نگاه اندیشمند آمریکایی به مهدویت و تفکر شیعه

به گزارش خبرنگار حوزه ادبیات و کتاب گروه فرهنگ خبرگزاری آنا، کتابخانه آنا هر هفته اثری را به مخاطبان خود پیشنهاد می‌کند. در پنجاه و ششمین شماره این پرونده کتابی را معرفی خواهیم کرد که برای شناخت سره از ناسره در یکی از مهم‌ترین اصول مذهب شیعه یعنی انتظار و مهدویت روشنگر و مفید خواهد بود.

کتاب «مدعیان مهدویت و هزاره‌گرایان» با نام فرعی «نگاهی به جنبش‌های غالیان شیعی عراق درسده‌های نخستین» نوشته ویلیام فردریک تاکر (متولد ۱۹۴۱میلادی) استاد بازنشسته گروه تاریخ دانشگاه آرکانزاس و پژوهشگر تاریخ اسلام است. این کتاب که توسط حمید باقری ترجمه شده محصول پژوهش در تاریخ عقاید شیعی است و چگونگی شگل‌گیری و شرایط تاریخی این عقاید را بررسی کرده است.

تاکر در دیباچه کتاب خود وقوع انقلاب اسلامی ایران را عاملی برای آگاهی جهان غرب از اهمیت و قدرت برانگیزاننده و فکری اسلام شیعی دانسته است. وی انقلاب اسلامی را نقطه آغازی برای توجه دانشجویان و ناظران رخدادهای جهانی برای مطالعات تاریخی شیعی به زبانهای غربی معرفی می‌کند. از نگاه وی پس از وقوع انقلاب اسلامی ایران بود که مشخص شد آثار علمی موجود درباره تاریخ شیعه در غرب، بسیار کمتر از حد انتظار است. هر چند پژوهش‌های حامد الگار، الساندرو بوزانی، هانری کربن، میشل مزاوی و تا حدی متأخرتر شاهرخ اخوی، میشائیل فیشر، سعید امیرارجمند و عبدالعزیز ساچدینا در این‌باره وجود داشت، امّا به نظر تاکر نمی‌توان بررسی‌های شایان توجه چندانی درباره تشیع اثنی‌عشری (امامیه یا میانه‌روها) در ایران برای چهار قرن گذشته یافت. از این رو وی روایت تاریخی شیعه را از نخستین جنبش‌های شیعی آغاز کرده است.

بیشتر بخوانید:

روایتی ساده از یک عاشقانه بزرگ

کتاب‌هایی به ابعاد وجودی یک انسان کامل

داستان‌هایی با معیار ادبیات داستانی انقلاب

ویلیام تاکر در این کتاب چهار فرقه بیانیه، مغیریه، منصوریه و جناحیه از نخستین فرق شیعه را مطالعه و اثرگذاری آنها را بر سیر تحولات عقاید شیعی سنجیده است. این فرقه‌ها در این کتاب تحت عنوان جنبش‌های هزاره‌گرا دسته‌بندی می‌شوند. این کتاب شامل یک دیباچه و شش فصل است. همچنین مترجم و ناشر کتاب نیز به طور جداگانه مقدمه‌ای بر این اثر نگاشته‌اند. امّا بخش اصلی کتاب از دیباچه آغاز شده است. دیباچه کتاب به معرفی منابع و پژوهش‌های پیشین در این حوزه می‌پردازد. فصل نخست به جنبش‌های اولیه‌ای چون سبئیه و پیروان عبدالله بن سبا،جنبش مختار و کیسانیه میپردازد که بعدها از بطن آن چهار فرقه مورد بررسی در این کتاب به وجود می‌آیند.

فصول دوم تا پنجم به ترتیب درباره «بیان بن سمعان و بیانیه»، «مغیره بن سعید و مغیریه»، «ابومنصور عجلی و منصوریه» و «عبدالله بن معاویه و جناحیه» است. هر یک از این چهار فصل، خود ساختاری چهارگانه و مشابه دارد. نخست به معرفی رهبر فرقه و بعد ترکیب اعضای فرقه می‌پردازد. سپس اندیشه‌های دینی و مذهبی خاص هر فرقه، شرایط و خاستگاه شکل گیری آن فرقه و ویژگی‌های رفتاری آن مورد بحث قرار می‌گیرد. در نهایت نیز تأثیر و فرجام این فرقه‌ها بررسی می‌شود.

فصل ششم با عنوان تأثیر و اهمیت این چهار فرقه، نخست اثرگذاری این فرقه‌ها را بر جنبش‌های دینی بعدی و تحولات عقاید شیعی مورد بررسی قرار می‌دهد و سپس بحث را با تمرکز برمؤلفه‌های هزارهگرایانه ادامه می‌دهد. این کتاب با یک نتیجه‌گیری، خاتمه بحث و کتابنامه پایان می ‌یابد. آنچه در این قسمت مورد تأکید نویسنده است، اهمیت پژوهش تاریخی در دوره معاصر درباره این فرقه‌ها و جنبش‌های هزاره‌گرا برای درک بهتر تحولات جدید جهان اسلام است.

کتاب مدعیان مهدویت و هزاره‌گرایان در ۲۳۶ صفحه و با بهای ۲۵ هزار تومان توسط انتشارات حکمت در سال ۱۳۹۷ منتشر شده است.

انتهای پیام/۴۱۰۴/