برترین حماسه سرایان، شیعیان هستند

رضا بیات، استادیار دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی در نشست علمی تخصصی آموزه های شیعی در شعر فارسی که به مناسبت گرامیداشت عید بزرگ غدیر خم به صورت مجازی و بر خط ویژه اعضای هیئت علمی و استادان واحدها و مراکز آموزشی دانشگاه آزاد اسلامی برگزار شد به سیر تحولی آموزه های شیعی در شعر فارسی از صدر اسلام تا عصر حاضر پرداخت.

وی با ابراز اینکه ادبیات شیعی فارسی در گام نخست، آثار منظوم و منصور ادبی است که درباره اهل بیت (ع) یا مفاهیم و رویکردهای شیعی به قلم نویسندگان شیعی نوشته شده باشد بیان کرد: از قراین ادبی برمی‌آید که در زمان و مکان آغاز شعر فارسی، یعنی خراسان قرن سوم و چهارم، تشیع امامی حضور پررنگی داشته‌اند چرا که برترین حماسه‌سرایان این دوره شیعیان هستند.

وی ادامه داد: در قرون هفتم تا نهم شعر شیعی به قدری گسترش می‌یابد که به طور طبیعی در فرم و محتوا زیرشاخه‌هایی پیدا می کند. در ادبیات تعلیمی ولایت نامه، اعتقاد نامه، معجزه نامه و ... به‌وجود می‌آید . در ادبیات غنایی منقبت، ولادت نامه و مرثیه از هم تفکیک می‌شود. در ادبیات حماسی منظومه‌های تاریخی متعددی از زندگی پیامبر(ص) و امام علی(ع) گرفته تا داستان کربلا، مختار، سفر امام رضا (ع) و داستان زندگی مادر امام زمان (عج) به نظم درمی‌آید. مخصوصاً از قرن هفتم و همزمان با رشد عرفان در ادبیات، گرایش به اهل بیت(ع) و مسئله ولایت نیز در ادبیات گسترش می‌یابد.

بیات عنوان کرد: در عصر صفوی و قاجار گونه های دیگری به مجموعه ادبیات شیعی اضافه می شود به عنوان مثال در رساله «گونه شناسی ادبیات منظومه شیعی در ایران» در بخش انواع محتوایی، بیش از هفتاد نوع معرفی شده است که زمان پیدایش آنها از قرن هفتم تا دوازدهم است. در قرن دهم با روی کار آمدن صفویه در ایران و موضع رسمی شاهان صفوی حمایت از شعر شیعی به اوج خود رسیده تا جایی که شاه طهماسب صراحتاً فرمان می دهد که به جای مدح او، مدح اهل بیت (ع) سروده شود در عصر ناصر الدین شاه قاجار تقریباً همه شاعران قصاید متعددی در مدح و منقبت اهل بیت سروده‌اند که در این میان ممدوحان قصاید امام علی(ع) بیشترین سهم را دارند

وی با تأکید بر اینکه در آثار نوع پردازان و روشن فکران عصر حاضر رگه‌هایی از تعلق به مذهب دیده می‌شود به مدح امام علی(ع) در اشعار نیما و ستودن امام رضا(ع) توسط اخوان اشاره می‌کند.

استادیار دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی گفت: پس از پیروزی انقلاب اسلامی، عمده اشعار مذهبی بار سیاسی – اجتماعی دارند و در جهت تطبیق انقلاب اسلامی با حوادث صدر اسلام می‌کوشند. از جمله اتفاقات ویژه شعر پس از انقلاب، شب شعر عاشورایی شیراز است که از سال ۱۳۶۴ شروع کرده است این شب شعر هر سال یکی از شهدای کربلا را با عنوان موضوع انتخاب می کند و همین امر باعث شده است که تنوع شعر عاشورایی این سالها، با اختلاف از تمام تاریخ شعر شیعی بیشتر باشد. از جمله افتخارات ایران اسلامی پس از انقلاب در این زمینه چاپ فراوان کتب با موضوعات متنوع شعر عاشورایی بوده که حجیم‌ترین و جامع‌ترین آنها، طرحی نو در دانشنامه شعر عاشورایی در دو جلد از مرضیه محمدزاده و دانشنامه شعر مهدوی در ۲۹ جلد به سرپرستی عبدالله شرعی است. همچنین در حوزه تحقیق و تحلیل شعر شیعی نیز در این دوره کارهای قابل اعتنایی صورت پذیرفت.

انتهای پیام/۴۰۴۰/