کاهش اتکا به درآمدهای شهریه‌ای چگونه ممکن است؟/ از واقع‌گرایی در تدوین بودجه تا توجه به فعالیت‌های دانش‌بنیان
گروه استان‌های خبرگزاری آنا؛ با هدف‌گذاری مجموعه دانشگاه آزاد و سیستم آموزش عالی برای کاهش اتکا به درآمدهای شهریه‌ای به منظور تأمین هزینه‌ها چند اتفاق مهم رخ می‌دهد که مسئله محورشدن دانشگاه، افزایش کیفیت آموزش، افزایش کیفیت پژوهش، انطباق خروجی‌های دانشگاه با نیاز صنعت و جامعه و تولید محصولات فرهنگی عمیق منطبق بر اسناد بالادستی را شامل می‌شود.
این ریل‌گذاری در مجموعه دانشگاه آزاد به‌خوبی انجام و در حال تکامل است و در آینده کل سیستم آموزش عالی باید از همین مسیر طی طریق کنند؛ چراکه در فضای کارکردی چاره‌ای جز این نخواهد بود. همان‌طور که مدارس دولتی امروز جای خود را به مدارس خصوصی داده‌اند، چند سال آینده دانشگاه‌های دولتی جای خود را به دانشگاه‌های کارآمد، کارآفرین و برنامه محور خواهند داد.
در دانشگاه آزاد اسلامی خراسان رضوی توجه به درآمدهای دانش‌بنیان، گسترش مدارس سما و دانشکده‌های مهارت و کارآفرینی در راستای کاهش سطح اتکا به درآمدهای شهریه‌ای بوده به‌طوری‌که در زمینه ایجاد درآمدهای غیرشهریه‌ای امسال در مقایسه با سال قبل رشد ۱۲۰ درصدی داشته که با برنامه‌ریزی صورت گرفته در حوزه فعالیت‌های اقتصادی و دانش‌بنیان می‌تواند حداقل همین میزان رشد در سال آتی محقق شود تا سهم درآمدهای غیرشهریه‌ای از کل بودجه عدد ۳۰ درصد به ۴۰ درصد افزایش یابد.
احمد ناطق‌گلستان معاون هماهنگی، برنامه‌ریزی و رئیس دبیرخانه هیئت امنای دانشگاه آزاد اسلامی خراسان رضوی در گفت‌وگو با خبرنگار گروه استان‌های خبرگزاری آنا در مشهد با پاسخ به سؤالاتی علاوه بر تشریح چگونگی بودجه‌بندی بودجه ۱۴۰۱-۱۴۰۰ راهکارهای چگونگی کاهش اتکا به درآمدهای شهریه‌ای با توجه به فعالیت‌های حوزه معاونت هماهنگی و برنامه‌ریزی این استان را تشریح کرده است که در زیر می‌خوانید:
آنا: ایتدا درباره تغییر سمت رؤسای دبیرخانه هیئت امنای استانها به معاونت هماهنگی و برنامه‌ریزی توضیح دهید.
ناطق: با تدبیر سازمان مرکزی دانشگاه و تغییر عنوان رئیس دبیرخانه هیئت امنا به معاون هماهنگی و برنامه‌ریزی، این اقدام بسیار هوشمندانه به خوبی به نقش اساسی حوزه ستادی استانها -که قبلاً کمرنگ و مغفول مانده بود- پرداخته است. توجه داشته باشیم که در نگاه هلدینگی به مجموعه دانشگاه آزاد اسلامی می‌توان به خوبی دریافت که اگر حوزه ستادی استان با نگاه کل‌نگر همه واحد‌ها و مراکز استان را مانند تابعه‌های خود بنگرد، آنگاه می‌تواند با کنترل‌های فرایندی و مالی در عین استقلال گرایی تابعه‌ها با استفاده از ظرفیت شبکه دانشگاه هم‌افزایی و در نهایت ارزش افزایی برای مجموعه سیستم را به‌بار بیاورد.
به‌عنوان نمونه تسهیم ظرفیت‌ها، نگاه آمایشی به رشته‌ها، توجه به نقاط ضعف و قوت و پوشش آنها از طریق توجه به سیستم شبکه، اتصال صنایع زیست‌بوم به جریان دانشگاه در نگاه کل‌نگر، ایجاد شبکه کتابخانه‌ها، مکان‌ها، آزمایشگاه‌ها، استادان، دانشجویان، خانواده‌ها و بسیاری از موارد دیگر همه و همه نشان از آن دارد که سرمایه پنهان در مجموعه دانشگاه وجود دارد که رئیس دانشگاه آزاد اسلامی با تحولاتی که ایجاد کرد، سرمایه‌ها آشکار شد و آن چیزی نیست جز«تفکر هلدینگی». این شناسایی جز از یک متخصص در فرایند‌ها و سیستم‌ها امکان‌پذیر نیست.
بودجه با برنامه معنا دارد و بدون آن جز یک رفتاری کلیشه‌ای و مستندسازی صرف کاری از سازمان را پیش نخواهد برد. حدود دو سال است که با مجوز هیئت امنا دانشگاه، پست اداره کل برنامه‌ریزی در استان با هدف اهمیت و تأکید بیشتر بر بودجه برنامه محور ایجاد شده که بتوانیم به‌صورت مستمر و پایدار بر اساس برنامه به تدوین بودجه در استان بپردازیم که این مهم به وقوع پیوست.
آنا: فرآیند پیش‌بینی و تدوین بودجه سال مالی ۱۴۰۲-۱۴۰۱ از چه زمانی آغاز شد؟
ناطق: این فرایند با تشکیل هسته فکری بودجه که ابتکار عمل امسال سازمان مرکزی دانشگاه بود از اوایل اردیبهشت ۱۴۰۱ با ورود اطلاعات عملکرد بودجه سال ۱۴۰۰-۱۳۹۹ و آنالیز پایش عملکرد ۱۰ ماهه و برآورد ۲ ماهه بودجه ۱۴۰۱-۱۴۰۰ آغاز شد.
آنا: درباره هسته فکری پیش‌بینی و تدوین بودجه سال مالی ۱۴۰۲-۱۴۰۱ توضیح دهید.
ناطق: پس از صدور بخشنامه هسته‌های فکری، اعضای هسته فکری استان شامل رئیس استان، معاون هماهنگی و برنامه‌ریزی استان، رئیس شورای تخصصی توسعه و مدیریت منابع، مدیرکل برنامه‌ریزی و امور اقتصادی و یکی از اعضای هیئت علمی گروه حسابداری تعیین و به واحد‌های تحت پوشش استان ابلاغ شد.
آنا: سند تحول و تعالی دانشگاه آزاد اسلامی در پیش‌بینی و تدوین بودجه چه نقشی ایفا می‌کند؟
ناطق: همه داده‌ها و اطلاعات، مبتنی بر استاندارد‌ها و تکالیف موجود در سند تحول و تعالی دانشگاه بوده که این امر با کمک مشاوران مناطق ۳ گانه سند تحول استان خراسان رضوی محقق شده است؛ البته سند تحول را آگر به مثابه نقشه راه پنج ساله در نظر بگیریم، برش استانی آن در یک سال آینده را می‌توان بودجه برنامه محور سال ۱۴۰۲-۱۴۰۱ تلقی کرد.
آنا: با توجه به اینکه بودجه استان جزء معدود بودجه‌هایی است که برای همه بخش‌های آن برنامه وجود دارد. دلیل این نوع نگرش را به بودجه توضیح دهید.
ناطق: از ابتدای سال با برگزاری جلسات متعدد با رؤسای واحد‌ها و مراکز استان و بررسی ظرفیت‌های هر واحد دانشگاهی، تلاش شد پیش‌بینی بودجه بر اساس ظرفیت‌های موجود دارای برنامه باشد و به‌صورت هدفمند به سمت ایجاد درآمد‌ها و کنترل هزینه گام برداشته شود. این مهم اتفاق افتاده و اکنون هر مدیر جایگاه و برنامه خود را برای سال آتی می‌داند و باید در مسیر تحقق آن تلاش کند که در این فرایند سعی شده در عین واقع‌گرایی در بودجه تلاش مضاعف نیز در نظر گرفته شود.
آنا: عملکرد درآمدهای شهریه‌ای استان در بودجه سال ۱۴۰۱-۱۴۰۰ و پیش‌بینی ۱۴۰۲-۱۴۰۱ را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
ناطق: یکی از پیش‌بینی‌هایی که در سال مالی ۱۴۰۱-۱۴۰۰ انجام شده، پیش‌بینی شرایط کرونایی و لحاظ شرایط ویژه در ارقام بودجه بوده؛ بنابراین در عملکرد شهریه‌ای انحراف بسیار کمی داشته و عملکرد با پیش‌بینی بسیار نزدیک بود که نشان دقت در برآورد‌هاست.
درباره پیش‌بینی درآمدهای شهریه‌ای سال ۱۴۰۲-۱۴۰۱ بر اساس مدل پویای ماتریس شهریه سازمان مرکزی دانشگاه آزاد اسلامی و مدل افزایش شهریه محاسباتی که بر اساس سند تحول و الزامات بودجه در اداره کل برنامه‌ریزی و امور اقتصادی استان تهیه و تدوین، کاملاً مستند و دقیق پیش‌بینی شده که محقق خواهد شد.
آنا: نوآوری‌ها و دستاورد‌های بودجه امسال در مقایسه با سال‌های گذشته چیست؟ آیا می‌توان درصد رشد آن را در بودجه سال جدید در مقایسه با سال قبل بیان کرد؟
ناطق: سال ۱۴۰۱ به دلیل اینکه تلاش برای داشتن برنامه در هر عدد مرقوم پیش‌بینی بودجه داشتیم؛ بنابراین از همان ابتدا فرم‌ها و مستندات زیادی تهیه تا واحد‌ها و مراکز دانشگاهی استان کاملاً آگاهانه و مشخص نسبت به دلایل ثبت اعداد اقدام کنند و این برای نخستین بار به‌صورت مستند صورت گرفت و بانک اطلاعاتی کاملی تهیه شده به‌طوری‌که در طول سال همین بانک اطلاعاتی مورد استفاده بوده و سندی است برای تصمیم‌گیری و بررسی موضوعات خواهد بود.
همه اقدامات با تلاش‌های فراوان و ابداع و خلاقیت همکاران در اداره کل برنامه‌ریزی و امور اقتصادی صورت گرفته و درباره اعداد مهم بودجه جزئیات کاملاً روشنی بر اساس پیگیری‌های آمایش سرزمینی وجود دارد. لازم به ذکر اینکه حدود یک سال است در استان آمایش سرزمینی برای واحد‌های دانشگاهی در حال انجام بوده و اکنون در ۱۷ واحد و مرکز استان خراسان رضوی، می‌دانیم که کدامیک به چه رشته محل‌های متناسب با زیست‌بوم منطقه‌ای در رفع نیاز‌ها و مسائل منطقه احتیاج دارد؛ بنابراین در چرخش تحول‌آفرین رشته‌های جدیدی متناسب با شرایط منطقه‌ای در راستای تبدیل به دانشگاه اجتماعی و حل مسئله ایجاد شده که بتوانیم سهم قابل توجهی از اشتغال را به خود اختصاص دهیم.
آنا: در تدوین بودجه با توجه به شعار سال مقام معظم رهبری چه اقداماتی صورت پذیرفته است؟
ناطق: یکی از موارد بسیار مهمی که در دو سال اخیر به‌ویژه امسال به‌صورت جدی مدنظر قرار گرفت، تلاش برای ایجاد درآمدهای غیرشهریه‌ای از محل فعالیت‌های اقتصاد دانش‌بنیان مطابق با بیانات مقام معظم رهبری بوده است به‌طوری‌که در زمینه ایجاد درآمدهای غیرشهریه‌ای امسال در مقایسه با سال قبل، رشد ۱۲۰ درصدی داشتیم و امید داریم با برنامه‌ریزی صورت گرفته در حوزه فعالیت‌های اقتصادی و دانش‌بنیان حداقل همین میزان رشد در سال آتی محقق شود. سهم درآمدهای غیر شهریه‌ای از کل بودجه عدد ۳۰ درصد به ۴۰ درصد افزایش یافته که بسیار حائز اهمیت است.
غایت و هدف مجموعه دانشگاه آزاد و کل سیستم آموزش عالی باید کاهش سطح اتکا به درآمدهای شهریه‌ای در تأمین هزینه‌های اجتناب‌ناپذیر خود باشد به‌طوری‌که در این هدف‌گذاری چند اتفاق مهم رخ می‌دهد: مسئله محورشدن دانشگاه، افزایش کیفیت آموزش، افزایش کیفیت پژوهش، انطباق خروجی‌های دانشگاه با نیاز صنعت و جامعه و تولید محصولات فرهنگی عمیق منطبق بر اسناد بالادستی که این ریل‌گذاری در مجموعه دانشگاه آزاد به‌خوبی انجام و در حال تکامل است و در آینده کل سیستم آموزش عالی باید از همین مسیر طی طریق کنند؛ چراکه در فضای کارکردی چاره‌ای جز این نخواهد بود. همان‌طور که مدارس دولتی امروز جای خود را به مدارس خصوصی داده‌اند در چند سال آینده دانشگاه‌های دولتی جای خود را به دانشگاه‌های کارآمد، کارآفرین و برنامه محور خواهند داد.
چند اتفاق مهم در بودجه امسال وضعیت را متمایز از سال گذشته می‌کند که تحول در حوزه کشاورزی با رویکرد دانش‌بنیان و اشتغال آفرین، تحول در ایجاد دانشکده مهارت و کارآفرینی و ایجاد سرفصلی مجزا در بودجه برای تحقق این امر، تحول در ایجاد رشته‌های متناسب با زیست‌بوم و تحول در حوزه خدمات آزمایشگاهی و کارگاهی را شامل می‌شود.
آنا: با توجه به تأکید رئیس دانشگاه آزاد اسلامی، آیا بودجه سال جدید در زمینه رشته‌های مهارتی و کاربنیان طرح خاصی ارائه کرده است؟
ناطق: بله. یکی از موارد مهم و جدید پیش‌بینی بودجه امسال، برنامه عملیاتی درباره افزایش کد رشته‌های مهارتی و کاربنیان بوده که مطابق تأکیدات رئیس دانشگاه آزاد اسلامی اقدام شده و حدود ۱۸ درصد از سهم افزایش شهریه از این محل در نظر گرفته شده است.
آنا: چه میزان فعالیت نیروی انسانی در فرآیند تدوین و پیش‌بینی بودجه انجام شده است؟
ناطق: در بازه زمانی فعالیت برای تدوین و پیش‌بینی بودجه سال مالی ۱۴۰۲-۱۴۰۱ همکاران اداره کل برنامه‌ریزی و امور اقتصادی استان خراسان رضوی حدود ۴ هزار و ۷۵۰ نفر ساعت در اداره کل استان و حدود ۸ هزار و ۶۰۰ نفر ساعت در کل واحد‌ها و مراکز تلاش مستمر داشتند.
گفت‌وگو: جواد دوست‌زاده
انتهای پیام/۴۱۲۱/
انتهای پیام/