از آنکارا تا کی‌یف/ ردیابی رئیس «سیا» روی نقشه جنگ اوکراین

گروه منطقه و جهان خبرگزاری آنا، مریم خرمائی- «ولودیمیر زلنسکی» رئیس جمهور اوکراین دیروز سه شنبه یک میهمان ویژه داشت. مردی که از آنکارا می‌آمد لزوماً یک دیپلمات ترک نبود.  

در قرن ۲۱ که به یُمن گستردگی فضای ارتباطات و فناوری، دیدار‌ها در دنیای مجازی به کسری از ثانیه و در دنیای حقیقی به اوج گرفتن یک هواپیما از روی باند فرودگاه بستگی دارد، دنیای سیاست فضای عجیبی است که در آن آدم‌ها گاهی رویه‌های سنتی را برای پیشبرد امور ترجیح می‌دهند.

برای همین است که «ویلیام برنز» رئیس سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) به جای اینکه در مسکو با «سرگئی ناریشکین» مدیر سرویس اطلاعات خارجی روسیه دیدار کند، روز دوشنبه بار سفر به «آنکارا» پایتخت سیاسی ترکیه می‌بندد و از آنجا راهی اوکراین می‌شود.

خبر حضور او در کی یف را امروز چهارشنبه رسانه هایی چون «واشنگتن پست» و «سی ان ان» منتشر کردند ،حال آنکه ما هم مثل خیلی‌ها نمی‌دانیم برنز از میز مذاکره با همتای روس برای زلنسکی چه سوغاتی آورده است.

**برنز در ترکیه دنبال چه بود؟

قطعا قرار نیست که هیچ کدام از ما بدانیم موضوع مأموریت یک جاسوس اطلاعاتی چیست، اما دست کم می‌توانیم گمانه زنی‌هایی درباره آن داشته باشیم.

طبق پیش بینی ها، برنز برای گفتگو درباره پرونده «بریتنی گرینر» و «پال ویلنن» دو آمریکایی بازداشت شده در روسیه، به دیدار همتای روس رفت. اولی به اتهام حمل مواد مخدر به ۹ سال زندان محکوم است و دومی هم به جرم جاسوسی ۱۶ سال حبس پیش رو دارد.

کاخ سفید با تائید خبر این دیدار می‌گوید: سفر برنز علاوه بر طرح موضوع آزادی زندانیان، با هدف گفتگو در مورد تهدید اتمی مسکو علیه اوکراین انجام شد.  

در بخشی از بیانیه کاخ سفید می‌خوانیم: محور مذاکره با طرف روس، درباره پیامد‌های استفاده از سلاح هسته‌ای و خطرات تشدید تنش به ثبات استراتژیک بوده است.

اما کاخ ریاست جمهوری آمریکا این ادعا را هم مطرح کرد که برنز به اصول اساسی واشنگتن مبنی بر اینکه هیچ مذاکره‌ای درباره اوکراین بدون حضور و رضایت نمایندگان کی یف برگزار نخواهد شد، پایبند بوده است.

اما حتی اگر آمریکا سوگند هم بخورد که طرفین به هیچ وجه در محدوده جنگ اوکراین صحبت نکرده اند، دست کم ذهن پرسشگر رسانه‌ها آن را نخواهد پذیرفت،  نه مادامیکه مقصد دوم سفر برنز، شهر «کی یف» باشد، و نه وقتیکه واشنگتن اذعان می‌کند که اصولاً پیش از سفر برنز به آنکارا، آمریکا با زلنسکی درباره این نشست محرمانه صحبت کرده است.

**پازل شواهد و قرائن 

دیدار برنز با همتای روس بعد از عقب نشینی روسیه از منطقه راهبردی «خرسون» رخ داد.  

این درحالی است که روزنامه ایتالیایی «لا رپوبلیکا» یک هفته پیش از واگذاری کنترل خرسون به اوکراینی‌ها در مطلبی نوشت که ایالات متحده و ناتو بر این تصور هستند که آغاز مذاکرات صلح در مورد اوکراین در صورتی امکان پذیر است که کی یف بتواند خرسون را از روسیه پس بگیرد.  

پس، می‌توانیم این گمانه زنی را مطرح کنیم که روسیه به رغم آنکه همچنان خرسون را بخشی از قلمرو ارضی خود می‌داند، همانگونه که «دیمیتری پسکوف» سخنگوی کاخ کرملین گفته است، تصمیم دارد بقیه اهداف عملیات نظامی خود را پای میز مذاکرات صلح محقق کند.

از سوی دیگر، روز گذشته، در جریان نشست گروه ۲۰، زلنسکی با وجود لحن تحقیرآمیزی که علیه مسکو داشت، مدعی شد «مجاب شده ام که اکنون زمانی رسیده که جنگ روسیه می‌تواند و باید متوقف شود».

ما هم به خودمان حق می‌دهیم تصور کنیم که برنز به رغم انکار‌های کاخ سفید، اگرنه سوغات، دست کم حامل پیامی از جانب روس‌ها برای زلنسکی بوده است.

حتی اگر پیامی هم در بین نباشد، برنز بین سال‌های ۲۰۰۵ تا ۲۰۰۸، سفیر آمریکا در مسکو بوده و به زبان روسی مسلط است. با در نظر گرفتن این موضوع و با توجه به سابقه اطلاعاتی که دارد، رئیس سیا می‌تواند به واسطه این دیدار مستقیم، درک متفاوت تری از افکار مسکو به  دست آورد و این راهگشای واشنگتن-کی یف برای برداشتن قدم‌های بعدی در صحنه تحولات اوکراین است.

 ** نکته و جمع بندی

مسکو می‌گوید که این دیدار «به ابتکار طرف آمریکایی انجام شده»در صورتی که از زمان حمله روسیه به اوکراین، این بالاترین سطح ملاقات علنی بین مقامات عالی دو کشور بوده است.

قبل از برگزاری انتخابات میان دوره‌ای کنگره آمریکا در ۸ نوامبر (۱۷ آبان)، گروهی از دموکرات‌های کنگره در نامه‌ای خطاب به «جو بایدن» رئیس جمهور آمریکا از وی خواستند رویکرد خود را در قبال روسیه تغییر دهد و به گفتگوی مستقیم با این کشور روی بیاورد.

اگرچه تحت فشار سایر نمایندگان دموکرات، این گروه نامه خود را پس گرفت، اما با توجه به افشای اخباری مبنی بر گفتگو‌های محرمانه «جیک سالیوان» مشاور امنیت ملی کاخ سفید با برخی مقامات مسکو، خبرگزاری آنا در گزارشی با عنوان «بمب کثیف/ سناریوی اصلی یا پلن B» پیش بینی کرد که اگرچه در شرایط فعلی، دیدار رو در روی بایدن و پوتین بعید است، اما در سطوح پایین‌تر دیپلماتیک، شاهد تعاملاتی میان واشنگتن-مسکو خواهیم بود.

در این میان، اگرچه آمریکا می‌گوید بازگشت به میز مذاکره تصمیمی است که باید از سوی کی یف اتخاذ شود، این را نباید فراموش کنیم که تا واشنگتن-مسکو به تعامل نرسند، میز مذاکره روسیه-اوکراین چیده نخواهد شد.

فراموش نکنیم که اساساً جنگ اوکراین به این دلیل اتفاق افتاد که روسیه و آمریکا نتوانستند اختلافات امنیتی خود را سر میز مذاکره حل کنند. این اختلاف تا حد زیادی حول محور اصرار روسیه به برخورداری از تضمین‌های آمریکا به ویژه عدم گسترش ناتو به سمت شرق متمرکز است.