ارمنستان از چه چیز دلخور است؟

گروه جهان خبرگزاری آنا- اعلام «نیکل پاشینیان» نخست وزیر ارمنستان مبنی بر امتناع از میزبانی رزمایش سالانه نیرو‌های پیمان امنیت جمعی، با واکنش «دیمیتری پسکوف» سخنگوی کاخ کرمین مواجه شد.

سخنگوی دفتر ریاست جمهوری روسیه در این باره گفت: فکر می‌کنم همکارانمان در سازمان پیمان امنیت جمعی با یکدیگر در تماس بوده و جزئیات موضع ارمنستان را روشن خواهند کرد.

 پسکوف با اشاره به اینکه ارمنستان در هر صورت متحد نزدیک روسیه است، تاکید کرد: در حال حاضر به گفتگو‌ها از جمله در مورد مسائل بسیار دشوار ادامه خواهیم داد.

همزمان، «ولادیسلاو شچگریکوویچ» دبیر مطبوعاتی ستاد مشترک سازمان پیمان امنیت جمعی در بیانیه‌ای اعلام کرد: در حال حاضر در حال ارزیابی پیشنهاد‌هایی در مورد امکان برگزاری چنین رزمایشی در قلمرو سایر کشور‌های عضو به غیر از ارمنستان هستیم.

**سایه شک روی رابطه ایروان-مسکو

با توجه به اینکه وزارت دفاع روسیه حدود یک هفته پیش اعلام کرد که پیمان امنیت جمعی رزمایش «برادری تزلزل ناپذیر- ۲۰۲۳» را در خاک ارمنستان برگزار خواهد کرد، موضع گیری جدید پاشینیان، نه تنها سایه‌ای سنگین بر رابطه ایروان-مسکو تلقی می‌شود، بلکه به گمانه زنی‌ها درباره اینکه جنگ اوکراین، موقعیت مسکو را در محیط نفوذ سنتی خود متزلزل کرده است، دامن می‌زند.

اگرچه بابت انسداد گذرگاه «لاچین» از سوی گروه‌های محیط زیستی وابسته به جمهوری آذربایجان، پاشینیان پیشتر هم روسیه را به انفعال متهم کرده بود، لحن شکایت او حین اعلام عدم میزبانی از نیرو‌های پیمان امنیت جمعی، بسیار گزنده‌تر بود تا آنجا که وی در اظهارنظری بی سابقه، گفت: نیرو‌های روسیه که مسئول صلحبانی و نظارت بر اجرای توافق قره باغ هستند، بیش از آنکه از ارمنستان محافظت کنند، «تهدیدی» برای این کشور تلقی می‌شوند.

جمهوری آذربایجان به رغم توافق آتش بسی که در سال ۲۰۲۰ و بعد جنگ دوم قره باغ حاصل شد، در سپتامبر ۲۰۲۲، به مدت دو روز با نیرو‌های ارمنستان درگیر شد و از تاریخ ۱۲ دسامبر ۲۰۲۲ (۲۱ آذر) نیز گذرگاه لاچین را که تنها راه ارتباطی قره باغ کوهستانی با جهان است، مسدود کرده است.

در مواجهه با اقدامات باکو، مردم ارمنستان انتظار داشتند که روسیه در رأس پیمان امنیت جمعی با جمهوری آذربایجان برخورد جدی تری داشته باشد و دلخوری اخیر پاشینیان در همین راستا قابل ارزیابی است.

در کنفرانس خبری روز گذشته هم، پاشینیان گفته بود که نیرو‌های حافظ صلح روسیه باید فعالیت آرام و بدون مانع گذرگاه لاچین را تضمین کنند.

به گفته نخست وزیر ارمنستان، در بند ششم بیانیه سه جانبه بین روسیه، ارمنستان و جمهوری آذربایجان آمده است که تعهدات قانونی برای فعالیت بدون مانع کریدور لاچین بر عهده جمهوری آذربایجان و روسیه است.

پاشینیان همچنین گفت که جمهوری آذربایجان گذرگاه لاچین را مسدود کرده تا «اراده ارامنه را برای زندگی در سرزمین خود بشکند».

او هشدار داد: جمهوری آذربایجان طی ۱.۵ سال گذشته، از ماه مه ۲۰۲۱، اراضی جدیدی از ارمنستان را اشغال کرده است. موضع ما این است که نیرو‌های مسلح جمهوری آذربایجان باید از مناطق مشخص شده خارج شوند. ما پیوسته تمام تلاش دیپلماتیک خود را برای رسیدن به این هدف انجام خواهیم داد. همچنین برای ما مهم است که عامل تحریکات جدید نباشیم.

**باکو چه می‌گوید؟

«الهام علی‌اف» رئیس‌جمهور جمهوری آذربایجان می‌گوید که باکو قصدی برای درگیری جدید با کشور همسایه ارمنستان ندارد. این در حالی است که تنش‌ها بین دو کشور همسایه از ماه‌ها پیش بر سر منطقه قره‌باغ کوهستانی بالا گرفته است. 

او در اظهارنظر درباره برخی گزارش‌ها در رسانه‌های غربی مبنی بر این که باکو ممکن است در آینده به نیرو‌های ارمنستان حمله کند، این شایعات را جعلی خواند و گفت: برنامه‌ای برای شروع جنگ سوم علیه ارمنستان نداریم. همه آن‌هایی که (جمهوری) آذربایجان را متهم به داشتن چنین مقاصدی می‌کنند، کارزاری کثیف و تهمت‌آمیز را علیه باکو به راه انداخته‌اند. 

علی‌اف در ادامه اظهاراتش، ایروان را مقصر درگیری‌های مرزی در سپتامبر دانست و در عین حال ابراز امیدواری کرد که ایروان متوجه شود پیمان صلح اجتناب‌ناپذیر است و افزود: هر چه زودتر این اتفاق بیفتد، برای کل منطقه بهتر خواهد بود.

وی از آمریکا و روسیه به عنوان مکان‌های احتمالی برای مذاکره با ارمنستان نام برد.

این در حالی است که روز گذشته، پاشینیان با تاکید بر اینکه صلح با التماس یا تحمیل به دست نمی‌آید، گفته بود: ما می‌توانیم صلح داشته باشیم اگر بتوانیم از طریق توافقات خاص با ترکیه و جمهوری آذربایجان روابطی را بر اساس تساهل و مدارا برقرار کنیم و روابط خود را با ایران و گرجستان گسترش دهیم. این فرمول صلح است و قطعا باید از منابع جامعه بین المللی که می‌تواند در این موضوع به ما کمک کند، استفاده کنیم.

جنگ دوم قره‌باغ کوهستانی در نهم نوامبر ۲۰۲۰ (۱۹ آبان ۱۳۹۹) با توافق آتش‌بس به امضای نخست‌وزیر ارمنستان، رئیس‌جمهور جمهوری آذربایجان و رئیس‌جمهور روسیه، پایان یافت و روسیه به عنوان میانجی این توافق نقش‌آفرینی کرد. جمهوری آذربایجان در این دور از درگیری‌ها مناطقی از جمله قره‌باغ را از ارمنستان پس گرفت.

این دو کشور با وجود پادرمیانی روسیه همواره در خطوط مرزی درگیری دارند و طرفین یکدیگر را به نقض آتش‌بس و تیراندازی به مواضع هم متهم می‌کنند.