تأثیر اقتصاد دانش‌بنیان بر تولید و بازار رقابتی کسب و کار/ ۴ مشخصه اصلی شرکت‌های دانش‌بنیان کدامند؟
گروه استان‌های خبرگزاری آنا؛ مهران هوشیار- امروزه با تغییر الگوی اقتصاد مبتنی بر تولید انبوه به اقتصاد دانش‌بنیان، تولید سرمایه به کمک دانش به منزله مزیتی رقابتی و ایفای نقش در توسعه همه‌جانبه کشورها به وضوح مشاهده می‌شود.
با توجه به اهمیت اقتصاد دانش‌بنیان، شرکت‌هایی که بر پایه دانش تشکیل می‌شوند و به عبارتی دانش‌بنیان هستند، اهمیت بسیاری در رشد و توسعه اقتصادی کشورها به دست می‌آورند، بررسی‌ها نشان می‌دهد نوآوری‌ها و پیشرفت‌های صنعتی طی دهه‌های اخیر در سطح جهان حاصل فعالیت‌های نوآورانه شرکت‌های دانش‌بنیان است که در قالب مدل‌های متعددی ایجاد شده و توسعه یافته‌اند.
با افزایش فعالیت‌های اقتصادی و تشدید رقابت در دنیای امروز در سطح جوامع و حرکت به سوی اقتصاد دانش‌بنیان، برخی معتقدند که بازار‌های جهانی در آینده از آن کسب و کار‌هایی است که به ریسک‌پذیری رویکرد کارآفرینانه بها می‌دهند و مهم‌ترین نوع کسب و کار با این دیدگاه، کسب و کار‌های دانش‌بنیان است، ایجاد شرکت‌های دانش‌بنیان، همیشه به عنوان یکی از راهکار‌های توسعه اقتصادی در مناطق مختلف دنیا مطرح شده است و از شرکت‌های دانش‌بنیان به عنوان ابزار تولید ثروت نامبرده می‌شود.
نقش شرکت‌های دانش‌بنیان در توسعه فناوری، رشد اقتصادی و ایجاد اشتغال فقط در صورت بقای آنها مفهوم خواهد داشت؛ چراکه شرکت تازه وارد باید بتواند بقا یافته و فعالیت خود را در مدت زمان قابل توجهی ادامه دهد.
خبرنگار خبرگزاری آنا در این راستا و به‌منظور تشریح اهمیت اقتصاد دانش‌بنیان و تأثیر آن در تولید و بازار رقابت کسب و کار با امید کهریزی عضو هیئت علمی گروه بازرگانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمانشاه گفت‌وگو کرده است که در ادامه می‌خوانیم.
آنا: اهمیت نقش شرکت‌های دانش‌بنیان در شرایط تحریمی امروز چیست؟
کهریزی: امروزه کسب و کار‌ها در حال واردشدن به اقتصاد دانش‌بنیان هستند، اقتصادی که در آن دانش و دارایی‌های نامشهود به عنوان مهم‌ترین عامل تولید و مهم‌ترین مزیت رقابتی کسب و کار‌ها شناخته شده است، در چنین اقتصادی، شرکت‌های دانش‌بنیان نقش کلیدی در ایجاد و توسعه اقتصاد دارند، شرکت‌های دانش‌بنیان کسب و کار‌هایی هستند که با بهره‌مندی از سرمایه دانشی، نوآوری و فرآیند‌های خلاقانه عوامل بسیار ارزشمندی در اقتصاد دانش‌بنیان امروزی به‌خصوص در کشور‌های در حال توسعه ازجمله ایران محسوب می‌شوند و به‌طورکلی نقش مهم کسب و کار‌ها در توسعه ملت‌ها غیرقابل انکار و تحلیل و توسعه آنها همواره با تأکید فراوان همراه است.
آنا: برای توسعه و تغییر کسب و کار‌ها به سمت کسب و کار‌های دانش‌بنیان چه می‌توان کرد؟
کهریزی: نظریه‌های نوین اقتصادی، تغییر ایده‌ها و خلق نوآوری‌ها را پایه اصلی توسعه می‌دانند و فعالیت‌ها و رویکرد کارآفرینانه را نیز بارزترین ابزار برای رساندن کسب و کار‌ها به این مقصود معرفی می‌کنند، رویکرد کارآفرینی به عنوان الگو‌های رفتاری کسب و کاری که تعهد کسب و کار بر تشدید کارآفرینی را منعکس می‌کند، تعریف می‌شود.
آنا: رویکرد‌های کارآفرینانه چه رویکرد‌هایی است؟
کهریزی: رویکرد‌های کارآفرینانه شامل پنج بعد استقلال‌گرایی، رقابت تهاجمی، نوآوری، پیشگامی و ریسک‌پذیری است و به اعتقاد نظریه پردازان اقتصادی این سازه از نظر مفهومی چند بعدی است و نشان دهنده تمایل کسب و کار برای حفظ مزیت رقابتی و رقابت تهاجمی از طریق خطرپذیری و نوآوری در مقابل سایر رقبای تجاری است که تعهد کسب و کار بر تشدید کارآفرینی را منعکس می‌کند.
رویکرد کارآفرینانه، گرایشی راهبردی در سطح بنگاه است که شامل رویه‌های ایجاد راهبرد‌های سازمان، فلسفه مدیریتی و رفتار شرکت با ماهیت کارآفرینانه است.
در مورد سابقه مطرح‌شدن فعالیت‌های کارآفرینانه باید گفت که رویکرد کارآفرینانه پس از حدود سه دهه از مطرح شدنش توسط پژوهشگران به یکی از پرکابردترین سازه‌های پژوهش در ادبیات کارآفرینی تبدیل شده و مفهوم سازی‌های مختلفی از این سازه توسط صاحب‌نظران گوناگون صورت پذیرفته است؛ اما سه جنبه مشترک در اکثر آنها را می‌توان نوآوری، پیشگامی و ریسک‌پذیری دانست، رویکرد کارآفرینانه یکی از ویژگی‌های راهبردی بنگاه‌های کوچک و متوسط است؛ چراکه می‌تواند به آنها در دستیابی به مزیت رقابتی و بهبود جایگاه خود در بازار یاری رساند.
آنا: آیا اکنون فعالیت‌های دانش‌بنیان می‌تواند موجب موفقیت و رشد باشد؟
کهریزی: در فضای رقابت گسترده بین‌المللی امروزه برای کسب و کار‌ها نیز رویکرد کارآفرینانه می‌تواند عامل موفقیت باشد، برخی کارآفرینی را یکی از منابع پایان‌ناپذیر جوامع بشری قلمداد کرده‌اند که به خلاقیت انسان‌ها مربوط می‌شود و ارزش بسیاری دارد، افزایش فعالیت‌های کارآفرینانه در جامعه مستلزم ایجاد زمینه‌های آن است و در این میان وجود شرایط مناسب برای توسعه کارآفرینی اهمیت بسیاری دارد.
کارآفرینی اصطلاحی است که به‌طور کلی می‌توان آن را فرآیندی برای آغاز کسب و کار یا سرمایه‌گذاری جدید به‌منظور درآمدزایی تعریف کرد، کارآفرینی همیشه یک حرکت آسان نیست؛ زیرا چالش‌های زیادی ازجمله پذیرفتن ریسک‌های حساب شده به منظور ایجاد یک کسب و کار در سطح موفقیت‌آمیز را شامل می‌شود.
اقتصاددانان مختلف معتقدند که فرآیند کارآفرینی، فرآیندی است که به وسیله سرمایه انسانی و اجتماعی افراد شکل می‌گیرد و کارآفرینی توانایی کارآفرینان برای کشف و بهره‌برداری از فرصت‌ها را افزایش می‌دهد و به کارآفرینان کمک می‌کند تا سایر منابع مفید از قبیل سرمایه فیزیکی و مالی را راحت‌تر کسب کند و دانش و مهارت‌های جدید به دست آورند.
آنا: درباره اهمیت فعالیت و مشخصه‌های شرکت‌های دانش‌بنیان بگویید.
کهریزی: با افزایش فعالیت‌های اقتصادی و تشدید رقابت در دنیای امروز در سطح جوامع و حرکت به سوی اقتصاد دانش‌بنیان، برخی معتقدند که بازار‌های جهانی در آینده از آن کسب و کار‌هایی است که به ریسک‌پذیری رویکرد کارآفرینانه بها می‌دهند و مهم‌ترین نوع کسب و کار با این دیدگاه، کسب و کار‌های دانش‌بنیان است، ایجاد شرکت‌های دانش‌بنیان، همیشه به عنوان یکی از راهکار‌های توسعه اقتصادی در مناطق مختلف دنیا مطرح شده است و از شرکت‌های دانش‌بنیان به عنوان ابزار تولید ثروت نامبرده می‌شود.
شرکت‌های دانش‌بنیان چهار مشخصه اصلی دارند. فرایند؛ همان فرایند خلق و به اشتراک‌گذاری دانش است که هدف آن به کارگیری دانش تولید شده توسط یک بخش از کسب و کار در دیگر بخش‌ها و واحد‌ها و به اشتراک گذاری دانش صریح و ضمنی است. مکان که به مرز‌های دانش برمی‌گردد و اغلب به منظور مشارکت در خلق کسب و کاری، فراتر از مرز‌های قانونی و سنتی است.
مرز‌های دانش در یک کسب و کار دانش‌بنیان، منعطف و پویا بوده و این کسب و کار‌ها اغلب روی نیاز‌های کارکنان برای کسب دانش انجام کار تمرکز می‌کنند. هدف کسب و کار دانش‌بنیان همان راهبرد دانش است. در نهایت چشم‌انداز که اغلب به فرهنگ و بینش راهبردی کسب و کار برمی‌گردد، آخرین مشخصه کسب و کار دانش‌بنیان است.
بررسی‌ها نشان می‌دهد نوآوری‌ها و پیشرفت‌های صنعتی طی دهه‌های اخیر در سطح جهان حاصل فعالیت‌های نوآورانه شرکت‌های دانش‌بنیان است که در قالب مدل‌های متعددی ایجاد شده و توسعه یافته‌اند.
در کسب و کار‌های دانش‌بنیان چشم‌انداز همان دیدگاه دانش است که بر اساس آن، کسب و کار تصویر ذهنی برای دانش خود مشخص می‌کند. این تصویر ذهنی دانش را در تمامی فعالیت‌ها و عملیات کسب و کار، محور قرار داده و متمرکز بر ارتقای دانش در تمام این فعالیت‌ها می‌شود.
سازمان‌ها در سراسر دنیا به دنبال ارتقا و بهبود عملکرد خویش هستند به‌گونه‌ای که اگر بخواهند جایگاه خود را حفظ کرده و به نحوی عمل کنند که باعث بقا، توسعه و موفقیت آنها شود، ضروری است که در عملکرد خود تجدید نظر کرده و تعهدات خود نسبت به ارباب رجوعان را به درستی ایفا کنند، بهبود مستمر عملکرد سازمان‌ها نیروی عظیم هم‌افزایی ایجاد می‌کند که این نیرو‌ها می‌تواند پشتیبان برنامه رشد و توسعه و ایجاد فرصت‌های تعالی سازمانی شود.
امروزه با تغییر الگوی اقتصاد مبتنی بر تولید انبوه به اقتصاد دانش‌بنیان، تولید سرمایه به کمک دانش به منزله مزیتی رقابتی و ایفای نقش در توسعه همه جانبه به وضوح مشاهده می‌شود. تغییر این رویکرد در دیگر عوامل مرتبط با اقتصاد از جمله فناوری، خدمات، صنعت و کارکرد آنها سبب تغییراتی بنیادین می‌شود. همین مسئله اصطلاحات و فرآیند‌هایی را با عنوان اقتصاد دانش‌محور و به تعبیر دیگر، اقتصاد دانش‌بنیان در جهان کنونی مطرح کرده است.
با توجه به اهمیت اقتصاد دانش‌بنیان، شرکت‌هایی که بر پایه دانش تشکیل می‌شوند و به عبارتی دانش‌بنیان هستند، اهمیت بسیاری در رشد و توسعه اقتصادی کشورها به دست می‌آورند، بررسی‌ها نشان می‌دهد نوآوری‌ها و پیشرفت‌های صنعتی طی دهه‌های اخیر در سطح جهان حاصل فعالیت‌های نوآورانه شرکت‌های دانش‌بنیان است که در قالب مدل‌های متعددی ایجاد شده و توسعه یافته‌اند.
آنا: شرکت‌های کوچک دانش‌بنیان چگونه می‌توانند در عرصه فناوری نقش خود را ایفا کنند؟
کهریزی: شرکت‌های کوچک دانش‌بنیان موتور محرک و توسعه اقتصاد‌های دانش‌بنیان هستند، با توجه به نقش کلیدی که شرکت‌های کوچک و متوسط تاکنون در عرصه پیشرفت فناوری در دنیا ایفا کرده‌اند، در اقتصاد دانش‌بنیان نیز رویکرد ویژه‌ای به چنین مؤسساتی شکل گرفته است و با تمام ویژگی‌های منحصربه‌فرد شرکت‌های دانش‌بنیان و نقش اصلی آنها در توسعه پایدار جوامع و رشد اقتصادی در جهان، این شرکت‌ها در مقایسه با شرکت‌های بزرگ از احتمال شکست کمتری برخوردارند، بر این اساس نقش شرکت‌های دانش‌بنیان در توسعه فناوری، رشد اقتصادی و ایجاد اشتغال فقط در صورت بقای آنها مفهوم خواهد داشت؛ چراکه شرکت تازه وارد باید بتواند بقا یافته و فعالیت خود را در مدت زمان قابل توجهی ادامه دهد.
در شرایط تحریم و التهاب اقتصادی، این مؤسسات(شرکت‌های کوچک دانش‌بنیان) در معرض تأثیرات مختلف محیطی خواهند بود؛ بنابراین مؤسسات کوچک دانش‌بنیان از یک سو موتور اصلی رشد اقتصادی و توسعه فناوری کشورها محسوب شده و از سوی دیگر در صورت نداشتن چارچوب مناسب برای حمایت از این مجموعه شدیداً مستعد ابتلا به مشکلات متعدد و نرخ بالای شکست هستند.
موضوعی که توجه به شرکت‌های کوچک دانش‌بنیان را برای کشور ما دوچندان می‌کند، توان تقابل آنها با تحریم‌های اقتصادی و قدرت تحمل و رفع‌کردن شرایط رکود است. در راستای مقابله و مقاومت شرکت‌های دانش‌بنیان در شرایط تحریم و رشد سریع تعداد رقبای پیچیده و جدید، حس بی اعتمادی نسبت به روش‌های سنتی، رقابت بین‌المللی، کوچک کردن شرکت‌های بزرگ و میل عمومی به بالابردن بازدهی و بهره‌وری و اهمیت به رویکرد کارآفرینانه در این مجموعه مطرح می‌شود.
انتهای پیام/