۱۰ تصویر از پرستاران سفیدپوش بر پرده نقره‌ای سینما
گروه فرهنگ خبرگزاری آنا، سید مرتضی حسینی ـ در گردش روزهای تقویم روز میلاد باسعادت حضرت زینب کبری (س) را روز پرستار نامیده‌اند. این انتخاب به حق یادآور رسالتی بزرگ از جنس ایثار، صبر، غمخواری و غم‌پروری، توکل و صلابت است. این‌گونه است که دخت نمونه حضرت علی (ع) و بانو فاطمه زهرا(س) نماد و نمود صبر متصل به توکل محسوب می‌شود و اینها همه خصلت‌هایی است که پرستاران نیز با آنها شناخته می‌شوند.
انعکاس فداکاری‌ها و زندگی این قشر پرتلاش در سینمای ایران در چند فیلم به یادماندنی رقم خورده است، البته پرستاران در بسیاری از آثار سینمایی و تلویزیونی به اقتضای قصه آن اثر حضور پرتعداد و متنوعی دارند، اما این حضورها بیشتر در قالب شخصیت‌های فرعی است. آن چه مدنظر این نوشتار قرار گرفته حضوری پررنگ و محوری است که هسته اصلی قصه یک فیلم را به دوش می‌کشد.
ایثار و تلاش پرستاران و پزشکان هم در فیلم‌های دفاع مقدس و هم در فیلم‌های اجتماعی، می‌تواند هسته دراماتیک ساخت یک اثر سینمایی باشد. در ادامه۱۰ اثر سینمایی با این مضمون را مرور خواهیم کرد.
** پرستار شب/ محمدعلی نجفی/۱۳۶۶
در این فیلم زندگی پرستاری به نام ماری (با بازی مهناز افضلی) محور اصلی داستان است. هرچند در ابتدا پرستاران سوژه داستان نیستند، اما حضور یک پرستار مسیر داستان را مشخص می‌کند. ماجرا از این قرار است: وظیفه پرستاری از رزمنده‌ای زخمی به یک زن جوان مسیحی به نام ماری سپرده می‌شود. پرستار احساس می‌کند که چهره مجروح برایش آشنا است. در طول مدتی که وظیفه پرستاری از مجروح را برعهده دارد، درصدد است تا به راز این آشنایی پی ببرد. ماری با خواندن نامه برای رزمنده، نزدیکی بیشتری به او احساس می‌کند. جوان رزمنده فوت می‌کند و بعد از فوت او، ماری متوجه می‌شود که جوان حامل پیغام یکی از آشنایان او بوده که در جبهه شهید شده است.
** مادر/ کارگردان: علی حاتمی/ سال تولید: ۱۳۶۸
پیرزنی که در سرای سالمندان زندگی می‌کند به خانه برمی‌گردد تا روزهای پایانی عمرش را در خانه‌اش و کنار فرزندانش که هر کدام گوشه‌ای به زندگی خود مشغول هستند بگذراند. گرمی حضور مادر در خانه، فرزندان را به دور هم جمع می‌کند و در این مجال فیلم به معرفی شخصیت‌های داستان می‌پردازد.
اگرچه فیلم ماندگار زنده‌یاد علی حاتمی درباره پزشکان یا پرستاران نیست اما یکی از فرزندان مادر به عنوان شخصیت اصلی داستان، جلال الدین(امین تارخ) کارمند بانک و همسرش مهین (محبوبه بیات) نیز پرستار است. سختی‌های کار پرستاری و دوری از خانه و خانواده در سکانسهای درددل مهین که روی نوار کاست ضبط شده و یا سکانس تحویل سوئیچ اتومبیل به اوستا مهدی (حمید جبلی) به ایجاز اما مؤثر و ماندگار بیان شده است.
** کیمیا/ کارگردان: احمدرضا درویش/ سال تولید: ۱۳۷۳
بخش عمده‌ای از آثار سینمایی که در سال‌های دهه شصت‌وهفتاد با محوریت شخصیت‌های پزشک و پرستار ساخته شده‌اند، ارتباطی جدایی ناپذیر با سینمای دفاع مقدس داشته‌اند.«کیمیا» به کارگردانی احمدرضا درویش محصول سال ۱۳۷۳ است. خسرو شکیبایی، بیتا فرهی، رضا کیانیان و زهرا اویسی بازیگران این فیلم هستند.
در روزرهای ابتدایی جنگ و در یکی از شهرهای خوزستان که درآستانه سقوط است رضا همسر باردارش را که به عمل جراحی نیاز دارد به بیمارستان می‌رساند، اما خود به اسارت قوای دشمن در می‌آید. همسر رضا حین عمل جراحی می‌میرد و پزشک جراح او به نام شکوه( بیتا فرهی) فرزند رضا را نجات می‌دهد. پس از ۹ سال، رضا از اسارت آزاد شده و پی می‌برد که همه اعضای خانواده‌اش را از دست داده است. حال او در جستجوی تنها بازمانده خانواده یعنی دخترش است. کیمیا، فرزند رضا بی‌خبر از گذشته خود درمشهد با «شکوه» و برادرش (رضا کیانیان) زندگی می‌کند. مشکل اینجاست که شکوه به طور کامل به کیمیا وابسته است...
این فیلم یکی از آثار ماندگار سینمای دفاع مقدس است که توانست در سیزدهمین جشنواره فیلم فجر (۱۳۷۳) در دوازده رشته نامزد دریافت سیمرغ شود. کیمیا در جشنواره آن سال جایزه ویژه هیئت داوران، سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد (خسرو شکیبایی) و سیمرغ بلورین بهترین جلوه های ویژه و صدابرداری را از آن خود کرد.
بیتا فرهی در این فیلم نقش پرستار فداکاری را ایفا می کرد که پس از به خطر انداختن جانش در نجات یک نوزاد و پرورش او در دامان خود حالا بایددست به فداکاری مهم تری بزند و از او دل بکند. سکانسهای ابتدایی این فیلم که شرایط سخت کار پزشکی زیر بمباران دشمن را به تصویر کشیده است بسیار تأثیرگذار از آب در آمده و توانسته بخش کوچکی از رنج کادر درمانی و پزشکی شهرهای درگیر جنگ در دوران دفاع مقدس را به تصویر بکشد.
** بازمانده/ کارگردان: سیف‌الله داد/ سال تولید: ۱۳۷۴
شخصیت اصلی فیلم ماندگار زنده‌یاد سیف‌الله داد که همچنان یک اثر ماندگار درباره مظلومیت مردم فلسطین و سبعیت صهیونیست‌ها به حساب می‌آید «دکتر سعی» با بازی «جمال سلیمان» بازیگر نام‌آشنای سوری است.او اگرچه یک پزشک است اما در شرایط بحرانی حمله نیروهای صهیونیست به مطبش که فرار منشی وحشت زده او را به دنبال دارد، بیشتر در نقش یک پرستار دلسوز ظاهر می‌شود.
دکتر سعید که یک پزشک متعهد و با مسئولیت کاری بالا است در زمان حمله نیروهایهای صهیونیست به مردم بی‌گناه «حیفا» تا آخرین لحظه در مطب خود می‌ماند و و برای نجات جان زخمی‌ها از هیچ تلاشی فروگذار نیست. او در شرایطی که جان خود و خانواده‌اش در خطر است و باید برای انتقال همسرش به شهری دیگر به خانه برود، با یک کودک مجروح مواجه می‌شود. تلاش‌های او برای نجات جان این کودک بی‌ثمر است و...
** نجات‌یافتگان/ سال تولید: ۱۳۷۴/ کارگردان: رسول ملاقلی‌پور
بیماران یک بیمارستان صحرایی در جبهه پس از بمباران عراقی‌ها به همراه مددکاران و پزشکان با چند آمبولانس به سمت مریوان حرکت می‌کنند، اما در راه راننده یک آمبولانس به همراه تنی چند از مجروحان شهید می‌شوند و تنها یک مددکار به نام مریم( عاطفه رضوی) و یک مجروح جنگی به نام رضا زنده می‌مانند. مریم رضا را که قطع نخاع شده به برانکارد می‌بندد و به راه می‌افتد. در راه یک سرباز عراقی به دست رضا کشته می‌شود و پدر سرباز کشته شده که ابتدا مقصد رساندن آب به مریم و رضا را داشته به آنها حمله می‌کند؛ ولی پس از مدتی، عبدالرحمن، پدر سرباز عراقی به کمک مریم می‌آید تا به او در حمل برانکارد کمک کند. در ادامه مسیر، آنها به میدان مین می‌رسند و رضا و عبدالرحمن مشغول خنثی کردن مین‌ها می‌شوند ولی عبدالرحمن با انفجار یک مین کشته می‌شود و مریم با وجود حال وخیم رضا با تلاش بسیار راه خود را از میان مین‌ها جستجو می‌کند.
بازی خوب عاطفه رضوی در نقش یک امدادگر و پرستار و به‌ویژه سکانس گفتگوهای چالشی او با رزمنده مجروح باعث شد تا نجات‌یافتگان به یکی از فیلم‌های ماندگار حوزه دفاع مقدس تبدیل شود..زنده‌یاد ملاقلی پور بعدها با ترکیب این فیلم و فیلم سینمایی سفر به چزابه نسخه تلویزیونی آن را ساخت که در سال ۱۳۷۶ با عنوان مجموعه تلویزیونی «سفر به چزابه» از شبکه دو سیما پخش شد.
** سرزمین خورشید/ کارگردان: احمدرضا درویش/ سال تولید:۱۳۷۵
دو سال پس از «کیمیا» درویش فیلم «سرزمین خورشید» را ساخت که بازهم خسرو شکیبایی بازیگر نقش اصلی آن این بار در قامت یک پزشک به نام کسری بود.گلچهره سجادیه، سعید پورصمیمی، محمود پاک نیت، محسن زهتاب، فخرالدین صدیق شریف و اصغر نقی زاده دیگر بازیگران این فیلم بودند.
سرزمین خورشید در پانزدهمین جشنواره فیلم فجر خوش درخشید و برنده چندین سیمرغ از جمله بهترین بازیگر نقش اول زن (گلچره سجادیه) شد.
با شروع جنگ، بیمارستانی در خرمشهر به محاصره دشمن درمی آید و از هوا و زمین مورد هجوم قرار می‌گیرد. محمد جهان آرا، فرمانده جوان سپاه خرمشهر، پیشنهاد می‌کند مجروحان و پزشکان با یک آمبولانس و لندرور، به دنبال جیپ به غنیمنت گرفته شده که در آن رزمندگان راه را باز می‌کنند، از بیمارستان خارج شوند. در شهر، نیروهای عراقی که در حال تسخیر شهر هستند، مقابل آنها ظاهر می‌شوند و رزمندگان برای نجات دادن سرنشینان آمبولانس، با عراقی‌ها درگیر می‌شوند و به شهادت می‌رسند و سرنشینان لندرور نیز به اسارت گرفته می‌شوند و به شهادت می‌رسند و سرنشینان لندرور نیز به اسارت گرفته می‌شوند. سرنشینان آمبولانس که نجات یافته‌اند، در اطراف شهر سرگردان می‌شوند و راه را گم می‌کنند. در میان آنها، راننده آمبولانس، دکتر کسرا، یک ناخدا، یک زن که شوهرش رئیس گمرک خرمشهر بوده و شهید شده، مردی که مدام به فکر تسلیم شدن و نجات پول‌هایش است و یک امدادگر به نام هانیه که دو نوزاد را با خود آورده، حضور دارند. افسر عراقی که در اطراف بیمارستان به اسارت درآمده هم با آنهاست و....
سکانسهای آغازین «سرزمین خورشید» نیز همچون کیمیا تصویرگر رنج و فداکاری پزشکان و پرستاران در شرایط سخت دوران جنگ تحمیلی است که به مدد کارگردانی خوب درویش و جلوه‌های ویژه دیدنی در زمان خود، برای تماشاگر بسیار باورپذیر و مؤثر بود.
** شیدا/ کمال تبریزی/ 1379
فیلم سینمایی شیدا به کارگردانی کمال تبریزی با فیلمنامه‌ای از رضا مقصودی محصول سال ۱۳۷۷ است
در این فیلم که در ژانر عاشقانه تولید شده و داستان آن در دل داستانی مربوط به دوران دفاع مقدی می گذرد، پارسا پیروزفر، لیلا حاتمی، محمدرضا شریفی‌نیا، بهزاد فراهانی، کمند امیرسلیمانی، زهرا سعیدی،جمشید اسماعیل‌خانی و گوهر خیراندیش ایفای نقش می‌کنند.
فرهاد هرندی(پارسا پیروزفر) تنها پسر یک خانواده مرفه است که به صورت داوطلبانه در سال‌های پایانی جنگ تحمیلی به جبهه می رود. او که از ناحیه دست، چشم و سینه مجروح شده در یک بیمارستان ویژه مجروحان جنگی بستری شده است.
پرستاری به نام شیدا فاطمی( لیلا حاتمی) به سفارش مجروح دیگری(محمدرضا شریفی‌نیا) برای تسکین درد شدید فرهاد، برایش قرآن می‌خواند. قرائت شیدا از آیات ابتدایی سوره مزمّل، ساده و بدون رعایت اصول ترتیل است با این حال درد فرهاد را تسکین می‌دهد. فرهاد که چشم‌هایش به دلیل جراحت بسته‌اند، به مرور به شیدا دل می‌بازد و برای باز شدن پانسمان چشم‌هایش و دیدن او لحظه‌شماری می‌کند و...
شیدا یکی از فیلم‌های خوب کارنامه کاری کمال تبریزی به حساب می‌آید. داستان لطیف و عاشقانه آن هرگز کهنه نمی‌شود و به خوبی می‌تواند با تماشاگر ارتباط برقرار کند.این اثر از بازی‌های تحسین شده کارنامه لیلا حاتمی است. او تلاش یک پرستار و شرم یک زن را باورپذیر به نمایش گذاشت.
لیلا حاتمی در فیلم شیدا شمایل یک پرستار دلسوز و فرشته گونه را به خوبی ایفا کرده است. در این فیلم، برای اولین بار پرستار مجروحان دفاع مقدس از نقش فرعی و تشریفاتی همیشگی در فیلم‌های جنگی خارج شد. تقریباً نیمی از فیلم در فضای بیمارستانی و از خلال موقعیت‌ها و گفتگوهای ی بین او فرهاد هرندی و مجروح دیگر به نام امانی( شریفی نیا) می‌گذرد.
** طلا و مس/ همایون اسفندیان/ سال ساخت ۱۳۸۸
«طلا و مس» داستان طلبه ای جوان و شهرستانی به نام سید رضا است که همسرش بیمار می‌شود. این طلبه در تهران کسی را ندارد و در بیمارستان با پرستاری به نام سپیده مواجه می‌شود. سپیده نماینده‌ای از تفکری است که نقدی بر رفتار روحانیت دارند. به مرور، اما سپیده پی به برداشت نادرست خود می‌برد و حالا که بی‌پرده با یک طلبه مواجه شده، تصویری کامل از این قشر به دست می‌آورد. در طول فیلم گوشه‌هایی از نگاه انسانی پرستاران عیان است و در میانه فیلم به اوج می‌رسد. جایی که سپیده نزد خانم طلبه می‌رود و خود را در قبال خانواده او مسئول می‌داند.
سحر دولتشاهی درک درستی از موقعیت نقش دارد. به اندازه و به حد کافی درونیات شخصیت را می‌شکافد. خود دولتشاهی در گفت‌و‌گویی عنوان کرده بود: به نظرم سپیده بیش از اینکه تحت تأثیر سیدرضا قرار بگیرد، تحت تأثیر عشق بین زهراسادات و همسرش (سیدرضا) قرار گرفته است و یک بُعد جدیدی از شخصیت سیدرضا را مشاهده می‌کند. به نظرم جذاب‌ترین بُعد شخصیت سپیده آن قضاوت‌هایی است که ابتدا در مورد سیدرضا می‌کند و در پایان متوجه می‌شود بیشتر این قضاوت‌ها و پیش‌داوری‌ها اشتباه بوده.
** امروز/ سید رضا میرکریمی/۱۳۹۲
فیلم «امروز» روی وجه انسانی حرفه پرستاری دست گذاشته است. سیدرضا میرکریمی داستان یک راننده تاکسی به نام یونس (پرویز پرستویی) را محور درام قرار داد که در یکی از روز‌ها با زنی باردار مواجه می‌شود. او را به بیمارستان می‌برد و اینجاست که نقش دراماتیک پرستاران برجسته می‌شود.
شبنم مقدمی در این فلیم ایفاگر نقش یک پرستار جدی و متعهد است.وی را در موقعیتی می‌بینیم که خودش صاحب زندگی شخصی است ولی زندگی حرفه‌ای‌اش را به همان اندازه مهم می‌داند. به همین خاطر است که وقتی با یک زن باردار تنها مواجه می‌شود، برخوردش فراتر از یک پرستار است و به واقع در قامت یک فرشته ظاهر می‌شود.
شبنم مقدمی در فیلم «امروز» نقش پرستار را به گونه‌ای روی پرده آورده که هم اقتدار و هم مهربانی‌اش توأمان به چشم می‌آید. بازی او در این نقش برایش سیمرغ مکمل جشنواره سی‌ودوم فجر را به همراه آورد.
** بهمن/ مرتضی فرشباف/ سال تولید :۱۳۹۳
این فیلم که به کارگردانی مرتضی فرشباف و تهیه‌کنندگی جواد نوروزبیگی ساخته شده است داستان زنی به نام هما با بازی فاطمه معتمدآریا را روایت می‌کند که از مجرب‌ترین پرستاران یک بیمارستان است. او که پیشنهاد شیفت شب برای ۱۰ شب را پذیرفته است دچار بی‌خوابی می‌شود. این وضعیت کار را به جایی می‌رساند که رویارویی او با کار خود و خانواده‌اش زندگی او شخصیت او را در معرض فروپاشی قرار می‌دهد. فاطمه معتمدآریا برای بازی در این فیلم نامزد بهترین بازیگر نقش اول زن در سی و سومین جشنواره فیلم فجر شد.
انتهای پیام/