تأکید قانون مدنی بر رعایت حقوق کودکان/ در چه مواردی «حضانت فرزند» از والدین سلب می‌شود؟

زهرا ندایی در گفت‌وگو با خبرنگار حوزه قضائی گروه جامعه خبرگزاری آنا، درخصوص اینکه حضانت فرزندان چگونه از والدین سلب می‌شود و قانون‌گذار در صورت مشاهده چه مواردی پدر یا مادر را فاقد صلاحیت نگهداری از کودک می‌داند، اظهار کرد: مستحضر هستید که والدین وقتی فرزندی را به دنیا می‌آورند، حق نگهداری از آن را دارند و از طرفی طبق قانون نیز مکلف به نگهداری و رسیدگی به کودک هستند. با اینکه قانون مجازات اسلامی، مجازاتی را برای والدین درصورت عدم نگهداری از فرزندان بیان نکرده است اما قانون مدنی پدر و مادر را مکلف به نگهداری از فرزندان کرده است.

با این حال در ماده ۱۱۷۳ قانون مدنی آمده است که «هرگاه در اثر عدم مواظبت یا انحطاط اخلاقی پدر یا مادری که طفل تحت حضانت اوست، صحت جسمانی و یا تربیت طفل در معرض خطر باشد، محکمه می‌تواند به تقاضای اقربای طفل یا به تقاضای قیم او یا به تقاضای رئیس حوزه قضائی هر تصمیم را که برای حضانت طفل‌ مقتضی بداند، اتخاذ کند.» قانون در این زمینه به‌صراحت به حقوق کودکان و اطفال احترام قائل شده است و پدر و مادر مکلف به نگهداری صحیح از فرزندان هستند و نباید در این زمینه کوتاهی کنند.

در چه مواردی حضانت فرزند از والدین سلب می‌شود؟

وی ادامه داد: اولین موردی که می‌تواند حضانت فرزندان را از پدر یا مادر سلب کند، اعتیاد زیان‌آور به الکل و مواد مخدر است و باید توجه داشت که قانون‌گذار لفظ زیان‌آور به کار برده است، لذا قاضی اگر تشخیص دهد که اعتیاد والدین به الکل یا مواد مخدر می‌تواند به کودک ضربه وارد کند می‌تواند تصمیم به سلب حضانت بگیرد. عهده‌دار شدن حضانت یکی از مهمترین حقوق والدین است، لذا هر عاملی که پدر یا مادر را از انجام وظیفه نگهداری از فرزند باز دارد می‌تواند زمینه سلب حضانت از فرزند را فراهم کند که اعتیاد زیان‌آور یکی از آنهاست. قانون‌گذار تأکید دارد که مصلحت فرزند در هیچ شرایطی نباید به خطر بیفتد.

این کارشناس حقوقی افزود: یکی دیگر از عواملی که منجر به سلب حضانت از فرزند می‌شود، اشتهار به فساد اخلاقی و فحشا و ابتلا به بیماری‌های روانی با تشخیص پزشکی قانونی است. وقتی که فردی به بیماری روانی دچار شده باشد و مدارک پزشکی را در اختیار پزشکی قانونی قرار دهد، پزشکان معتمد پزشکی قانونی فرد را معاینه کرده و درصورت تأیید بیماری روانی، حضانت فرزند از وی سلب می‌شود. اما مشکل اینجاست که برخی از بیماران روانی به دلیل اینکه نمی‌خواهند قبول کنند که یک بیمار روانی هستند، اصلاً به پزشک مراجعه نمی‌کنند و به همین دلیل وقتی اطرافیان این فرد این مورد را به پزشکی قانونی اعلام می‌کنند، پزشکی قانونی به دلیل اینکه مدرک پزشکی وجود ندارد، موضوع را بررسی نمی‌کند لذا در این خصوص باید تدبیری اندیشیده شود، چراکه عدم مراجعه بیماران روانی به بیمارستان و مراکز درمانی موجب متضرر شدن کودک می‌شود. یکی دیگر از مصادیقی که نگهداری از اطفال را از افراد می‌گیرد، اجبار کردن کودک به اقدامات غیراخلاقی و حضور در مشاغل مرتبط با فحشاست.

بیشتر بخوانید:
مهم ترین چیزهایی که قبل از تصمیم به طلاق باید بدانید
در چه شرایطی حق قانونی حضانت فرزند تغییر می کند؟

ندایی ادامه داد: ضرب و جرح غیرمتعارف و سوء‌استفاده از اطفال و اجبار کردن آنها برای تکدی‌گری و قاچاق نیز از دیگر مصادیقی است که می‌تواند در صورت رخ دادن حضانت فرزندان را از پدر یا مادر بگیرد. در قانون به همه این موارد اشاره شده است اما اثبات این موارد برای پزشکی قانونی کمی مشکل است، لذا دستگاه قضائی با اتخاذ سازوکاری شرایط را برای اثبات چنین اعمالی برای پزشکی قانونی فراهم کند تا جلوی تضییع حقوق اطفال گرفته شود.

وی اظهار کرد: پدر یا مادری که مسئولیت نگهداری از فرزند را برعهده دارد نمی‌تواند محل اقامت خودش را تغییر دهد و قانون مدنی پدر و مادر را ملزم به نگهداری از فرزندان کرده است و اگر الزامات موثر واقع نشود، پدر یا مادر باید هزینه‌های رسیدگی و نگهداری به فرزندان را تأمین کنند. اما حضانت از فرزندان با فوت پدر یا مادر و یا ازدواج مجدد آنها نیز تغییر می‌کند. برای مثال اگر مادر فرزند بعد از جدایی از همسرش، مجدد ازدواج کند، پدر می‌تواند تقاضای سلب حضانت از فرزند بدهد و یا اینکه اگر پدر فوت کند، مادر می‌تواند تقاضای نگهداری از فرزند را به دادگاه بدهد. اگر هم پدر و هم مادر فرزند از دنیا بروند، جد پدری باید حضانت فرزند را برعهده بگیرد. به هر حال تأکید بر احترام به حقوق کودکان به طور جدی و صریح در قانون مدنی آمده است و همگان باید ملزم به رعایت آن باشند. از طرفی وقتی قانون مدنی پدر و مادر را مکلف به نگهداری از فرزند کرده است، طبیعی است که درصورت کم کاری والدین در این زمینه باید مجازات‌های بازدارنده نیز در نظر گرفته شود، چراکه این مجازات‌ها می‌تواند جلوی تضییع حقوق کودک را بگیرد.

انتهای پیام/۴۱۷۴/پ