نگاهی به فیلم «گورنبشته»: تردیدهای بازگشته از گور

ساسان گلفر: فیلم «گورنبشته» (به اسپانیایی Epitafio ، به انگلیسی Epitaph) محصول 2015 کشور مکزیک یکی از آثار زیبا و تأثیرگذار بخش جشنواره جشنواره‌های سی‌و‌چهارمین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم فجر است که هم‌اکنون در تهران در جریان است و به همین مناسبت، تماشاگران ایرانی امکان تماشای آن را پیدا کرده‌اند.

این فیلم حاصل همکاری دو کارگردان مکزیکی، خانم یولن اولایزولا (سازنده «صمیمیت شکسپیر و ویکتور هوگو»، و «بهشت مصنوعی») و روبن ایماس (که فیلم «فوگو» را نیز به صورت مشترک با یولن اولایزولا کارگردانی کرده است) است. «گورنبشته» که پیش از این در جشنوار«شب‌های سیاه» تالین به نمایش درآمده، اگرچه یک پروژه کوچک و جمع‌و‌جور هنری بوده، به لحاظ شکل و مضمون، داستان و دشواری کار به یکی از آثار مهم و بزرگ سینمایی 2015 و باز هم به کارگردانی فیلمسازی مکزیکی، «بازگشته از گور» آلخاندرو گونزالس اینیاریتو (برنده جایزه بهترین فیلم گلدن گلوب 2016 و بهترین فیلمبرداری برای امانوئل لوبسکی و بازیگری برای لئوناردو دی‌کاپریو در اسکار) پهلو می‌زند.

داستان «گورنبشته» در سال 1519 و در کوهستان‌های نامکشوف مکزیک می‌گذرد. کورتس اسپانیایی، فاتح مکزیک، سه سرباز را برای پیدا کردن معادن گوگرد مورد نیاز برای باروت به منطقه‌ای ناشناخته در پای آتشفشان پوپوکاتپتل می‌فرستد، جایی که سرخپوستان آن را مکانی اهریمنی می‌دانند و از همراهی با آنان سرباز می‌زنند. سه سرباز (خاویر کورونادو، مارتین رومن و کارلوس تریوینیو) مجبورند در سفری پرمخاطره و نفس‌گیر به بلندترین نقاط سفر کنند و با خشن‌ترین عوامل طبیعی، از جمله سرما و یخبندان و فوران آتشفشان بجنگند. اما بزرگترین تهدیدی که باید با آن مقابله کنند، تردیدی است که در درون آن‌ها رشد می‌کند و فرمانده را به مبارزه با این عنصر نامطلوب و حتی گاه به مضحک‌ترین رفتارها، مانند سخنرانی و موعظه‌ای قرون وسطایی برای ساکنان خیالی کوهستانی نامسکون وامی‌دارد.

چشم‌اندازهای خیره‌کننده و در این حال خشن طبیعی که کمتر نمونه‌ای از آن‌ها به این شکل روی فیلم ثبت شده است، در فیلم «گورنبشته» به شکلی مسحورکننده با موسیقی گوشنواز آلخاندرو اوتااولا و پاسکوال رِیِس که گاه ووکال، گاه افکتیو و گاه ملودیک و تشدیدکننده ذهنیت پر از توهم شخصیت‌های داستان است، ترکیب می‌شود و موسیقی، تأثیر این داستان تلاش برای بقا و تلاش برای فراتر رفتن از آن، به سوی معنا را در ذهن تماشاگر دوچندان می‌کند و تا ساعاتی پس از تماشا با او می‌ماند.