تحلیلی بر اقبالِ دوباره مردم به سینما/ تبلیغات ماهواره و آنتن خالی

داوودی درباره اینکه تا چه اندازه شورای صنفی پیش‌بینی می‌کرده مردم از اکران نوروز امسال استقبال کنند، به «شرق» می‌گوید: «تا این اندازه پیش‌بینی نداشتیم و نمی‌دانستیم مردم تا این میزان با سینما ارتباط برقرار خواهند کرد. اکران امسال در برنامه‌ریزی، تفاوت‌هایی با سال گذشته داشت. قبل از نوروز اتفاقی در تصمیم‌گیری شورای صنفی افتاد و معضلی را که سال‌های متمادی در اکران داشتیم، حل کرد. این تغییر از این قرار بود که ما پیش از این برای اکران فیلم‌ها، فصل‌هایی داشتیم که معمولا زمان‌های طلایی اکران محسوب می‌شدند؛ چه به لحاظ تجربی و چه به لحاظ روانی. غالبا همه فیلم‌سازان و صاحبان فیلم تلاش می‌کردند در این مناسبت‌ها فیلمشان را اکران کنند، به‌عنوان مثال در ایام نوروز و عید فطر تقاضا برای اکران زیاد بود و از طرفی برای قبل یا بعد از این ایام، حفره‌هایی در اکران به وجود می‌آمد که سینماها یک‌دفعه با افت فروش مواجه می‌شدند و این حفره‌ها به‌شدت بر فروش سالانه فیلم‌ها تأثیر منفی می‌گذاشت. ما در شورای صنفی به این نتیجه رسیدیم تا جایی که ممکن است، شرایط اکران را به‌گونه‌ای قرار دهیم که این مناسبات از بین بروند. بنابراین قوانینی وضع شد که فیلم‌ها بتوانند در تمام ایام سال پشت هم قرارداد ببندند و اکران شوند. یعنی هیچ اکرانی به دلیل رسیدن فصل اکران نوروز یا عید فطر تمام نشود و این روند در کل سال ادامه پیدا کند. به این ترتیب حفره‌های قبل و بعد از این ایام هم پر می‌شوند. پیش از این رایج بود که فیلم‌های قبلی را تا رسیدن به این ایام، به‌زور تمام می‌کردند و معمولا دو، سه هفته حفره خالی که در این بین بود را به فیلم‌هایی با مخاطب محدود اختصاص می‌دادند و عملا سینماها در این ایام، قبل و بعد از این فصل‌ها، تعطیل می‌کردند که در مجموع این حفره‌ها می‌توانست در طول سال خود به اندازه یک فصل سینمایی باشد».

اما داوودی اکران نوروز امسال را پدیده توصیف می‌کند و دلایلش را چنین برمی‌شمرد: «اگر بخواهم خارج از تعصب صنفی برخورد کنم، باید بگویم این استقبال دلایل متعدد داشت؛ افزون بر اینکه چیدمان فیلم‌های امسال ترکیب مناسب‌تری نسبت به سال‌های قبل داشت، دلایل دیگری هم بر این رونق اثر گذاشت. البته این اقبال مردم به سینما را بیشتر در تهران می‌بینیم. در تهران بعد از انتخابات اسفندماه، امید به زندگی بین جوانان و طبقه متوسط بالا رفت که این موضوع بر تفریح فرهنگی مردم اثر دارد. از سوی دیگر سال‌های گذشته ایام سوگواری فاطمیه با عید نوروز منطبق می‌شد که این خودش باعث رکود سینما در این ایام بود. از طرفی امسال، با توجه به تغییر وضعیتی که به آن اشاره کردم، که با تلاش شورای صنفی در اوضاع اکران به وجود آمد، از پیش از عید، فضای سینما گرم بود و از اول اسفند که معمولا در سال‌های پیش از این، بیشتر فضای مرده سینما محسوب می‌شد، امسال فیلم‌های پرمخاطب‌تری مثل «کوچه بی‌نام» و «سالوادور» اکران شدند که در نوروز نیز اکران آنها ادامه پیدا کرد. البته تبلیغات ماهواره هم به‌شدت مؤثر بود. آن‌قدر تأثیر ماهواره در این مدت بالا بود که از شش ماه قبل‌تر، حتی فیلم‌های ناکامی را که سال گذشته اکران شدند، نیز نجات داد. فیلمی مثل «این سیب هم برای تو» که مخاطب به آن اقبال چندانی نشان نداده و فروشش به‌گونه‌ای بود که باید هفته چهارم از اکران برداشته می‌شد، به محض پخش تیزرهای ماهواره‌ای از چنان اقبالی برخوردار شد که اکرانش تا ١٠ هفته ادامه یافت و این امر باعث شد سال گذشته حتی بسیاری از برنامه‌ریزی‌های اکران نیز با توجه به اثر این تبلیغات با مشکل مواجه شوند. اما در کل شاید دلیل اصلی و عمده‌تر اقبال مردم به سینما در ایام نوروز این بود که تلویزیون برنامه‌ای نداشت که مردم را جذب کند و آنتن با برنامه‌های متوسط و بد پر شده بود و اصولا تماشاچی مداوم نداشت».اقبالِ دوباره مردم به سینما، که این صنعت را از رکودی که سال‌ها گرفتارش بود بیرون آورده، آیا پایدار است؟ داوودی می‌گوید: «این اتفاق، هم می‌تواند زودگذر باشد و هم می‌تواند ادامه پیدا کند. به سیاست‌گذاری اهالی این صنف بستگی دارد. یکی از چیزهایی که به‌شدت در این تداوم مهم است، اکران دوم عید است که یکی از همان اکران‌های متروک است. اگر جریان تسری پیدا کند تا تابستان که فصل بهتری برای اکران است، می‌توان به اینکه مردم با سینما آشتی کرده باشند امید داشت اما اگر در اکران دوم نوروز، فیلم‌های نفروشی اکران شوند، این جریان می‌تواند زودگذر باشد و سینما به موقعیت قبلی برگردد».جدا از هومن سیدی که از شرایط اکران فیلمش به‌شدت ناراضی است، تهیه‌کننده «کفش‌هایم کو»، علی قائم‌مقامی، نیز از اوضاع ناراضی بود و دراین‌باره به «شرق» گفت: «سینماها به ما سالن ندادند. شرایط اکران ما در نوروز کمی از هنر و تجربه بهتر بود. همین فروش ٣٠٠‌میلیونی با تعداد نمایش محدود خیلی هم خوب است. ضریب اشغال ما ٦٥درصد صندلی‌هایی بود که به فیلممان اختصاص پیدا کرد. مطمئنم در روزهای آتی فروشمان بالا خواهد آمد. چون در سطح شهر هم تبلیغات گسترده‌تر شده است».

اما او به‌شدت از عدم تخصیص سالن‌هایی در شهرستان به این فیلم نیز ناراضی است: «بعضی فیلم‌ها ٢٨ سالن دارند که در هر سالن روزانه بین ٥ تا ٩ سئانس نمایش دارند و فیلم ما در کل روزی ١٥ سئانس در تهران دارد و در شهرستان‌ها هم فقط توانستیم مشهد را داشته باشیم».
داوودی درباره این ناعدالتی نیز به «شرق» توضیح می‌دهد: «این مشکلی است که بارها درباره‌اش صحبت کرده‌ام. فکر می‌کنم بعضی از دوستان همکار ما از سازوکار شورای صنفی اطلاع کافی ندارند. شورای صنفی هیچ دخالتی ندارد در اینکه یک فیلم چند سینما و سئانس دارد. به اضافه اینکه یک سقفی همیشه وجود داشته که فیلم‌ها در تهران نمی‌توانند بیش از ٢٥ سالن در در اختیار داشته باشند اما در شهرهای دیگر این محدودیت وجود ندارد. در بقیه موارد مربوط به تعداد سئانس و سالن، شورای صنفی هیچ دخالتی ندارد. درباره بی‌عدالتی در اکران هم باید گفت این بلایی است که افراد صاحب قدرت در سینما سر هم‌صنفان خود می‌آورند. هرکس بیشتر بتواند صاحبان سینما را راضی کند یا بر آنها احاطه بیشتری داشته باشد، سالن‌های بیشتری می‌گیرد. اما به‌طورکلی، با توجه به سالن‌های محدود در سراسر ایران، شورای صنفی تلاش می‌کند ضرری را که غالبا متوجه همه فیلم‌هاست، عادلانه‌تر بین فیلم‌ها تقسیم کند».با این شرایط، باید منتظر ماند و دید اوضاع فروش فیلم‌های سینمایی در اکران دوم نوروزی نیز به همین ترتیب پیش می‌رود و آیا فیلم‌هایی که از قافله فروش عقب مانده‌اند از این فرصتِ ‌تازه برای جذب مخاطب استفاده خواهند کرد، یا سینما به رکود پیشینش بازخواهد گشت؟