برآورد رقمی که سال ۱۹۷۹ در حساب پهلوی بود چقدر است؟

به گزارش خبرنگار تاریخ خبرگزاری آنا، هنوز بعد از ۴۰ سال از پیروزی انقلاب اسلامی میزان ثروتی که خاندان پهلوی از ایران خارج کرده است محل بحث و نزاع است. به طوری که ۲۶ دی ماه امسال «علی بهادری جهرمی» سخنگوی دولت با یک توئیت ساده از خاندان پهلوی و ثروت آن‌ها نوشت. این توئیت خاندان پهلوی را مجبور به پاسخگویی کرد. اما هنوز از میزان این ثروت حرف و حدیث فروان است.

خبرگزاری آنا برای اینکه نوری در دالان این ثروت تابیده شود تا مردم ایران بدانند چقدر از سرمایه ملی ایران از کشور خارج شده است سعی دارد با افراد گوناگون و تاریخ پژوهان علاقمند به گفتگو بپردازد.

البته آمار آقای بهادری از میزان ثروت خاندان پهلوی با انتقاداتی هم از داخل کشور مواجه بوده است. یکی از این منتقدان حسین دهباشی مستند ساز تاریخی است به همین دلیل با ایشان گفتگو کردیم.

** آقای دهباشی این روز‌ها بحث بعد از توئیت آقای جهرمی از میزان ثروت خاندان پهلوی که از ایران خارج شده است شما از منتقدان این آمار بودید. به عنوان پرسش نخست درباره میزان ثروتی که از ایران توسط شاه خارج شدخ بفرمایید؟

وقتی درباره ثروت خانواده پهلوی صحبت می‌کنیم، شامل سه سرفصل می‌شود. یک سرفصل مواردی هستند که اموال این خانواده در امریکا بوده است. قبل از انقلاب بخشی از این امول ذیل بنیاد پهلوی لحاظ می‌شد. بنیاد پهلوی یک مؤسسه غیر انتفاعی بود که درآمدش را نباید از امریکا خارج می‌کرد.

یعنی وقتی سرمایه‌گذاری می‌شد، طبق اساسنامه‌اش، درآمد آن نباید از امریکا خارج می‌شد. هیئت امنائی داشت که مقرر کرده بود که هزینه‌هائی که دولت شاهنشاهی در امریکا دارد، از آن محل پرداخت شود که از جمله آن‌ها مثلاً در بعد فرهنگی کمک به مراکز ایران‌شناسی، بحث زبان فارسی یا ماجرای جشن‌های دو هزار و پانصد ساله بود و هزینه‌هائی که در آنجا شده بود. هزینه‌های تبلیغاتی و فرهنگی که انجام می‌شد ذیل «بنیاد پهلوی» بود. غیر از خود بنیاد پهلوی که آن‌ها هم یک سری اموال دیگر داشتند، مطابق توافق‌نامه الجزایر که از طرف ایرانی «بهزاد نبوی» برای آزادی گروگان‌ها امضا کرده بود، قرار شد که بقیه اموال هم ذیل مجموعه بنیاد پهلوی بیاید  این بنیاد به بنیاد علوی تبدیل شد که الان هم در امریکا هست.

** تبدیل هم شد؟

بله، همه را تحویل دادند. کلاً بنیاد پهلوی، چون به اسم دولت شاهنشاهی ایران بود، اوایل کمی تردید درباره‌اش وجود داشت، ولی بعداً طبق همان توافق‌نامه به «بنیاد علوی» داده شد. هیئت امنای بنیاد علوی توسط ایران تعیین می‌شود. تمام اموال غیر منقولی را هم که خارج از ایران بود به بنیاد علوی تحویل دادند. مهم‌ترین مایملک بنیاد پهلوی یک برج بسیار شیک در خیابان پنجم نیویورک بود که بنیاد پهلوی و بعداً بنیاد علوی آن را اجاره می‌دادند. الان در تحریم‌های اخیری که امریکا انجام داده، کل اموال بنیاد پهلوی را ذیل تحریم برده است.

** به چه جهت؟

به جهت اینکه گفته طبق ماده‌ای که در اساسنامه است، این‌ها نباید با ایران معامله مالی داشته باشند پس آن را نقض کرده‌اند. البته جمهوری اسلامی قبول نکرده و الان پرونده به دادگاه رفته است. یک ملک بزرگ دیگرشان هم زمین خیلی بزرگی بود که قبلاً کلیسا بود و در حال حاضر یک مرکز اسلامی به اسم IDC در حومه واشنگتن، در محله پتومک (Potomac) ایالت مریلند که این هم متعلق به بنیاد پهلوی و سپس بنیاد علوی بود و الان امریکائی‌ها روی مالکیت آن هم دست گذاشته‌اند، منتهی، چون جنبه مذهبی دارد، هنوز ایرانی‌ها را از آن خارج نکرده‌اند و مراسم مذهبی در آنجا برگزار می‌شود، اما پرونده آن هم در دادگاه است.

پس یک سرفصل، سرفصل اموالی است که مربوط به بنیاد پهلوی قبل از انقلاب و بنیاد علوی بعد از انقلاب که اموال جدیدی به آن اضافه شد و امریکائی‌ها در حال حاضر روی همه آن‌ها دست گذاشته‌اند.

** هنوز تملک نکرده‌اند، ولی روی آن دست گذاشته‌اند؟

الان در مرحله‌ای است که معامله روی آن صورت نمی‌گیرد. درآمد را به مراکز ایران‌شناسی و یا مثلاً بورس می‌دادند، آمریکا این ادعا را مطرح کرده است که این بنیاد با ایران تبادلات مالی داشته که به اعتقاد من حرف غلطی است و از طریق این بنیاد، هیچ پولی از امریکا برای ایران داده نشده است، اما به هر حال پرونده به دادگاه فرستاده شده است. ماجرا مربوط به هفت، هشت سال اخیر است.

** پولی که خاندان پهلوی به طور مشخص از ایران خارج کرد چقدر است؟

یک عنوان دیگر پولی است که خانواده پهلوی به صورت مشهود در حساب‌هایشان دارند. برآورد رقم این پول‌ها در سال ۱۹۷۹ یعنی سال انقلاب حدود نهصد و هشتاد میلیون دلار نزدیک به یک میلیارد ارزیابی شده که ارزش آن در امروز چهارده، پانزده میلیارد دلار است. البته به جز آن در حساب‌های خانواده پهلوی اعم از فرح، رضا پهلوی، اشرف و دیگران هم وجود داشته است.