روح و جان معماری ایرانی باید اسلامی باشد/ معماران باید با آخرین دستاوردهای علمی دنیا آشنا باشند

به گزارش خبرنگار گروه علم و فناوری خبرگزاری آنا، در این آثار معماری، هر بنا و سازه‌ای متناسب با زمان، مکان، فرهنگ و هر اقلیمی ساخته شده‌اند. همچنین برای ساخت آنها از مصالح نوین و تکنولوژی‌های جدیدی هر عصر بکارگرفته شده است. هرچند معماری و سازه های ایرانی غنی از آثار و فرهنگ مختلف و متنوعی هستند که طی ادوار گذشته توسط معماران و شهرسازان کشور ساخته شده‌اند اما به نظر می‎رسد طی چند دهه اخیر با معماری، فرهنگ، هنر و تاریخ ایرانی فاصله پیدا کرده‎ایم. کیفیت ساختمان‌های شهری‎مان نیز افول پیدا کرده‎اند. واکاویی بیشتر این مساله و علت چرایی نابسامانی‎های نماها و سازه‏های امروز معماری و شهرسازی باعث شد تا گفتگویی با دکتر عبدالحمید نقره کار، عضو هیئت علمی دانشکده معماری و شهرسازی، رئیس قطب علمی معماری اسلامی- ایرانی دانشگاه علم و صنعت انجام دهیم که در ادامه آن را می‎خوانید.

ضرورت ایجاد تمدن نوین با هویت اسلامی و ایرانی

آنا: چرا معماری ایرانی-اسلامی از چه اهمیت زیادی برخوردار است؟ آیا اساسا هم اکنون به اهمیت این موضوع پی برده ایم و در ساخت و سازهای شهری مان این اصول را رعایت می کنیم؟

نقره کار: همه اسناد بالادستی کشور، راهبردها و سیاست‌ها مخصوصا رهنمودهای مقام معظم رهبری تاکید فراوانی بر ایجاد تمدن نوین با هویت اسلامی و ایرانی دارند. اگر این مساله به درستی تبیین شود و منابع و مبانی آن را مشخص کنیم، بسیاری از مسائل و مشکلات این حوزه رفع خواهد شد. وقتی بر ایجاد تمدن نوین تاکید می‎شود یعنی از وضع موجود ناراضی هستیم. به عبارت دیگر وضع موجود مناسب فرهنگ و تمدن ایرانی- اسلامی نیست. این وضع نباید ادامه پیدا کند. همچنین وقتی می‎گوییم تمدن نوین یعنی وضع قدیم نیز مناسب نبوده و نباید وضع گذشته خودمان را تکرار و تقلید کنیم. این مساله مورد نظر ما نیست. تمدن نوین به معنای تکرار و تقلید تمدن معاصر غربی و شرقی نیست بلکه وابسته به مقتضیات زمانی و مکانی و همچنین شرایط اقتصادی، اقلیمی، فناوری و تکنولوژی امروز ایران است. واژه ایرانی، شرایط متغیر، متکثر وابسته به زمان و مکان را روشن کرده است. زمانی که می‎گوییم هویت اسلامی و ایرانی یعنی ارزش‏ها، محتوا، روح و فرهنگ آن باید منبعث و منطبق با فرهنگ اسلامی باشد. شاکله و مصداق و صورتش وابسته به شرایط زمانی و مکانی ایران باشد.

تبیین فلسفه و حکمت هنر از سوی اسلام

آنا: در حال حاضر اسلام چه نسبتی با مسائل تمدن سازی، معماری و شهرسازی برقرار کرده است؟

نقره کار: بنده نظریه را ارائه کرده‌ام. این نظریه در شورای عالی انقلاب فرهنگی داوری و اثبات شده است. اسلام در حوزه زیباشناسی، فلسفه و حکمت هنر و همچنین سبک هنری، منابع و مبانی مشخص، دقیق و عمیق و فرازمانی و فرامکانی الهی و خطا ناپذیر به ما ارائه می‌کند. از همان مباحثی که از قبل هم می‌شناسیم. از طریق اعتقادات اسلامی انسان را معرفی می‌کند. نیازهای انسان و آنچه که انسان دوست دارد را زیباشناسی می‎نامیم. اسلام از طریق احکام پنجگانه اسلامی به ما باید و نبایدها را مشخص میکند و می‌گوید هنرمند و معمار باید چه جهت‎گیری‌هایی داشته باشند که کارشان حلال، مستحب یا مباح باشد و باید چه جهت‌گیری‌هایی نداشته باشند که انجام آنها مکروه و حرام است یعنی اسلام بر اساس موضوع‎هایی که یک شهرساز، معمار یا هنرمند به آنها وارد می‎شود را کاملا مشخص می‎کند که کدامیک حلال، مستحب یا کدامیک مباح، حرام یا مکروه هستند بنابراین اسلام فلسفه و حکمت هنر را به این وسیله و از طریق احکام پنجگانه تبیین کرده است که باید از آنها الهام بگیریم و بهره‎برداری کنیم. اسلام در ارتباط با سبک هنر، معماری و شهرسازی اسلامی نیز از طریق ارزش‎های اخلاقی و اصول اجتهاد اسلامی 10 اصل را مطرح کرده است. اگر معماران و شهرسازان و هنرمندان ما در فرآیندهای خودشان، در خیال و خلاقیت‌های خودشان این 10 اصل را رعایت کنند، در نتیجه آن مصداق، معماری و شهرسازی که ایجاد می‌کنند، انشالله مناسب و مطلوب خواهد بود. پس اسلام در این سه مرحله زیبا شناسی فلسفه و سبک هنری منابع و مبانی را مطرح کرده است که باید آموزش داده شود. هر مهندس، مشاور و هر دانش‌آموخته‌ و وزیر یا کسانی که طرح جامع و تفصیلی و مصادیق معماری را اجرا می‌کنند باید این مسائل را در نظر بگیرند. آن بار ایرانی نیز مربوط به شرایط موجود، اقلیم، اقتصاد، تکنولوژی و امکانات اجرای ما می‎شود. ما اکنون پهنه جغرافیایی وسیع، اقتصاد و امکانات مختلفی داریم. ما باید برای هویت ایرانی سازه‌هایمان این شرایط جغرافیایی و مقتضیات محلی و اقتصادی‌مان را مد نظر قرار دهیم.

ضرورت بومی سازی طرح‌ها با اتکا به آخرین دستاوردهای علمی

آنا: به شرایط جغرافیایی و اقلیم مختلف ایران اشاره کردید. ما در پهنه جغرافیایی ایران سبک معماری خاصی داریم، پیشینیان ما در ساخت بناها و ساختمان‎ها از انرژی خورشیدی و بادی استفاده می‌کردند اما به نظر می‌رسد اکنون دیگر به این موضوع توجه زیادی نمی‌کنیم، آیا می‌توانیم با کمک فناوری‌های جدید بار دیگر این اصول را رعایت کنیم؟

نقره کار: منابع و مبانی اسلامی فرازمانی، فرامکانی و ثابت بوده و وابسته به روح الهی و فطرت ذاتی انسان هستند؛ یعنی مباحث زیبا شناسی، فلسفه و سبک هنر ثابت هستند اما برخلاف آن جنبه متکثر و متغیر ایرانی وابسته به شرایط مکانی و زمانی است. امروزه نوآوری‌های جدید، علم نوین، اقتصاد جدید و اقلیم‎ها تفاوت دارد. یک معمار یا شهرساز باید همه معیارهای متغیر را در نظر بگیرد. اسلام اصول ثابت است اما آن جنبه‌هایی که وابسته به شرایط زمانی و مکانی است همه‎شان متغیر هستند. امروز اقتصاد ما ضعیف است و در شرایط تحریم به سر می‌بریم اما امکان دارد در آینده اقتصاد ما بهتر شود. امروز برخی از تکنولوژی‌ها در اختیار ما قرار دارند اما امکان دارد فردای آینده یک دانش بنیان، یک کارخانه یا محصول جدیدی در حوزه سرامیک‎ها، انرژی‎های خورشیدی، مسائل تاسیساتی، تکنولوژی ساختمان، تاسیسات برقی و .... ایجاد شود به همین منظور مهندس معمار و شهرساز ما باید به روز باشند. آنها باید آخرین دستاوردهای علمی جهان را بشناسند و از همه امکانات و شرایط امروز ایران به نحو مناسب و مطلوب بهره‎برداری کنند. این امکانات ما با سایر کشورهای جهان تفاوت دارد. همچنین با گذشته‌مان نیز متفاوت است. معماران و شهرسازان ما باید این امکانات را بروز و بومی سازی کنند. آنها باید طراحی اقلیمی داشته باشند و ضمن آشنایی با مسائل روزآمد و علم روز، این مسائل را تفسیر، تحقیق و تقلید کنند تا کاری که ایجاد می‌کنند کاملاً روزآمد و مناسب و مطلوب شرایط معاصر باشد.

انتهای پیام/