حرفه‌ای مثل علی نصیریان
به گزارش خبرنگار سینمایی گروه فرهنگ خبرگزاری آنا، «کاظم خان» شانه و قیچی به دست بالای سر مشتری سلمانی کوچک، اما شیکش ایستاده؛ جوانی روی صندلی نشسته و می‌خواهد علاوه بر کوتاه شدن موهایش، ابروهایش را هم در این آرایشگاه مرتب کند. وقتی این خواسته به ظاهر ساده را در کنار عبارت «آرایشگاه» به زبان می‌آورد، کاظم خان به خروش می‌آید؛ با چشمان گرد شده و صورتی برافروخته دستانش را در هوا تکان می‌دهد و می‌غرد که «آرایشگاه زنانه است! اینجا سلمونیه، سلمونی!» و مخاطب، غرق در داستان سوررئال فیلم «مسخره‌باز» فراموش می‌کند که ایفاگر نقش این استاد سلمانی یک‌دنده و تندمزاج، اما دوست داشتنی، خود استادی است تامّ و تمام. علی نصیریان؛ هنرپیشه‌ای که بر دیواری به قدمت ۶۰ سال تکیه داده که ملات آن تجربه و آجرهایش از استعدادی شگرف است.
آن روز، در نیمه بهمن ماه سال ۱۳۹۷ و در اولین نمایش این فیلم در جشنواره سی و هفتم فیلم فجر که شوربختانه با روز درگذشت همسر وی نیز همزمان شد، منتقدان و مخاطبان حاضر در این رویداد سینمایی، شمایل دیگری را در نصیریان ۸۴ ساله دیدند. شمایلی یکسره متفاوت با مش اسلام در «گاو»، مرد ساده‌دل «آقای هالو»، ستارخان در سریالی به همین نام، تقی در «پستچی»، قاضی شارح «سربداران»، مستر فرحان «ناخدا خورشید»، میرزا نوروز بد اقبال در «کفش‌های میرزانوروز»، مظفرالدین شاه رنجور فیلم «کمال‌الملک»، ابوالفتح صحاف در «هزاردستان»، آق علی‌یار در «شیرسنگی»، دایی غفور «بوی پیراهن یوسف» و حاج یونس فتوحی «میوه ممنوعه». این‌ها بخشی از کوله بار پربار سینمایی و تلویزیونی علی نصیریان در بیش از ۶ دهه فعالیت است و اگر تجارب تئاتری و نمایشنامه‌نویسی را به آن بیفزاییم، خود مجالی مجزا می‌طلبد.
علی نصیریان در نقش «کاظم خان» در فیلم «مسخره باز»
** حضور در «هفت بهارنارنج» در دهه نهم زندگی
اینک چهار سال پس از «مسخره باز» و در حالی که هنرنمایی او در دو فیلم «خورشید» و «لامینور» و سریال «برادرجان» تداوم یافته در فیلم «هفت بهارنارنج» به کارگردانی فرشاد گل‌سفیدی در چهل و هفتمین جشنواره فیلم فجر نیز حضور دارد. این که بازیگری در آستانه نودسالگی همچنان در سطح اول سینمایی ایران حضوری موثر دارد، خود سوژه‌ای سینمایی و واجد تمام وجوه دراماتیک و فراز و فرود‌های مرسوم در این عرصه است.
جشنواره فیلم فجر رویدادی است که نمی‌توان آن را به فرد یا جریان خاصی نسبت داد. رویدادی است که اعتبارش را از حافظه چهل‌ساله خود و حضور هنرمندان متنوع و متعدد از طیف‌های فکری مختلف می‌داند. اما بگذارید این بار استثنایی بر این گزاره قائل شویم و بگوییم که علی نصیریان حتی در حد یک نام در عنوان‌بندی فیلم، این شایستگی را دارد که اعتباری برای یک رویداد سینمایی باشد. آن هم در شرایطی که جشنواره چهل و یکم با عبور از هزارتوی جنجال، قهر، تحریم، نازکشی، منت‌گذاری و منت کشی و آمدن و نیامدن‌ها، از سه روز دیگر کار خود را آغاز می‌کند.
در این چندروز هم تعدادی از عوامل آثار انتخاب‌شده در جشنواره با سرو صدای زیاد و نشر متون پر آب و تاب از عدم حضور خود در فجر چهل و یکم گفتند. سیاهه‌ای که شاید جدیدترین آن نام‌هایی همچون مانی حقیقی، هانیه توسلی و فرشته حسینی بازیگران فیلم «چرا گریه نمی‌کنی؟» باشد. بخش عمده‌ای از بازیگرانی که این روز‌ها از نیامدن به جشنواره فجر می‌گویند در این چند ماه پرتنش نیز همواره بر طبل تحریم و کناره‌گیری کوبیده‌اند.
علی نصیریان در نمایی از فیلم «هفت بهارنارنج»
** یک کناره‌گیری متفاوت از هنرمندی متفاوت
اما روی دیگر این فرایند را می‌توان در موضع‌گیری به ظاهر همخوان، اما در باطن متفاوت با جریان تحریم و حاشیه‌سازان مجازی دید. ابتدا کیومرث پوراحمد بود که در همان روز اعلام آثار منتخب جشنواره با انتشار متنی رسمی و البته گلایه‌آمیز از حضور در جشنواره عذرخواهی کرد. اما متنی که دیشب از سوی علی نصیریان منتشر شد، نمونه‌ای از برخورد حرفه‌ای با چنین پدیده‌هایی بود. نصیریان در متنی مودبانه، رسمی و بدون لکنت، خطاب به مدیر جشنواره فیلم فجر «به دلیل مشکلات جسمی، سنی و عوارض روحی که اخیراً بر وی عارض شده» از حضور در جشنواره فیلم فجر و مراسم مرتبط با آن عذرخواهی کرد.
به هر حال هنرمندی همچون علی نصیریان نمی‌تواند نسبت به آن‌چه در اطراف او می‌گذرد بی‌تفاوت بوده و موضعی نداشته باشد، اما آن‌چه مهم‌تر است شیوه اعلام این موضع، پرهیز از ورود به بازی‌های رسانه‌ای و طعمه شدن برای رسانه‌های آن‌ورآبی است.
نصیریان در این سال‌ها نیز بار‌ها مواضع منتقدانه خود را نسبت به جریان‌های هنری، اجتماعی و حتی سیاسی به روشنی بیان کرده که شاید آخرین نمونه آن در گفتگوی اخیر او با نشریه «تجربه» و یا گفتگوی دو سال پیش وی با ماهنامه «اندیشه پویا» باشد. نشریاتی که رویکرد فکری وعملکردشان کاملاً مشخص است، اما این نمی‌تواند مانع ازآن شود که نصیریان را در کنار بازیگران پرحاشیه و پرکار این روز‌ها درفضای مجازی به یک چوب برانیم.
** مرد قَدَری که قدر هنر را می‌داند
این موضع حرفه‌ای و مودبانه، حتی اگر محتوا و هدفی متفاوت با نظر مدیران جشنواره فجر و جریان حاکم بر مدیریت فرهنگی کشور داشته باشد، اما درسی بزرگی نیز دارد که نباید به سادگی از آن گذشت. این بازیگر پیشکسوت نشان داد که هنرمند حتی اگر دل‌چرکین باشد، شأنی فراتر از نقش‌آفرینی در بازی‌های رسانه‌ای با سرچشمه‌های مبهم و مکدّر دارد. مرد قدَر پرده نقره‌ای، قدر گوهر هنر را می‌داند و آن را به بهای اندک نمی‌فروشد.
نامه کناره‌گیری علی نصیریان سندی از یک موضع‌گیری موثر، مودبانه و حرفه‌ای در قبال شرایط روز و البته یک رویداد فرهنگی است. هرچند حضور فیزیکی این بازیگر پیشکسوت در برنامه‌ها و نشست‌های جشنواره فیلم فجر می‌توانست اوقات خوشی را برای حاضران در این رخداد ایجاد کند، اما نمایش فیلمی با حضور او نیز غنمیت و یادگاری سترگ است.
پرویز پرستویی، زمانی علی نصیریان را در کنار عزت‌الله انتظامی، داود رشیدی، محمدعلی کشاورز و جمشید مشایخی «پنچ تن سینما و هنر بازیگری ایران» دانسته بود. علی نصیریان حالا تنها بازمانده این پنج تن است که باید قدر ببیند و بر صدر نشیند؛ پس با احترام به تصمیم و آن چه که نصیریان در متن خود آورده برایش آرزوی تندرست و تداوم فعالیت در عرصه بازیگری داریم تا در ادوار بعدی جشنواره نیز شاهد هنرنمایی او بر پرده سینما باشیم.
انتهای پیام/