سینمای ایران انگیزه‌ای برای نمایش نوروز ندارد

گروه فرهنگ خبرگزاری آنا، نسرین بختیاری- آخرین باری که سینما رفتید و متوجه شدید فیلم تلاش می‌کند علاوه بر نمایش کنش و واکنش شخصیت‌ها از فرهنگ نوروز برای وصل و جمع شدن خانواده کنار یکدیگر کمک بگیرد، کی بود؟...

بگذارید کمکتان کنم، در سینمای ما تعداد آثار کمی حول محور نوروز یا جشن‌های قبل از آن ساخته شده است. «بادکنک سفید»، «ماهی»، «کودک و سرباز»، «خیلی دور، خیلی نزدیک»، «اشک سرما»، «اپیزود اول تهران طهران»، اپیزود اول «گیلانه»، «آژانس شیشه‌ای» و «چهارشنبه سوری» از جمله آثاری هستند که بخشی از داستان آن حول محور نوروز شکل گرفته است. این در حالی است که در سینمای هالیوود تعداد آثار بی‌شماری می‌بینیم که حول محور کریسمس در ژانرهای مختلف ساخته شده است که می‌توان به فیلم‌های «هدیه کریسمس»، «تنها در خانه»، «ماجراهای کریسمس»، «کریسمس پیشین»، «تعطیلات کریسمس»، «اسکروج»، «کلاوس»، «گرینچ»، «بابانوئل» و... چند صد فیلم دیگر اشاره کرد.

نوروز ما مدت طولانی است که در کشورهای همسایه هم جشن گرفته می‌شود و در هر منطقه‌ای سنت‌ها یا آیین‌های خاص خود را دارد و این موضوع در ایران نیز از خطه‌ای به خطه دیگر متفاوت است، اما متأسفانه در کمتر فیلمی شاهد این سنت‌های بومی هستیم. برای اینکه بتوانیم این موضوع را به خوبی واکاوی کنیم با پرویز اجلالی، عضو هیأت مدیره انجمن جامعه‌شناسی، جامعه شناس سینما و استاد دانشگاه صحبت کردیم.

فیلم‌های امروز بازتاب دقیق جامعه نیست

اجلالی با تأیید اینکه تعداد فیلم‌های مرتبط با حال و هوای نوروز، کم است، گفت: نمی‌توانیم از روی فیلم‌ها، نتیجه بگیریم که جامعه نیز همین طوری است؛ یعنی نمی‌توانیم بگوییم به دلیل اینکه در فیلم‌ها نوروز کم دیده می‌شود، ایرانی‌ها نوروز را دوست ندارند. فیلم‌های امروز، بازتاب دقیق جامعه نیست و چندان ارتباطی با جامعه ندارد و این کم بودن سهم سینما از فیلم‌های مرتبط با آیین‌ها و سنت‌های نوروز جزو نکاتی است که می‌توان به فیلمسازان توصیه کرد.

فیلم سینمایی کمال‌الملک به کارگردانی علی حاتمی ـ سکانس تحویل سال و سفره هفت سین در دربار ناصرالدین شاه قاجار

این جامعه شناس با بیان اینکه نشان دادن آیین‌های نوروزی در بخش های مختلف ایران بیشتر مربوط به تلویزیون می‌شود، افزود: نقش تلویزیون و فضای مجازی در این زمینه غیرقابل انکار است و امکان تهیه خوراک برای این فضا وجود دارد و متأسفانه با وجود اینکه برخی در ایران به دنیا آمدند، علاقه‌ای به ایران ندارند.

بیشتر بخوانید:

نوروز و یادآوری کوچ غریبانه هنرمندی که قدرنادیده رفت

«کمال‌الملک»؛ فیلمی که لحظه شیرین تحویل سال را ماندگار کرد+فیلم

۲۰ هنرمند پیشکسوت مهمان نوروزی تلویزیون با «یادش به خیر»

قدرت بالا در لابی‌گری برگ برنده حضور در اکران نوروزی

وی ادامه داد: درباره آداب و سنن نوروز تحقیقات گسترده‌ای صورت گرفته است و امکان نمایش این آیین در فیلم‌های مستند وجود دارد و همچنین می‌توانیم در فیلم‌های داستانی سکانس‌هایی مرتبط با این موضوع بگذاریم و فیلمسازان را تشویق کنیم، اما نمی‌شود نتیجه گرفت که کل جامعه ایران به دلیل بازتاب کم نوروز در فیلم ها به نوروز اهمیت نمی‌دهند، چون هنوز نوروز بزرگترین جشن خانواده‌های ایرانی است.

علاقه کم سینماگران به نمایش آیین‌های ملی

عضو هیأت مدیره انجمن جامعه‌شناسی خاطرنشان کرد: اصولا سینمای ایران چندان انگیزه و همتی برای نمایش مراسم و آیین‌های ملی از جمله نوروز نداشته است. بعضی کشورها مثل ژاپن و ایتالیا تاریخ خود را در فیلم‌ها نمایش دادند، اما آثار ایرانیان در این ارتباط خیلی کم است؛ چون قبل از انقلاب فیلم‌های تاریخی حالت تجاری داشت و به جز این، نیاز به کار تخصصی‌، دانش و پول است، اما نوعی بی‌توجهی در سینمای ایران اتفاق افتاده که هم به دولت که سینماگر را در این زمینه حمایت نکرده و هم سینماگر مربوط می شود که ظاهرا ترجیح می‌دهند فیلم‌هایی بسازند که اسامی خارجی داشته باشد. اتفاق خوبی میفتد اگر همچنان که فیلم‌های خوبی درباره تاریخ اسلام ساخته شده، درباره ایران و سنت‌های نوروزی هم فیلم‌های بیشتری ساخته شود.

جشن نوروز از جشن خانواده به جشن شهر تسری پیدا کند

وی با نگاهی فراتر از سینما درباره برگزاری آیین نوروز در جامعه امروز ایران گفت: هنوز در ایران مردم ایام عید دور هم جمع می شوند که اخیرا مردم تهران به دلیل بزرگی، ترافیک و آلودگی شهر خسته می‌شوند و از شهر می‌روند و این کوچ از تهران باعث کمرنگ شدن آیین های نوروزی می شود. وقتی شما به شهرهای دیگر می‌روید، می‌بینید که هنوز نوروز پابرجاست و مردم حتما به خانه یکدیگر می‌روند. بنابراین؛ معتقدم جشن نوروز باید در این شرایط به جشن جامعه و مردم تسری پیدا کند. این موضوع را هفت سال پیش چندین بار گفتم و شهرداری هم توجهاتی کرد؛ یعنی در روزهای نوروز برنامه‌هایی مثل اجرای موسیقی سنتی در پارک ها گذاشت.

اجلالی یادآوری کرد: ایرانی ها به اندازه اروپایی‌ها که علاقه‌مند به کریسمس هستند، نوروز را دوست دارند و حتی اگر به خارج از کشور هم بروند، نوروز را جشن می‌گیرند.

وی افزود: تایلور به عنوان یک انسان شناس معتقد است بعضی خصیصه‌های فرهنگی به مرور زمان کارکرد خود را از دست می‌دهند و کارکرد دیگری پیدا می‌کنند و در اجتماع نیز همین اتفاق می‌افتد. به عنوان مثال، موقعی تیر و کمان ابزار جنگ بود و الان اسباب بازی شده است. نوروز در قدیم شاید با آیین زرتشت ارتباط پیدا می‌کرد و هفت سین در آن زمان چیده می‌شد، اما این مربوط به دوهزار سال پیش است و قرنهاست که مردم این طور فکر نمی‌کنند، بلکه فکر می‌کنند نوروز جشنی ملی است که کل خانواده کنار هم جمع می‌شوند و بهار را جشن می‌گیرند و اگر این جشن تضعیف شود، کریسمس جایگزین آن می‌شود. همین حالا هم جوانانی را می‌بینیم که کریسمس را دوست دارند و با درخت کریسمس عکس می‌گیرند.

نوروز در بین ایرانیان کمرنگ نشده است

اجلالی تأکید کرد: نوروز در بین ایرانیان کمرنگ نشده، اما چون شرایط زندگی تغییر کرده، مانند اروپا باید از جشن خانواده‌ها به جشن شهر و محله تبدیل شود و داخل محله سفره هفت سینی چیده شود و اگر دید و بازدید و پذیرایی صورت گیرد، این جشن تقویت می‌شود و چون این اتفاقات نیفتاده نوروز در میان خانواده‌ها مانده است.

وی خاطرنشان کرد: هنوز نوروز آشتی دهنده است، اما در جامعه ایران به دلیل سنت‌ها و باورهای قدیمی مشکلاتی در این رابطه وجود دارد. جامعه ما برخاسته از یک جامعه سنتی است که به سمت مدرن شدن پیش می‌رود و ایرانیان سنتی معمولا شادی را با هم تقسیم نمی‌کنند و در چنین جامعه‌ای وقتی فردی از دنیا می‌رود همه احساس وظیفه می‌کنند که باید حضور داشته باشند، اما وقتی عروسی می‌شود، همه نمی‌روند بلکه با کارت دعوت در آن مجلس حاضر می‌شوند. در زمان قدیم درهای خانه به روی کسانی که برای نوروز می‌آمدند باز بود، اما حالا باید تلفن بزنند. به عبارتی، نوروز موضوعی مربوط به خانواده و زن و بچه است و امری خصوصی تلقی می شود و به همین دلیل در جامعه سنتی جشن‌ها حضور عمومی نداشته، اما در مراسم مذهبی حضور مردم عمومی‌تر است.

انتهای پیام/۴۱۰۴/