها را بصورت ترکیبی (آنلاین و آفلاین) برگزار می‌کردند که با این روش، رویکرد آموزش تغییر یافته و آموزش از سمت سنتی به سمت آموزش فعال سوق یافته است.

سلیمانی اضافه کرد: در بحث یادگیری عمیق نه تنها باید از مدل سنتی آموزش استفاده کنیم، بلکه باید در حال تغییر مدل یا استفاده از مدل معکوس باشیم یعنی محتوای آموزشی را قبل از کلاس در اختیار دانشجویان قرار دهیم تا آن‌ها در داخل کلاس بتوانند با یکدیگر و با همراهی مدرس به بحث درخصوص آن موضوع پرداخته وضمن تکمیل محتوای موضوع، زمینه برای ابداع مفاهیم و موضوعات جدید نیز فراهم گردد.

**تسری ادبیات یادگیری عمیق در میان دانشجویان و اساتید

مدیرکل امور آموزشی دانشگاه آزاد اسلامی ادامه داد: برای اینکه مفهوم یادگیری عمیق و تغییر در مدل آموزش را سرلوحه کارمان قرار دهیم باید استادان و دانشجویان در ابتدای کار با این ادبیات آشنا شده و از گویندگی تک نفره دوری شود.

سلیمانی ادامه داد: در تابستان ۱۴۰۱ اولین دوره یادگیری عمیق را برگزار کردیم که در آن تعدادی از اساتید مخاطب در این دوره شرکت کردند و ضمن آشنایی با این مفاهیم، نیاز‌های استادان برای اجرای این مدل آموزش معرفی و سپس برخی تکنولوژی‌های خاص به ایشان آموزش داده شد.

وی گفت: برای برگزاری دوره‌های یادگیری عمیق ابتدا از استادان رشته‌های علوم پایه آغاز کردیم؛ چرا که عقیده داریم اولین کارمان را باید برای دانشجویان کارشناسی انجام دهیم تا آن‌ها به علت اینکه از دوره مدرسه به دانشگاه وارد شده اند بتوانند پویایی خوبی را در حوزه آموزش شاهد باشند؛ بنابراین یادگیری عمیق کمک کننده خلاق محوری در ذهن دانشجویان است و در همین راستا نیزدر تابستان گذشته، با حضور ۳۰۰ استاد علوم پایه سراسر کشور و هماهنگی معاونت محترم علوم، مهندسی و کشاورزی و حضور فعال یکی از اساتید مجرب این دوره در محل واحد علوم و تحقیقات برگزار شد.

مدیرکل امور آموزشی دانشگاه آزاد اسلامی ادامه داد: در دوره‌های یادگیری عمیق درخواست مطرح کردن نیاز‌ها و تقاضا‌های استادان برای اجرای این مدل آموزش را داشتیم تا بتوانیم با انعکاس جهت رفع محدودیت‌ها در واحد‌های دانشگاهی به اجرای دقیق‌تر این رویه آموزش کمک کنیم.

سلیمانی گفت: تغییر شیوه آموزش در یادگیری عمیق نیازمند تولید محتواست که در معاونت فنی و مهندسی در کنار آموزش‌های کلید واژه یادگیری عمیق به استادان در حال تولید محتوای آموزشی مفید و مناسب به دانشجویان هستیم تا با اولویت دانشجویان کارشناسی ترم‌های اول و دوم، درس‌های پایه فنی و مهندسی را تولید محتوا نموده تا دانشجویان بتوانند در سراسر کشور به محتوای آموزشی استاندارد مطابق سرفصل‌های مصوب دسترسی داشته باشند.

**دانشجویان باید محتوا را قبل از آموزش مطالعه کنند

مدیرکل امور آموزشی دانشگاه آزاد اسلامی ادامه داد: گام دوم در زمینه یادگیری عمیق باید به صورتی باشد که دانشجویان محتوا را قبل از آموزش مطالعه کنند. بستر آموزشی برای دانشجویان و استادان داریم و باید آن را تکمیل کنیم تا استادان محتوا را به راحتی در اختیار دانشجویان قرار دهند.

سلیمانی تاکید کرد: یادگیری عمیق باعث می‌شود دانشجویان در محیط کلاسی جدید ذهنیتی جدید از کلاس درس خود داشته باشند و در یادگیری تعاملی شرکت کنند تا بتوانند مفاهیم را خوب فرا بگیرند و به همین دلیل تاثیرگذاری مناسبی بر جامعه داشته باشند و به سمت نسل پنجم دانشگاه یعنی دانشگاه تمدن ساز گام بردارند.

وی گفت: بعد از اجرای دوره اول یادگیری عمیق اساتیدی که در این زمینه قبلا فعالیت داشتند شناسایی شدند و سعی شد برای اجرای دوره‌های بعدی از توانایی این اساتید استفاده شود و دوره‌ها را به صورت محلی اجرا نمود؛ لذا دومین دوره یادگیری عمیق را در آبان ماه در استان خراسان رضوی، سومین دوره را در یزد و چهارمین دوره که در حال اجرای آن هستیم در واحد همدان برگزار خواهد شد.

مدیرکل امور آموزشی دانشگاه آزاد اسلامی ادامه داد: دوره‌های یادگیری عمیق را با استادان علوم پایه شروع کردیم، اما با استقبالی که مواجه شد استادان سایر رشته‌ها نیز در دوره‌ها شرکت کردند البته هم اکنون دوره‌های یادگیری عمیق استان‌ها برای استادان رشته‌های علوم پایه، فنی مهندسی و کشاورزی برگزار می‌شود.

وی درباره بازنگری سرفصل‌های دانشگاهی گفت: اداره کل برنامه ریزی معاونت فنی و مهندسی دانشگاه آزاد اسلامی بازنگری سرفصل‌های دانشگاهی را آغاز کرده است و هم اکنون سر فصل دروس ریاضی دو، فیزیک دو و شیمی عمومی ۲ در حال تغییر کرده و جهت تصویب به شورای گسترش دانشگاه منتقل شده تا در هر رشته‌ای به صورت خاص دروس آموزش داده شود.

مدیرکل امور آموزشی دانشگاه آزاد اسلامی بیان کرد: با توجه به سنگینی و زمانبر بودن کار تولید محتوی که یکی از بخش‌های مهم در تکمیل فرایند یادگیری معکوس و یا یادگیری عمیق است، و همچنین اهمیت آموزش به دانشجویان ترم اول و دوم مقطع کارشناسی به علت اینکه از مدرسه وارد دانشگاه شده اند و باید آموزش‌های مناسب ببینند اولویت تولید محتوا برای این دسته از دانشجویان و با اولویت دروس پایه قرار گرفت و شرایط معینی نیز برای اساتید دروس در این ترم‌ها قرار گرفته است تا بتوانند مطالب را به خوبی به دانشجویان منتقل کنند.

وی اظهار امیدورای کرد تا در آینده بتوانند تولید محتوا را به ترم‌های بالاتر و تمام درس‌ها گسترش دهند.