تبعات زیان‌بار مصرف سوخت‌های فسیلی بر سلامت مردم و اقتصاد کشور/ ضرورت توسعه نسل‌های دوم و سوم سوخت‌های زیستی در ایران
به گزارش خبرنگار گروه دانش و فناوری آنا، مریم اویسی- یکی از انواع انرژی‌های تجدیدپذیر سوخت زیستی (biofuel) است؛ این سوخت‌ها ضمن کاهش آلودگی هوا و اثرات زیست‌محیطی ناشی از استفاده سوخت‌های فسیلی می‌توانند اقتصاد کشورها را متحول کنند و نقش مهمی در پیشرفت فناوری جوامع داشته باشند. کشور ایران نیز از این امر مستثنی نیست و طی سال‌های اخیر مطالعاتی پیرامون این مسئله انجام داده است.
محمدرضا قهرمانی، عضو کمیته سوخت‌های زیستی ستاد توسعه زیست فناوری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و مدیر پروژه بومی‌سازی فناوری ساخت راکتورهای پیشرفته تولید بیودیزل Pro-STT در این خصوص به خبرنگار آنا می‌گوید؛ «در حال حاضر تامین انرژی در جهان که عمدتا متکی به سوخت‌های فسیلی است با دو چالش مهم پایان‌پذیر بودن سوخت‌های فسیلی و آلایندگی سوخت‌های فسیلی و تاثیر مخرب آنها بر گرمایش زمین روبه‌رو است. ثبت روزانه بیش از هزار و ۸۰۰ مرگ منتسب به آلودگی هوا، افزایش روز افزون بیماری‌های تنفسی، قلبی و عروقی و خسارت‌های هنگفت ناشی از تغییرات اقلیمی که اکنون اغلب کشورها از جمله ایران درگیر آن هستند، فقط بخشی از اثرات زیان‌بار استفاده بی‌رویه از سوخت‌های فسیلی است به همین دلیل جایگزینی این سوخت‌ها با منابع انرژی پاک و تجدیدپذیر تبدیل به یک نیاز جهانی شده است.»
بیشتر بخوانید:
بومی‌سازی سوخت کم‌گوگرد در کشور/ دانش‌بنیانی که نیاز کشتیرانی را برطرف کرد
هم‌اکنون سوخت‌های زیستی یکی از گزینه‌های پیش رو برای برون‌رفت از این وضعیت محسوب می‌شود. در این راستا امروزه برنامه‌های ملی و بین‌المللی متعددی در کشورهای مختلف در حال اجراست؛ به عنوان مثال در اجرای توافق‌نامه پاریس، اتحادیه اروپا برنامه کربن خنثی را در چشم انداز ۲۰۵۰ مصوب کرده و در طی آن افزایش سهم سوخت‌های زیستی را در تامین انرژی بخش حمل و نقل خود در دستور کار خود قرار داده است. در ایران نیز طی دو دهه اخیر تولید سوخت‌های زیستی آغاز شده است اما دسترسی آسان به سوخت‌های فسیلی باعث شده که احساس نیاز و اهتمام لازم برای توسعه سوخت‌های زیستی در کشور وجود نداشته باشد.
به گفته وی «اکنون اغلب پروژه‌های انجام شده در مرحله پایلوت متوقف شده‌اند اما با توجه به تبعات زیان‌بار ادامه این روند بر سلامت مردم و اقتصاد کشور و از سوی دیگر به‌دلیل عضویت و تعهدات کشورمان به کنوانسیون‌های بین‌المللی چاره‌ای نداریم که با این حرکت جهانی همراه شویم به همین منظور در برنامه پنجم و ششم توسعه برنامه‌های تشویقی برای توسعه سوخت‌های پاک در نظر گرفته شده است که البته تمرکز این تشویق‌ها در برنامه ششم بیشتر روی تولید برق زیستی است که عدم تخصیص بودجه‌های مصوب، مانع دستیابی به اهداف این برنامه‌ها تا به امروز شده است.»
افزایش امنیت انرژی با تولید منابع تجدیدپذیر زیستی
عضو کمیته سوخت‌های زیستی ستاد توسعه زیست فناوری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری با اشاره به مهمترین کاربردها، مزیت‌ها و چالش‌های سوخت‌های زیستی بیان می‌کند؛ «پایداری ، کمک به افزایش امنیت انرژی به واسطه تولید از منابع تجدیدپذیر زیستی و بهای تمام شده کمتر و آلایندگی کمتر نسبت به سوخت‌های فسیلی از مهمترین مزیت‌های سوخت‌های زیستی است. با جایگزینی MTBE، یکی از ترکیبات خطرناک بنزین، با سوخت زیستی بیواتانول یا افزودن بیودیزل به سوخت گازوئیل، میزان آلایندگی این سوخت‌ها کاهش می‌یابد و این امر در مدیریت بحران آلودگی هوا که شهرهای کشور با آن روبه‌رو هستند بسیار حائز اهمیت است. محرک بودن تولید سوخت‌های زیستی در اقتصادهای محلی به‌واسطه ایجاد اشتغال و درآمد در فرآیندهای مختلف تولید یا جمع آوری خوراک و گیاهان پایه و استحصال سوخت از دیگر مزیت‌های مهم توسعه استفاده از سوخت‌های زیستی است که کمتر به آن پرداخته شده اما می‌تواند در کشومان مورد استفاده مطلوب قرار بگیرد.»
قهرمانی می‌گوید؛ «قطعا افزایش استفاده از سوخت‌های زیستی چالش‌هایی را هم به همراه دارد که عمدتا قابل‌مدیریت و رفع هستند. تهدید امنیت آبی و امنیت غذایی بشر از جمله مهمترین نقدهایی است که اکنون به توسعه سوخت‌های زیستی وارد شده است. از آنجایی که تولید سوخت‌های زیستی نسل اول نیازمند اختصاص بخشی از ظرفیت‌های کشاورزی برای کشت گیاهان پایه تولید سوخت است، با توجه به تهدیدی که این امر متوجه حجم تولید مواد غذایی و مصرف منابع محدود آبی می‌کند، سیاست‌گذاری‌ها به ویژه در کشور ما که محدودیت این منابع را داریم باید به سمت سرمایه‌گذاری بر تولید و توسعه نسل‌های دوم و سوم سوخت‌های زیستی معطوف شود و از ظرفیت‌های استفاده نشده در کشور مانند ضایعات کشاورزی، پسماندها و منابع جدید از جمله ریزجلبک‌ها و گیاهان قابل کشت در مناطق بایر و بیابانی کشور بهره‌برداری کرد.»
ایران؛ دومین کشور صاحب فناوری راکتورهای پیشرفته تولید بیودیزل Pro-STT
وی معتقد است «اهمیت و ضرورت گسترش استفاده از سوخت‌های زیستی بر کسی پوشیده نیست اما واقعیت این است که اقدامات صورت گرفته در کشور به هیچ عنوان به اندازه نیازها نبوده و می‌توان گفت در بخش تجاریسازی و بهره‌برداری از سوخت‌های زیستی فعلا در ابتدای راه هستیم. البته در بخش مطالعاتی و بومی‌سازی دانش و فناوری‌های این صنعت برنامه‌های خوبی در کشور به اجرا درآمده که از جمله می‌توان به پروژه تولید بیواتانل از ضایعات نیشکر در خوزستان و تولید سوخت نسل سوم از میکروالک‌ها در قشم یا استحصال بیوگاز از فاضلاب شهری اشاره کرد که با وجود برخی مشکلات اجرایی و قانونی در مسیر بهره‌برداری تجاری از این پروژه‌ها، دست یافته‌های علمی، فنی و تجارب عملیاتی آن می‌تواند پایه خوبی برای ادامه و توسعه این فعالیت‌ها در مراحل آتی قرار گیرد.»
به گفته عضو کمیته سوخت‌های زیستی ستاد توسعه زیست فناوری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری «همچنین در بخش بومی‌سازی ساخت تجهیزات مورد نیاز تولید سوخت‌های زیستی در کشور، پروژه‌های ارزشمندی به منظور ساخت راکتورهای تولید بیودیزل از روغن پسماند خوراکی در مقیاس کارگاهی و خانگی با مشارکت دفتر عمران سازمان ملل و تیم تحقیقاتی سوخت‌های زیستی ایران انجام شده است. در پروژه دیگر نیز با همکاری پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی ایران فناوری ساخت راکتورهای پیشرفته تولید بیودیزل Pro-STT در کشور بومی شد و اکنون ایران پس از آمریکا دومین کشوری است که توانسته به دانش ساخت این راکتور برای تولید تجاری و مستمر بیودیزل دست پیدا کند.»
سهم اندک ایران در تولید سوخت‌های زیستی
قهرمانی بیان می‌کند؛ «هم‌اکنون سهم ایران از ۲۰۰ میلیارد لیتر تولید سالیانه سوخت‌های زیستی در جهان، کمتر از ۲۰۰ میلیون لیتر است؛ این حجم از تولید به زحمت کفاف نیاز مصارف بهداشتی کشور را می‌دهد و در عمل مصرف تولیدات زیستی به‌عنوان سوخت در کشور تقریبا صفر است. این امر نشان می‌دهد که ما به توجه و سرمایه‌گذاری بیشتری بر تولید این سوخت در کشور نیاز داریم. اگرچه به دلیل شرایط اقلیمی کشور اساسا نباید دنبال کسب سهم از بازار جهانی و مقایسه خود با کشورهای صادرکننده سوخت‌های زیستی مانند برزیل و اندونزی، کشورهایی که از منابع متنابهی از بیومس طبیعی یا کشاورزی برخوردارند، باشیم اما می‌توانیم با فعال کردن ظرفیت‌های بهره‌برداری نشده کشور حداقل نیاز کشور به سوخت‌های زیستی را مرتفع کنیم.»
بیشتر بخوانید:
نجات طلای سیاه با فناوری/ نانو صنعت نفت ایران را احیا می‌کند
به گفته وی «این نیاز بر اساس آخرین برآوردها یک میلیارد لیتر در سال اعلام شده که البته معتقدم نیاز واقعی کشور به سوخت‌های زیستی به مراتب کمتر از این برآورد است زیرا مبنای این برآورد میزان مصرف کنونی سوخت در بخش حمل و نقل کشور است که باید با تغییر الگوی مصرف، سرانه مصرف سوخت کشور که هم اکنون ۲ برابر میانگین جهانی است را کاهش دهیم. البته نباید انتظار داشته باشیم این امر در کوتاه مدت محقق شود اما با توجه به اثر مخربی که این سطح از مصرف سوخت در درجه اول بر سلامت مردم و درجه دوم بر اقتصاد کشور دارد باید حتما در برنامه‌ریزی‌ها و هدف‌گذاری‌ها مورد توجه قرار گیرد.»
عضو کمیته سوخت‌های زیستی ستاد توسعه زیست فناوری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری می‌گوید؛ «در سال‌های اخیر مطالعات خوبی در خصوص شناسایی این ظرفیت‌ها در کشور صورت گرفته است، مثلا بر اساس مطالعات انجام شده فقط با کشت دیم گیاه نوروزک به‌عنوان خوراک پایه تولید بیودیزل در فلات مرکزی کشور می‌توان سالیانه ۷۰۰ میلیون لیتر بر ظرفیت تولید سوخت زیستی کشور افزود که برای تولید سوخت زیستی B۲ و B۵ مورد نیاز کشور کفایت می‌کند. قطعا انجام این چنین پروژه‌هایی کمک خوبی به تقویت پوشش گیاهی این مناطق و معکوس کردن روند بیابان‌زایی در کشور می‌کند.»
انتهای پیام/۴۰۲۱
انتهای پیام/