معایب و مزایای استفاده از فیلترشکن/ VPN هویت کاربران را پنهان می‌کند؟
گروه دانش و فناوری خبرگزاری آنا- علیرضا باجلان، در دو دهه اخیر گسترش پرشتاب سرویس آنلاین در سراسر دنیا سبب تغییرات وسیع در ارتباطات روزانه و شیوه فعالیت کسب و کارها شده است. نفوذ فناوری‌های دیجیتال به عمق زندگی تک‌تک افراد جامعه چالش‌های جدی در حوزه حاکمیت سایبری برای دولت‌ها به وجود آورده است و از همین رو سیاست‌گذاران می‌کوشند با برنامه‌ریزی دقیق و استفاده از ظرفیت‌های بومی سرویس‌های مطابق بر نیازهای مردم را فراهم کنند. در این میان برخی از کابران به واسطه فعالیت‌های علمی و فرهنگی نیازمند دسترسی به محتوایی هستند که با تصیم مراجع قانون‌گذار در فهرست مجاز برای استفاده روزانه مردم قرار ندارند.
این دسته از کاربران برای دسترسی به محتوای محدود شده در شبکه ارتباطات ناگزیر به استفاده از سرویس‌های فیلترشکن هستند. اپلیکیشن‌های وی‌پی‌ان با استفاده از سازوکاری خاص فیلترهای موجود در مسیر اتصال به شبکه وب را دور زده و امکان مشاهده محتوای مورد نظر کاربر را فراهم می‌کنند. بررسی‌های میدانی حاکی از آن است که در دو ماه اخیر به دلیل اعمال محدودیت در دسترسی کاربران به تعدادی از پلتفرم‌های بین‌المللی استفاده از فیلترشکن‌های اشتراکی رواج یافته است و کاربران مجبور به پرداخت مبالغی قابل توجه برای خرید اشتراک ماهانه این سرویس‌های هستند. اگرچه استفاده از فیلترشکن‌ها زمینه رفع محدودیت اینترنت را برای کاربران فراهم می‌کند؛ نصب و راه‌اندازی این سرویس‌ها در گوشی یا لپ‌تاپ مشکلاتی را نیز به وجود می‌آورد.
بیشتر بخوانید:
اینترنت ماهواره‌ای چالشی برای رگولاتوری ارتباطات یا فرصتی برای دسترسی به شبکه‌ای پرسرعت؟
ایجاد فضای رقابتی بین کسب و کارها چه تأثیری بر سالم‌سازی فضای مجازی دارد؟
بسیاری از کاربران اینترنت داخل کشور به دلیل قوانین حاکمیتی و عدم تطابق محتوای موجود در فضای مجازی با فرهنگ ایرانی اسلامی با دستور مراجع ذی صلاح دسترسی به برخی سایت‌ها برایشان امکان پذیر نیست. در نتیجه به استفاده از پروکسی و وی‌پی‌ان روی آورده و رجوع کاربران به این روش‌های عبور از فیلترینگ، باعث رشد فروش اکانت‌های VPN و نرم افزار‌های فیلترشکن شده است.
VPNها برای گسترش دادن شبکه‌های داخلی در سراسر جهان و فراهم کردن دسترسی به پایگاه کاربر استفاده می‌شوند. برای دادن دسترسی به شبکه خصوصی، کاربران باید ابتدا با استفاده از شناسایی و رمز عبور منحصر به فرد از راه دور احراز هویت شوند. یک VPN اغلب از طریق نرم افزار مبتنی بر مرورگر استفاده می‌شود که نیاز به کاربر برای وارد شدن به سیستم دارد. سپس نرم افزار بر روی دسکتاپ کامپیوتر از راه دور یا فایل‌های شبکه ظاهر می‌شود، که می‌تواند از طریق مرورگر در دسترس باشد. اما استفاده از VPN با عوارض خطرناکی همراه است چرا که کاربر با استفاده از VPN و همچنین نرم افزار فیلترشکن با اتصال به یک سرور در خارج از کشور (عمدتا در انگلیس و آمریکا) متصل شده و همین امر موجب اختصاص یک IP خارجی به رایانه کاربر داخلی می‌شود که در ادامه این کار، احتمال به سرقت رفتن همه داده‌ها و اطلاعات رایانه کاربر توسط سرور خارجی وجود دارد.
اغلب سرور‌هایی که اشتراک VPN را در اختیار کاربران قرار می‌دهند نه تنها تمامی اطلاعات رد و بدل شده را بررسی و کنترل می‌کنند بلکه به همین وسیله با پورت‌های باز رایانه کاربر، به اطلاعات درون رایانه وی دسترسی پیدا کرده و امکان کپی برداری و یا دیدن اطلاعات داخلی رایانه کاربر را برای سرورهای خارجی میسر می‌کنند. با توجه به اینکه کاربران بدون بررسی عملکرد نرم‌افزار‌های فیلترشکن آن‌ها را بر روی رایانه خود نصب می‌کنند، اطلاعات مربوط به نام عبور کاربری افراد را در اختیار آن سرور قرار می‌دهند. همچنین VPNها اطلاعات را به صورت رمز شده منتقل می‌کنند و فرمول خارج کردن از رمز آن در اختیار سرور است و تضمینی وجود ندارد که سرور قبل از رسیدن اطلاعات به مقصد آن را بازخوانی نکرده باشد. برای بررسی مزیت‌ها و معایت استفاده از فیلترشکن‌ها با سید عارف حسینی‌کیا، کارشناس امنیت سایبری گفت‌وگو کردیم. در ادامه مشروح این گفت‌وگو را مشاهده می‌کنید:
**تغییر آی‌پی کاربران پس از اتصال به فیلترشکن
آنا: آیا هنگام اتصال به فلیترشکن(وی‌پی‌ان) شناسه‌ای که کاربران با آن به اینترنت متصل می‌شود تغییر می‌کند؟
حسینی‌کیا: پس از اتصال به وی‌پی‌ان(VPN) مشخصات آی‌پی کاربر تغییر می‌کند و در واقع کاربر با آی‌پی متفاوت وارد اینترنت می‌شود. البته آی‌پی اصلی کاربر برای ارائه‌دهنده سرویس وی‌پی‌ان مشخص است و طراحان این سرویس می‌توانند در تمام مدت حضور کاربر در شبکه فعالیت او را رصد کند. ساختار کلی فیلترشکن‌ها به این صورت است که یک ارائه دهنده سرویس‌های اینترنتی به منظور رفع محدودیت‌های دسترسی کاربران، شبکه مجازی را طراحی و تعریف می‌کند. حال اگر ارائه دهنده آن سرویس قصد داشته باشد که کاربران را ردیابی کند یا اطلاعات در حال تبادل را در سرور خود ذخیره کند این امکان برایش وجود دارد ولی چنین موضوعی به معنای آن نیست که تمامی اپلیکیشن‌های فیلترشکن به منظور ردیابی و رصد اطلاعاتی کاربران طراحی شده‌اند.
فرض کنید شرکت گوگل بخواهد آی‌پی کاربری خاص در ایران را پیدا کند برای این کار کافی است به وسیله مرورگر خود و از طریق موتور جست‌وجوی گوگل وارد اینترنت شود در این زمان گوگل به راحتی متوجه می‌شود کاربر از کدام نقطه دنیا و با چه آی‌پی وارد شبکه شده است. حال اگر کاربر در جریان اتصال خود به شبکه وب فیلترشکن فعال کند واسطه‌ای بین او و گوگل قرار گرفته و آی‌پی سروری که کاربر از طریق وی‌پی‌ان به آن متصل شده است برای گوگل نمایش داده می‌شود. در این حالت تمامی درخواست‌های کاربر از طریق شبکه کشوری که کاربر به سرورهای آن وصل شده است برای گوگل ارسال می‌شود.
**اطمینان از ایمن بودن فیلترشکن‌ها کار سادگی نیست
کاربران چگونه می‌توانند مطمئن شوند فیلترشکنی که از آن استفاده می‌کنند ایمن است و به سیستم مورد استفاده آن‌ها آسیب نمی‌زند؟
اطلاع از این مسئله برای کاربران غیرمتخصص کار راحتی نیست و به سادگی نمی‌توان متوجه ایمن بودن یا نبودن سرویس وی‌پی‌ان مورد استفاده شد. تعداد محدودی اپلیکیشن مانیتورینگ اطلاعات در حال تبادل در شبکه متصل به فیلترشکن وجود دارد که پس از اتصال کاربر به VPN بر رصد شدن یا نشدن فعالیت‌های کاربر از سوی ارائه‌دهنده سرویس وی‌پی‌ان نظارت می‌کند و در صورت شناسایی هرگونه مورد مشکوک هشدارهای لازم را اعلام می‌کند. البته تعداد این اپلیکیشن‌های نظارت کننده بسیار محدود است و احتمالاً همه کاربران این برنامه‌ها را نمی‌شناسند یا به آن‌ها دسترسی ندارند.
**علت قطع دسترسی به فیلترشکن‌ها
چرا تعداد قابل توجهی از فیلترشکن‌هایی که کاربران از آن‌ها استفاده می‌کردند در بازه‌های زمانی خاص و تحت تأثیر مسائل امنیتی از دسترس خارج می‌شوند؟
زمانی که دستگاه‌های مسئول در کشور تصمیم به قطع دسترسی عمومی به فیلترشکن‌ها می‌گیرند معمولاً یک بازه مشخص برای مسدودسازی وی‌پی‌ان‌ها تعریف می‌شود و هر فیلترشکنی که در این بازه قرار داشته باشد مسدود می‌شود. در مواردی خاص به دلیل قرار داشتن برخی از خدمات مورد نیاز مردم در طیف مشخصی از آی‌پی‌ها دسترسی به فیلترشکنی که IPهای آن در این بازه قرار داشته باشد قطع نمی‌شود و حتی بعد از اعمال محدودیت مردم به آن دسترسی خواهند داشت.
همین شیوه مسدودسازی باعث می‌شود زمانی که یکی از سرویس‌های گوگل بلاک می‌شود دسترسی کاربران به تعداد دیگری از اپلیکیشن‌های این شرکت نیز قطع شود. حتی ممکن است تعدادی از سرویس‌هایی که دسترسی به آن‌ها وجود ندارد به هیچ عنوان کاربرد مرتبط با موضوعات امنیتی یا سیاسی نداشته باشد ولی به دلیل قرارگیری در بازه اعمال محدودیت مسدود شوند.
**چالش‌های اتصال به وی‌پی‌ان
چه شرایطی پس از اتصال به وی‌پی‌ان در شبکه ایجاد می‌شود که کارشناسان استفاده از این اپلیکیشن‌ها را برای گروه‌های سنی مختلف به ویژه کودکان و نوجوانان را خطرناک می‌دانند؟
علاوه بر چالش‌های فرهنگی و اخلاقی متعددی که احتمال مواجه با آن‌ها پس از اتصال به فیلترشکن برای کاربران وجود دارد از جنبه فنی نیز در صورتی که شرکت ارائه دهنده سرویس وی‌پی‌ان به دنبال جاسوسی از کاربران باشد این امکان برای آن فراهم است. یعنی کنترل کنندگان سروری که کاربر برای عبور از محدودیت‌های اینترنت به آن متصل شده است می‌توانند به تمامی جزئیات فعالیت‌های کاربران دسترسی داشته و از این اطلاعات سوء استفاده کنند. باز هم تأکید می‌کنم تمامی وی‌پی‌ان‌ها برای جاسوسی طراحی نشده‌اند و شاید تعداد محدودی از این سرویس‌ها صرفاً برای جمع‌آوری اطلاعات کاربران و انجام فعالیت‌های مخرب باشند.
انتهای پیام/4144
انتهای پیام/