طرحی برای کاهش دفن مصالح ساختمانی/ توجه صنعت ساختمان به اصل «واسازی» بنا

سیدمهدی امیرکیایی عضو هیئت علمی گروه معماری و شهرسازی دانشگاه آزاد اسلامی واحد انزلی در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری آنا در بندر انزلی از طراحی به روش واسازی، رویکردی در طراحی پایدار به منظور حفاظت از محیط‌ زیست سخن گفت و عنوان کرد که رشد جمعیت و افزایش میزان مصرف انرژی و استفاده بی‌رویه از منابع طبیعی، مشکلات زیادی را برای جوامع بشری به وجود آورده است.

دکتری معماری دانشگاه آزاد اسلامی علوم و تحقیقات تهران که از پایان‌نامه خود با عنوان «اصول طراحی برای واسازی در معماری بومی روستایی گیلان» دفاع کرده است با تشریح مقاله مستخرج از این پایان‌نامه گفت: سهم صنعت ساختمان در میزان مصرف منابع و تولید آلودگی‌های ناشی از آن بالا بوده و ضایعات تولیدشده حاصل از عملیات ساخت و تخریب، مشکلات فراوانی ایجاد می‌کند.

عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندرانزلی ادامه داد: با توجه به اینکه ساختمان‌ها به عنوان منابعی از مصالح ساختمانی در نظر گرفته می‌شوند؛ بنابراین مدیریت بر شیوه طراحی تا تخریب به‌ویژه مرحله تخریب که اکنون به صورت سنتی انجام می‌شود، گامی در راستای بهبود شرایط موجود است، به‌گونه‌ای که تقریباً تمام مصالح به کار رفته در ساختمان به عنوان ضایعات به سمت مراکز دفن انتقال می‌یابند.

امیرکیایی افزود: این مسئله موجب استفاده از مصالح جدید و در نتیجه برداشت از منابع طبیعی، آلودگی محیط زیست و مصرف انرژی می‌شود.

این استاد دانشگاه مطرح کرد: طراحی پایدار شیوه‌ای از طراحی است که علاوه بر احترام به طبیعت به تمام مراحل ساخت تا تخریب بدون آسیب رساندن به محیط می‌پردازد. یکی از روش‌های طراحی پایدار، طراحی به روش واسازی است که توسط آن مصالح ساختمانی یا بازاستفاده می‌شوند و یا به شکل مصالح بازیافتی مجدداً مورد استفاده قرار می‌گیرند. با این روش مقدار ضایعات تولیدشده کاهش یافته و ساختمان‌ها به گونه‌ای طراحی می‌شوند که بتوانند خود را با شرایط سازگار کرده و انعطاف‌پذیر باشند.

سالانه در دنیا بیش از ۳ میلیارد تن مصالح خام برای ساخت مصالح ساختمانی استفاده می‌شود

عضو هیئت علمی گروه معماری و شهرسازی دانشگاه آزاد اسلامی واحد انزلی گفت: همه ساله در دنیا بیش از ۳ میلیارد تن مصالح خام برای ساخت مصالح ساختمانی استفاده می‌شود. با عملیات ساختمانی مانند تخریب، نوسازی و ساخت، علاوه بر استفاده بی‌رویه از انرژی و منابع طبیعی، مصالح بسیاری نابود و به آوار تبدیل شده و بازتاب آن به بسترهای طبیعی و بکر وارد می‌شود.

تخریب؛ آغاز فرآیندی است که اگر هوشمندانه و از قبل پیش‌بینی شده باشد، مراحل اجرای آن آسان، کم‌هزینه برای محیط زیست و سودمند برای کاربران خواهد بود.امیرکیایی با بیان اینکه مواد زایدی که به صورت نخاله‌های ساختمانی تولید می‌شوند، خود از آلاینده‌های محیط هستند، تبیین کرد: از تأثیرات محیطی ضایعات ساختمانی می‌توان مصرف سوخت‌های تجدیدناپذیر، آلودگی آب و خاک، تولید گازهای گلخانه‌ای، نابودی گیاهان و سکونت‌گاه‌های حیوانات، خطرات استفاده و دفع مصالح سمی، خطرات آلودگی‌های بیولوژیکی و شیمیایی و آلوده کردن طبیعت از طریق تولید و دفع ضایعات را ذکر کرد.

وی با تاکید بر اینکه شناخت جامع از مصالح ساختمانی و روش‌های به کار رفته در ساختمان، نقش مهمی در میزان مصرف انرژی، منابع و تولید ضایعات نهایی آن دارد به آنا گفت: انتخاب روش مناسب از ابتدای طراحی، متناسب با ویژگی‌های مصالح و جایگاه استفاده از آن‌ها، عمر مفید مصالح را افزایش داده و امکان واسازی و بازاستفاده از آن‌ها را فراهم می‌آورد. در این میان آن‌چه اهمیت دارد، این است که عمر یک ساختمان با آغاز مرحله تخریب به پایان نمی‌رسد؛ بلکه زندگی جدید را در مسیری تازه آغاز می‌کند؛ بنابراین یک ساختمان را می‌توان به عنوان منبعی سرشار از مصالح گوناگون برای بهره‌برداری مجدد به شمار آورد.

این استاد دانشگاه بیان کرد: طراحی یک ساختمان باید به‌گونه‌ای باشد که آن ساختمان پس از پایان عمر مفید خود به عنوان یک منبع از مصالح قابل بازاستفاده برای یک ساختمان جدید محسوب شود.

استفاده بهینه از منابع و فعالیت‌های بازار

امیرکیایی اظهار کرد: کلید طراحی پایدار؛ طراحی چرخه زندگی است که استفاده بهینه از منابع و فعالیت‌های بازار را در تمام فازهای ساختمان(پیش‌ساخت، ساخت و فاز بعد از ساخت) در نظر می‌گیرد. تخریب؛ آغاز فرآیندی است که اگر هوشمندانه و از قبل پیش‌بینی شده باشد، مراحل اجرای آن آسان، کم‌هزینه برای محیط زیست و سودمند برای کاربران خواهد بود.

عضو هیئت علمی گروه معماری و شهرسازی دانشگاه آزاد اسلامی واحد انزلی با اشاره به اینکه بزرگ‌ترین نتیجه فعالیت تخریب، تولید ضایعات است که اگر از ابتدا به آن توجه شود، کم‌ترین آلودگی را ایجاد می‌کند، گفت: مشکلات موجود در بسیاری از کشورها، استفاده از یک روش خطی است که با تخریب و در نتیجه تولید ضایعات باقیمانده به پایان می‌رسد.

مدیریت زنجیره مواد و بهبود صنعت بازیافت

به گفته این استاد دانشگاه، اکنون حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد آوارها و نخاله‌های ساختمانی قابل بازیافت بوده و استفاده مجدد از آن‌ها در شرایط فعلی صرفه اقتصادی بالایی دارد. کشورهای پیشرفته صنعتی سال‌های اخیر تلاش کرده‌اند تا این میزان ضایعات قابل دفن را با روش‌های بازاستفاده و بازیافت به حداقل ممکن برسانند.

مهم‌ترین هدف واسازی، تغییر نگرش نسبت به فرایند طراحی و تخریب سنتی به سمت روش طراحی و تخریب هدف‌مند است که باعث کاهش یا به حداقل رساندن ضایعات ناشی از ساخت و تخریب می‌شود.امیرکیایی بیان کرد: یکی از روش‌های جلوگیری از ایجاد ضایعات تخریبی در ساختمان، مدیریت زنجیره مواد و بهبود صنعت بازیافت است، به‌گونه‌ای که بتوان با حفظ مصالح ساختمانی در چرخه آن‌ها، نهایت استفاده را از عملکردشان داشت. این امر با در نظر گرفتن چرخه زندگی مصالح و لایه‌بندی قسمت‌های مختلف ساختمان صورت می‌گیرد که تمام لایه‌ها در این روش قابلیت واسازی دارند.

این استاد دانشگاه بیان کرد: واسازی شامل جداکردن تمام اجزا و مصالح ساختمان یا هر محصولی از بزرگ‌ترین تا کوچک‌ترین عضو آن است به‌گونه‌ای که قابلیت استفاده و نصب مجدد آن‌ها وجود داشته باشد.

وی با بیان اینکه واسازی به طور کلی عکس فرایند ساخت و نصب اجزا و مصالح است، عنوان کرد: با این روش مصالح ارسالی برای دفن در زمین کاهش می‌یابد. می‌توان واسازی را به عنوان جداسازی کامل یا جزئی ساختمان برای تسهیل استفاده مجدد اجزا و مواد بازیافتی تعریف کرد. به عبارت دیگر جداسازی سیستماتیک قطعات ساختمان به منظور افزایش میزان استفاده مجدد و بازیافت مواد؛ واسازی نامیده می‌شود.

امیرکیایی مطرح کرد: مهم‌ترین هدف واسازی، تغییر نگرش نسبت به فرایند طراحی و تخریب سنتی به سمت روش طراحی و تخریب هدف‌مند است که باعث کاهش یا به حداقل رساندن ضایعات ناشی از ساخت و تخریب می‌شود. با این شیوه طراحی، ساختمان‌ها و اجزای سازگار با قابلیت انتقال و نصب مجدد خواهیم داشت.

عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد انزلی افزود: افزایش هزینه دفن در زمین، صنعت ساختمان را وادار می‌سازد تا به اصل جداسازی یا واسازی بنا توجه بیشتری داشته باشد تا به این ترتیب بتواند با در نظر گرفتن چرخه مصالح، آن‌ها را به عنوان مصالح قابل بازاستفاده از ساختمان‌های جداسازی‌شده، مورد استفاده مجدد قرار داده و با این طریق از میزان ضایعات ارسالی برای دفن در زمین بکاهد.

به گزارش آنا، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندرانزلی با حدود ۲۸۰۰ دانشجو و ۸۲ عضو هیات علمی در محدوده منطقه آزاد انزلی واقع شده است.

گفت‌وگو: حمیدرضا ساسانیان

انتهای پیام/۴۰۶۲/