بازی تاکتیکی غرب در اوکراین با حاصل جمع صفر/ نظام بین‌الملل به‌سوی گریز از غرب در حال حرکت است

گروه جهان خبرگزاری آنا-محمد جعفری؛ مناقشهای که از سال ۲۰۱۳ به بعد حول محور اوکراین شاهد آن بودهایم بهویژه این روزها که به اوج خود رسیده است شاید بهجرئت بتوان گفت در کنار اندیشه جهانی مقاومت که بانی آن جمهوری اسلامی ایران بود دومین موضوعی است که تأثیر عمیق و گستردهای بر شکلگیری محیط نظام بینالملل در بر داشته است. لازم به ذکر است که در اواخر سال ۲۰۱۳ معترضان اوکراینی با درخواستهایی مدنی به خیابانها آمدند غافل از اینکه، اگرچه مطالباتشان داخلی و با رنگ و بوی اصلاحات سیاسی بود، کاملاً در زمین اتاقهای فکر سلطهجویان غربی در حال بازی هستند. شاهد بودیم که اعتراضات مدنی اوکراینیها در کیاف در سال ۲۰۱۴ خیلی سریع به دلیل بیتجربگی مردم این کشور تازه استقلالیافته از اتحاد جماهیر شوروی به خشونت گرائید و در قالب یک حرکت افراطگرایانه و چرخشی بنیادین به دامان غرب افتاد. در آن زمان موضوعی که بر سر خط رسانهها رفت محقق شدن خواست مردم اوکراین بود که دیگر نمیخواستند در حیطه مدیریتی روسیه قرار داشته باشد. موضوع بهسادگی مطالبه یک ملت معرفی شد و بسیاری از نهادهای دموکراتیک غربی هم از آن حمایت کردند. اتحادیه اروپا قول همکاری گسترده اقتصادی به دولتی جدید کیاف داد و از کمک مالی ۱۸ میلیارد دلاری صحبت کرد اما مشخص نکرد که این کمک هنگفت در چه مدت و به چه بهایی در اختیار اوکراین قرار خواهد گرفت. ایالاتمتحده آمریکا، در این میان، اگرچه همان ژست قدیمی را گرفت و اعلام کرد که بر اساس قانون اساسیاش موظف است از تأسیس و ماندگاری دولتهای دموکراتیک حمایت کند اما درواقع از اینکه در یارگیری بینالمللی موفق شده بود نزدیکترین کشور به رقیب سالهای دور خود روسیه وارث شوروی سابق را به دام بیندازد سر از پا نمیشناخت. جو بایدن رئیسجمهور آمریکا سایه سنگین پیروزی درازمدت شرق بر موفقیت کوتاهمدت غرب در مناقشه اوکراین یک موضوع که شاید از دیده تحلیلگران کاخ سفید و اندیشکدههای واشنگتن غافل مانده بود تأثیراتی بود که این یارگیری میتوانست در کوتاهترین زمان ممکن بر موازنه قدرت در منطقه و جهان در برداشته باشد. روسیه که در پی فروپاشی شوروی قصد ورود به اقتصاد بازار را داشت بهشدت سعی کرد که خود را به هر صورتی که شده از حالت دشمن غرب در زمان شوروی به رقیب اقتصادی در دوره بعد از فروپاشی درآورد. درواقع این امر هم در روندی مناسب در جریان بود. حضور روسیه در کنار هفت کشور صنعتی جهان و احتمال تغییر نام این اتحادیه به هشت کشور صنعتی واقعاً برای روسیه شوقانگیز بود. اگرچه در حال حاضر اوکراین هنوز قصد جدی برای بازگشتن به اتحاد با شرق را علنی نکرده است اما خب دیگر مانند سابق در مقابل وعدهووعیدهای غرب قند در دلش آب نمیشود شاید آن روزها برخی از مقامات مسکو گمان میکردند که میتوانند با حفاظت از خطوط قرمز کشورشان به دوره جدیدی از تعاملات جهانی قدم بگذارند و شاید برخی از هم این روند را در ادامه سیاست میخائیل گورباچف آخرین رئیسجمهور شوروی در سال ۱۹۸۵ یعنی پروستریکا (بازسازی اقتصادی) و گلاسنوست (فضای باز سیاسی) میدانستند اما به هر صورت غرب بهویژه آمریکا خیلی زود به این سراب دولتمردان مسکو پایان داد و هرگونه اتحاد اقتصادی با روسیه را در گرو سکوت و انفعال کرملین در قبال نفوذ ناتو به شرق تا مرزهای چین تعریف کرد. وقتیکه روسیه عزم خود را جزم کرد که جلوی این امر را بگیرد و از روس تبارهای کریمه در جنوب و دونباس در شرق اوکراین حمایت کرد مورد تحریم کشورهای عضو اتحادیه اروپا و آمریکا قرار گرفت. شاید بتوان گفت آن تحریمها سیلی محکمی بودند که تئوریسینهای مسکو را از خواب بیدار کردند. روسیه به خودش آمد و سیاست نگاه به منطقه و شرق را در دستور کار قرار داد. در شرق ابرقدرت اقتصادی چین بیتمایل به بازسازی روابط با روسیه نبود زیرا این امر امتیازات چشمگیر اقتصادی و ژئوپولیتیکی برای پکن در بر داشت. در منطقه هم تهران میتوانست مطمئنترین یار مسکو باشد به همین دلیل بود که تلاش بسیار زیادی هم انجام داد که با نزدیکتر شدن به ایران برخی از کمی و کاستهای مبادلات تجاری خود را برطرف کند که متاسفانه به خوبی مورد استقبال ایران قرار نگرفت و تنها موضوعی که خیلی خوب بین تهران و مسکو همپوشانی شد موضوع همکاریهای نظامی بود. بیشتر بخوانید: نشنال اینترست: روسیه قصد آغاز جنگ ندارد اما به تهدیدات قاطعانه پاسخ خواهد داد واکنش سازمان ملل به انتشار خبر نادرست درخصوص اوکراین انتقاد روسیه از جنگ رسانهای واشنگتن علیه مسکو بلینکن: دیپلماسی یا تقابل، روسیه باید یکی را انتخاب کند باید گفت که همین دو مورد برای نجات روسیه از عواقب ویرانگر فشارهای اقتصادی غرب کافی بودند. از بعد سیاست کلان بینالمللی، پکن و تهران دو قدرت در تضاد با غرب را با خود داشت، از بعد نظامی رزمایشهای بزرگی با دو قدرت ایران و چین برگزار کرد و از بعدی اقتصادی هم با توجه به سابقه ایران در غلبه بر تحریمها و برنامههای اصلاحی اقتصادی چین توانست بهخوبی بدنهای جدید را با استفاده از همان هسته پروسترکیای گورباچف بنا کند. در نتیجه، آنچه برای روسیه حاصل شد در ضربالمثل معروف ایرانی "عدو شود سبب خیر گر خدا خواهد" ترجمان شد. اما کار به اینجا ختم نشد. همانگونه که استادان علوم سیاسی تأکید دارند از منظر نظریههای روابط بینالملل، نظام بینالملل محیطی است که تمامی رفتارها، جهتگیریها، نیتها و خواستههای اجزای تشکیلدهندهاش از آن محیط تأثیر میپذیرند، بنابراین هر تحولی که در این نظام صورت میگیرد، ممکن است قانونمندیهای رفتاری بازیگران را نیز تغییر دهد. موازنه جدید در نظام بینالملل در حال حاضر به سود شرق تغییر یافته و پایههای اصلی آن را نیز روسیه، چین و ایران تشکیل دادهاند منظور این است که کشوری مثل اوکراین محل تاختوتاز غربیها شد تا ناتو به کعبه آمال خود یعنی نفوذ به شرق نزدیک شود تا بازی با نتیجه یک بر صفر رقم بخورد. پسازآن روسیه بهشدت تحریم شد و درواقع بار دیگر از رقیب اقتصادی به دشمن تبدیل شد تا نتیجه دو بر صفر به نفع غرب بشود اما در یک بازی منطقی و پرهیز از اقدامات عجولانه مسکو توانست با کمک تهران و پکن روندی را پیش بگیرد که آن بازی دو بر صفر باخته کلاً از درجه اعتبار ساقط شود و کلیت قضیه از دست غرب خارج شد. لازم به تکرار است که کلیت قضیه به مهره تبدیل شدن روسیه و اوکراین در زمینبازی غرب بود. سید ابراهیم رئیسی رئیسجمهور ایران در دیدار با ولادیمیر پوتین رئیسجمهور روسیه مثلث ایران، روسیه و چین سازنده محیط جدید در نظام روابط بینالملل در حال حاضر حتی داد اوکراین هم درآمده است که این چه حمایتی است که غرب از کیاف در مقابل روسیه از خود نشان میدهد. به قول "کیمبرلی هالکت" خبرنگار شبکه خبری الجزیره که اخبار ایالاتمتحده را پوشش میدهد حمایت غرب از اوکراین با استقرار یکی دو هزار سرباز در اروپا در مقایسه با استقرار دهها هزار سرباز روس در منطقه بههیچوجه تعیینکننده نیست. اظهارات این خبرنگار به معنی این است که غرب، در این برهه از زمان همپیمانان خود در کیاف حمایت جدی نخواهد کرد. ولودیمیر زلنسکی رئیسجمهور اوکراین هم در نشست مطبوعاتی اخیر با بوریس جانسون نخستوزیر انگلیس بعدازاینکه جانسون گفت در صورت حمله روسیه به اوکراین تحریمهای سنگینی در انتظار مسکو هستند گفت که کیاف قصد تکیه بر نیروهای نظامی خود را دارد. زلنسکی قبلاً هم در مکالمه تلفنی به جو بایدن رئیسجمهور آمریکا گفته بود که اینقدر مقامات کشورش از حمله قریبالوقوع روسیه به اوکراین هیاهو ایجاد نکنند و مردم اوکراین را به هراس نیندازند. اظهارات زلنسکی نشان می دهند که وی و شاید همفکرانش در کیاف از غرب قطع امید کردهاند. اگرچه در حال حاضر اوکراین هنوز قصد جدی برای بازگشتن به اتحاد با شرق را علنی نکرده است اما خب دیگر مانند سابق در مقابل وعدهووعیدهای غرب قند در دلش آب نمیشود زیرا تحلیلگران ارشد در کیاف هم از محیط جدید روابط بینالمللی و موازنه جهانی قدرت به نفع شرق و بر ضد غرب آگاه شدهاند. چندی پیش ولادیمیر پوتین رئیسجمهور روسیه از تأسیس یا حتی میتوان گفت احیای اتحادیهای با شرکت تمامی جمهوریهای شوروی سابق تحت حمایت و مانیتورینگ مسکو در آینده نهچندان دور خبر داده بود. پوتین در واکنش به اظهارات مقامات آمریکایی در پی به نتیجه نرسیدن مذاکرات اخیر در ژنو برای حل بحران اوکراین با عصبانیت اعلام کرد: ناتو که سازمانی ۱۶ عضوی بود در حال حاضر ۳۰ عضوی شده و اگر غرب بهراستی خواستار پرهیز از درگیری است باید دوباره ۱۶ عضوی شود. اینگونه برخورد از موضع قدرت یعنی اینکه موازنه جدید در نظام بینالملل در حال حاضر به سود شرق تغییر یافته و پایههای اصلی آن را نیز روسیه، چین و ایران تشکیل دادهاند. انتهای پیام/۴۱۵۵/

صفحه نخست

آموزش و دانشگاه

علم‌وفناوری

ارتباطات و فناوری اطلاعات

ورزش

سلامت

پژوهش

سیاست

اقتصاد

فرهنگ‌ و‌ جامعه

علم +

عکس

فیلم

استانها

بازار

اردبیل

آذربایجان شرقی

آذربایجان غربی

اصفهان

البرز

ایلام

بوشهر

تهران

چهارمحال و بختیاری

خراسان جنوبی

خراسان رضوی

خراسان شمالی

خوزستان

زنجان

سمنان

سیستان و بلوچستان

فارس

قزوین

قم

کردستان

کرمان

کرمانشاه

کهگیلویه و بویراحمد

گلستان

گیلان

لرستان

مازندران

مرکزی

هرمزگان

همدان

یزد

هومیانا

پخش زنده

بازی تاکتیکی غرب در اوکراین با حاصل جمع صفر/ نظام بین‌الملل به‌سوی گریز از غرب در حال حرکت است

جنگ روسیه و اوکراین موجب کاهش قدرت آمریکا، ناتو و اروپا شده است

علاقه‌مندی آمریکا به گرفتاری روسیه در باتلاق اوکراین

اوکراین: پیش‌بینی‌های آخرالزمانی درباره حمله روسیه را باور نکنید

همه طرف‌ها از اقدامات تنش زا درباره اوکراین خودداری کنند