ثروتی که پهلوی از ایران دزدید بالاخره چقدر است؟

به گزارش خبرنگار تاریخ خبرگزاری آنا، ۲۶ دی ماه امسال علی بهادری جهرمی سخنگوی دولت با یک توئیت ساده از خاندان پهلوی و ثروت آنها نوشت. این توئیت خاندان پهلوی را مجبور به پاسخگویی کرد.

خاندان پهلوی با توجه به اینکه بیش از ۴۰ سال از پیروزی انقلاب اسلامی گذشته است و نسل جوان امروز خاطره‌ای از اقدامات سیاه آنان ندارند سعی داشته با تطهیر تاریخ پهلوی سری میان سر‌ها دربیاورند.

توئیت علی بهادری این گونه بود: ۳۵ میلیارد دلار اموال ایرانیان؛ ۳۸۴ چمدان جواهر و الماس؛ دو تاج با ۵ هزار قطعه الماس، ۵۰ قطعه زمرد و ۳۶۸ حبه مروارید که از نظر قیمت غیرقابل تخمین است و... این‌ها بخشی از اموالی است که دیکتاتور هنگام فرار با خود به خارج برد. امروز سالگرد مرگ سلطنت، وابستگی و وطن‌فروشی در ایران است.

هر چند می‌توانست این توئیت با نظر کارشناسان تاریخ دقیق‌تر بیان شود، اما مساله در میزان ثروتی است که شاه از ایران خارج کرد نه دو تاج یا ۵ هزار قطعه الماس.

فرح پهلوی در پاسخ به سخنگوی دولت نه تنها منکر خروج جواهرات شد، بلکه طوری وانمود کرده که هنگام خروج از کشور، بخش بزرگی از جواهرات شخصی‌اش را در ایران جا گذاشته است.

این در حالی است که امیراصلان افشار آخرین رئیس تشریفات دربار پهلوی، که یکی از وفادارترین دیپلمات به خاندان پهلوی بود، در کتاب «سرو‌ها در باد» می‌نویسد:

«ده روز مانده به سفر، به دستور شاه تدارک سفر را دیدیم. اول از همه اثاث ملکه فرح بسته‌بندی شد و پیش از هر چیز جواهرات ملکه در صندوق‌هایی که از یک موسسه خارجی خریداری شده و ازنظر امنیتی به آن اطمینان فراوان بود بسته‌بندی شد...»

هر چند در آستانه فروپاشی سلسله پهلوی که به قول آخرین رییس تشریفات، حتی «دربار» موقعیت همیشکی خود را از دست داده و از خانواده سلطنتی کسی در ایران نمانده بود. آمار از میزان دقیق ثروت خارج شده امر دشورای است. اما ادعای فرح در عدم خارج کردن جواهرات با خاطرات آخرین رئیس تشریفات دربار پهلوی که می‌نویسد چند روز قبل از خروج شاه و فرح از ایران «یک هواپیمای پر از اثاث» به آمریکا فرستاده شد. مطابقت ندارد.

افشار می‌نویسد: سرانجام روز خداحافظی فرارسید. وسایل قبلا در دو هواپیمای بوئینگ قرار گرفته بود.علیاحضرت شخصا جواهرات را جمع می‌کردند و در این کار خانم لوئیز قطبی ندیمه پارمیس علم و لیلی امیرارجمند ایشان را یاری می‌دادند.

اما آنسوی اعای فرح پهلوی سخنگوی دولت بود که گفت: من این را به فال نیک می‌گیرم که بعد از ۴۴ سال بعضی‌ها یادشان افتاده که باید نسبت به اقدامات و غارتگری‌های خود و این که اموالی که به غارت رفته یا نرفته، پاسخگو باشند.

وی با بیان اینکه محاکم صالح باید به این اموال به غارت رفته مردم ایران رسیدگی کنند، افزود: ما استقبال می‌کنیم که یک محکمه صالحی رسیدگی کند تا روشن شود چه میزان اموال به صورت حساب‌های بانکی، وجه نقد، جواهرات، املاک یا سایر اموال که متعلق به ملت بزرگ ایران است، توسط دیکتاتور فراری و خانواده‌هایشان غارت شده و این‌ها کجا هزینه می‌شود و آیا برای تجمعات غیر قانونی، آشوب آفرینی و یا تروریسم رسانه‌ای یا غیر رسانه‌ای هزینه می‌شود یا خیر.

بهادری جهرمی تصریح کرد: بعضی مطالب مثل جُک است و مردم وقتی این‌ها را می‌بینند خنده‌شان می‌گیرد که می‌گویند من با خودم پوتین بردم. خاطرات اطرافیان خود آن‌ها و بعضی اعترافات خودشان روشن است. خاطرات مجموعه‌های تشریفاتی کاخ‌هایی که بسته‌بندی اموال آن‌جا صورت گرفته نیز موجود است.

سخنگوی دولت خاطرنشان کرد: مستندات و کتب متعدد تاریخی در این زمینه وجود دارد. حتی در ارزیابی‌های خیلی از کشور‌های خارجی، تخمین زده شده که اعدادی مانند ۳۵ یا ۵۶ میلیارد دلار ارزش این اموال است و در برخی از نشریات به عنوان بزرگ‌ترین غارت‌گر از این‌ها یاد شده است.

یکی از این منابعی که میزان دارایی که شاه از ایران خارج کرد را اطلاع رسانی می‌کند. «احمدعلی مسعود انصاری» از همراهان محمدرضا پهلوی قبل و بعد از سقوط، است که می‌گوید: ثروت شاه به هنگام خروج از کشور چهار قسمت بود: اولین بخش از آن ثروت، مبلغ ۶۲ میلیون دلار بود که تا زمانی که شاه زنده بود قسمتی از آن را خرج کرد و ۵۰ میلیون دلار یا کمتر باقی ماند که رضا، فرح، و علیرضا هرکدام ۲۰ درصد، لیلا و فرحناز هر کدام ۱۵ درصد، شهناز ۸ درصد و مهناز نوه شاه (دختر اردشیر زاهدی) ۲ درصد از این پول را ارث بردند.

قسمت دوم ثروت خاندان پهلوی که کمتر ظاهر است، مستغلات این خاندان است که باز یک مقداری از آن دیده می‌شود و مقداری از آن پنهان است. به عنوان نمونه ویلای سوورتا در سوئیس که فروختند و پولش را تقسیم کردند، جزء آن ۶۲ میلیون دلاری که ادعا می‌کنند نیست؛ همچنین املاک آن‌ها در خارج از کشور و در تمام نقاط دنیا پراکنده است و البته ببیشتر زمین‌هایی است که این خاندان در اسپانیا دارند، به دلیل ارزش میلیاردی که دارند نمی‌شود نادیده گرفت.

قسمت سوم جواهراتی است که خاندان پهلوی از ایران بیرون آوردند. (آنطور که شنیدم، قسمتی از این جواهرات را در چهار صندوق بزرگ، خانم فریده دیبا و آقای شهبازی در بانک‌های سوییس گذاشتند.)

قسمت چهارم هم که میلیارد دلاری است؛ قضیه تراستی است که شاه درست کرده بود. من رقم ۲۰ میلیارد و ۲۲ میلیارد را شنیدم، ولی این رقمی نیست که خودم دیده باشم. در جواب این‌که چرا این تراست هنوز تقسیم نشده است؟ باید گفت: این پول به کسی از خاندان می‌رسد که به پادشاهی ایران برسد و اگر این خاندان ادعای خودشان را از سلطنت ایران پس بگیرند، به صورتی بین آن‌ها تقسیم می‌شود.

** عباس سلیمی نمین: پهلوی‌ها بیشترین حرص و طمع را نسبت به منابع ملی داشتند

عباس سلیمی نمین در گفت‌وگو با خبرنگار تاریخ خبرگزاری آنا درباره میزان ثروتی که شاه از ایران خارج کرد می‌گوید: منابع مختلف دلالت بر این دارند که پهلوی‌ها بیشترین حرص و طمع را نسبت به منابع ملی داشتند. آقای حسین مکی در «تاریخ بیست ساله» در باره رضاخان بحث مفصلی دارد. زمانی که رضاخان قصد دارد از کشور فرار کند، در مجلس بحث می‌شود که او جواهرات سلطنتی را از ایران خارج می‌کند و باید جلوی او را گرفت، ولی دربار اعلام می‌کند که ما پاسخگو خواهیم بود و اجازه بدهید رضاخان برود؛ اما بعد که دربار گزارش داد، معلوم شد که بخشی از جواهرات سلطنتی قابل توجهی که رضاخان تحویل گرفته بود، دست و دلبازانه در سفر ترکیه اهدا شده و بخشی هم برگردانده نشدند. در کتاب «تاریخ بیست ساله» حسین مکی این قضیه با ذکر جزئیات آمده است.

وی ادامه می‌دهد: همچنین درباره خروج جواهرات توسط هم فرح و هم محمدرضا پهلوی، علی شهبازی، محافظ مخصوص محمدرضا پهلوی مفصلاً توضیح می‌دهد که به من مأموریت داده شد که چمدان‌های زیادی را به سوئیس منتقل کنم.

در منابع مختلف از این مسئله سخن گفته‌اند. بهترین دلیلش هم این است که این خانواده پر هزینه، بیش از چهل سال است با خوش‌گذرانی، در کاخ‌هائی که در اروپا و امریکا دارند زندگی می‌کنند. بدیهی است که این‌ها توانسته‌اند ثروت زیادی را با خود به خارج منتقل کنند. علاوه بر منابع تاریخی، شواهد به اندازه کافی گویای این امر هستند؛ زیرا این‌ها دارند به صورت اشرافی و با ریخت و پاش‌های فراوان در اروپا و امریکا زندگی می‌کنند و کاملا معلوم است که ثروت قابل توجهی را از ایران خارج کرده‌اند. منابع مختلفی هم در این زمینه گزارش‌های فراوانی را ارائه داده‌اند.

وی در پاسخ به این پرسش که «اردشیر زاهدی» گفته است که شاه بیش از ۳۰ میلیارد دلار از ایران خارج کرد. می‌گوید: این موضوع خیلی دقیق نیست. رضاخان مبالغ زیادی را در بانک‌های اروپائی و امریکائی گذاشته بود. در مورد محمدرضا پهلوی این مطلب خیلی چشمگیرتر است. در خاطرات طوفانیان آمده که شاه خرید تسلیحات را مستقیماً در ید قدرت خود گرفته بود و از طریق او با امریکائی‌ها مرتبط بود و با این خرید‌ها ۱۰ در صد از محل فروش نفت برمی‌داشت که درآمد هنگفتی بود؛ در حالی که به‌هیچ‌وجه عاقلانه نبود که ارتش در مورد خرید تسلیحات هیچ دخالتی نداشته باشد و فقط شاه مستقیماً با امریکائی‌ها مرتبط باشد.

سلیمی نمین متذکر شد: نکته تأسف‌بارتر این است که علم در خاطراتش می‌گوید: من به اعلیحضرت گفتم که این‌ها فانتوم را سه برابر حساب کردند. شاه می‌گوید بله. در قضیه زیردریائی هم همین طور بود؛ منتهی ابداً به علم دستور نمی‌دهد که برای برگرداندن مابه‌التفاوت اقدام و یا قرارداد را اصلاح کند.

** حسین دهباشی: ثروت امروز شاه بیش از ۱۴ تا ۱۵ میلیارد دلار است

اما حسین دهباشی مستند ساز که از منتقدان توئیت سخنگوی دولت بود به خبرگزاری آنا می‌گوید: میزان ثروت خانواده پهلوی به صورت مشهود در حساب‌هایشان دارند. برآورد رقم این پول‌ها در سال ۱۹۷۹ یعنی سال انقلاب حدود نهصد و هشتاد میلیون دلار نزدیک به یک میلیارد ارزیابی شده که ارزش آن در امروز چهارده، پانزده میلیارد دلار است. مشخص است که در حساب‌های خانواده پهلوی اعم از فرح، رضا پهلوی، اشرف و دیگران وجود داشته است.

وی می‌گوید: سرفصل اموال خانواده سلطنتی در بانک‌های سوئیس. از میزان این ثروت هیچ اطلاعی در دست نیست، اما احتمالاً باید رقم هنگفتی باشد. مسئول این حساب از طرف شاه شخصی به نام آقای بهبهانیان بوده است. من با دیگران صحبت کرده‌ام و در اسناد هم آمده که شاه زمانی که از ایران رفته بسیار ناراحت بود، چون بهبهانیان خودش را از جلوی چشم شاه گم و گور کرده بود و این تردید وجود داشته که بهبهانیان بخشی از این اموال را پس نداده یا بالا کشیده باشد. تنها کسی که از طرف شاه امور مالی محرمانه از جمله بانک سوئیس را انجام می‌داده، بهبهانیان بوده. یعنی خود فرح و دیگران حداقل در مقطعی که شاه گله‌گزاری می‌کرده، به این حساب‌ها دسترسی نداشتند.

** توکلی: تازگی‌ها برخی از آقایان در صدد تخفیف مسائل رژیم پهلوی هستند

یعقوب توکلی در پاسخ به نظر برخی از مورخان که معتقدند محمدرشا شاه یک میلیارد دلار ثروت از ایران جابجا کرد می‌گوید: اگر چه عدد دقیق رقمی که محمدرضا پهلوی از ایران خارج کرد مشخص نیست، اما در همان زمان بین تمام جریاناتی که به این ماجرا پرداختند روی عدد بالای ۳۰ میلیارد د لار تفاهم وجود داشت؛ به اضافه حجم عظیم جواهراتی که منتقل شد و مکافات‌هائی که این‌ها در جا به جائی حجم بالای جواهرات از کشوری به کشور دیگر داشتند و قضیه تا حدود زیادی از گزارش‌های مربوط به نقل و انتقال‌های این‌ها و خاطراتی که نوشته شده‌اند مشهود است.

به گفته توکلی، تازگی‌ها برخی از آقایان در صدد تخفیف مسائل رژیم پهلوی هستند و به‌نوعی می‌خواهند ماجرا را با تقلیل جریان محمدرضا آن را تطهیر کنند که موضوع بسیار مهمی است. حتی فرآیندهائی را هم که این‌ها دارند در جریان این تقلیل بیان می‌کنند، رقم‌های بسیار درشت و سنگینی است.

اردشیر زاهدی به‌عنوان نزدیک‌ترین یار محمدرضا و کسی که با او قرابت بسیار نزدیک و بعد از انقلاب همکاری‌های گسترده‌ای با او داشته و تا آخرین روز‌های دوره وفاداری‌اش چیزی کمتر از شاه بیان نکرده، به رقم بالای ۳۰ و ۳۵ میلیارد دلار اشاره می‌کند. بقیه هم به همین صورت.

اما در این موضوع تردیدی نیست که هم امریکائی‌ها و هم دوستان داخلی این‌ها به هر بهانه‌ای می‌خواهند این ظلم و غارت را تقلیل و کاهش بدهند و از فردا شاهد خواهید بود که بقیه دروغگویان تاریخ هم به این قصه ملحق شوند و تلاش کنند که به‌نحوی جرائم شاه را تقلیل بدهند.