امیر عبداللهیان: بر ارائه تسهیلات به ایرانیان خارج‌نشین متمرکز هستیم
به گزارش گروه جهان خبرگزاری آنا از کانال اطلاع‌رسانی وزارت امور خارجه، پنجمین کنفرانس تاریخ روابط خارجی ایران با موضوع تاریخ جوامع ایرانیان خارج از کشور و سیاست خارجی صبح امروز (دوشنبه) ششم دی‌ماه با حضور و سخنرانی حسین امیر عبداللهیان وزیر امور خارجه در ساختمان شهید سلیمانی مرکز مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه برگزار شد.
وی در ابتدا اظهار کرد: پرداختن به مباحث مهم با پیشینه تاریخی و عمیقاً اثرگذار بر سرنوشت ما و نسل‌های آینده، ضرورتی اجتناب‌ناپذیر برای تصحیح سیاست‌گذاری؛ تحول رویکردی و سرانجام تغییر عملکردی است. ازاین‌رو، باید فرصت گفتگو درباره موضوع مهمی چون سرنوشت جامعه ایرانیان فرامرزی را مغتنم شمرد.
اگر صفحات تاریخ مرور شوند؛ آگاهی خواهیم یافت چه عواملی سبب گردید در عهد صفوی جمع کثیری از فرهیختگان، ادبا و اندیشمندان عزم سفر هند کنند. بزرگانی از نیاکان ما که در دربار پادشاهان مغولی هند مروج فرهنگ ایرانی، هویت شیعی و زبان فارسی شدند.
جامعه ایرانیان مقیم هند در پی این کوچ تاریخی شکل تازه‌ای گرفت و تأثیری عمیق را بر سرنوشت ایران معاصر برجای نهاد. برای چند قرن پیاپی تا استیلای استعمار بریتانیا بر شبه‌قاره هند، عموم پیوندهای فرهنگی، تبادلات تجاری و تماس‌های سیاسی ما به همت همان جامعه مهاجر به هند بود. این امر سبب شد دو قدرت ایران و هند، در ساخت تمدن به‌صورت مشترک گام بردارند. بی‌جهت نبود که رهبران آن روزگار هند، اصفهان پایتخت ایران را پناهگاه خود می‌دانستند. همان زمانی که مهاجرت به شرق آغاز گشت، شعباتی از روحانیون ایرانی نیز عازم یمن شدند. آنان در پیوستگی و ارتباط با شیعیان زیدی زمینه تبادلات تاریخی اعصار کهن ایران و یمن را استمرار بخشیدند که امروز مصداق آن را در ذات عنصر مقاومت شیعیان و زیدیان می‌توان مشاهده کرد.
به گفته رئیس دستگاه دیپلماسی، شعبه دوم دامنه ایرانیان اثرگذار در آن‌سوی مرزهای ایران، آنانی بودند که در آسیای مرکزی (ماوراءالنهر) به ساخت شهرها و اماکنی مبادرت ورزیدند تا جلوه‌ای از هنر ایران آن روزگار را به نمایش گذارند. حضور این گروه از ایرانیان سبب گشت حلقه ارتباط و ریشه الفتی میان مردمان ایران‌زمین با دیگر ساکنان اقلیم خراسان تاریخی مستحکم شود. نقش ایرانیان ماوراءالنهر برای سرتاسر قرن ۱۸ و تا اواسط قرن ۱۹ میلادی در بسط تجارت و گسترش دامنه رشد و تعالی فرهنگی دو سوی رود تجن بی‌مانند است. به‌موازات چنین تحولاتی در سرزمین‌های شرقی ایران آن روزگار، مناطق غربی و شمال غربی با مرکزیت عتبات مقدسه شیعی در عراق عرب از مسیر مهاجرت‌های تاریخی ایرانیان بی‌نصیب نماند، حتی وقتی قفقاز در پی هجوم قوای مسلح روسیه تزاری از پیکره ایران جدا افتاد، این امر سبب شد دامنه حضور اقوام ایرانی در آن جغرافیا از اوستیا تا مرز ارس تغییری پیدا کند. ایرانیان قفقاز در دوران سخت تغییر بافت سیاسی - اجتماعی آن مناطق طی عهد تزاری که همراه با دگرگونی هویتی و آئینی عصر شوراها شد، ضامن بقای فرهنگ و هویت اسلامی، ایرانی و شیعی در آن جغرافیا بودند.
امیر عبداللهیان افزود: همین مردمان در طول تاریخ یاوری پاک‌دل برای تشیع و قوه‌ای مؤثر برای ایران شدند. از نیمه دوم قرن ۱۸ تا پایان قرن ۱۹ میلادی، جمعیت‌های ایرانی پراکنده اما پرتعداد در سراسر نواحی غرب ایران از ترابوزان و نجف و کربلا تا مصر و سودان و سرزمین‌های اروپای مرکزی پراکنده شدند. گزارش‌های موجود آمار قابل‌ملاحظه‌ای از مبادلات متنوعی را نشان می‌دهد که استمرار و پراکندگی آن اجازه داد ایران در آن سال‌های سخت،
- در محاصره و فشار دو قدرت بزرگ استعماری شمالی و جنوبی،
- بحران‌های طبیعی چون خشک‌سالی و زلزله،
- معضلات اقتصادی مانند قحطی،
- همه‌گیری‌های پیاپی چون طاعون و وبا و سایر موارد
جان سالم به درببرد. جنگ جهانی تغییرات بزرگی را در ترتیبات امنیتی و سیاسی دنیای آن عهد نهاد و مسیر مهاجرت‌ها را تغییر داد، مقاصد دور نزدیک شد و بدین گونه جوامع ایرانی در اقصی زمین پراکنده شوند. حاصل آن شرایط برقراری خط کشتیرانی از بندر هامبورگ تا انزلی در شمال و ارتباط ایران به سرتاسر شرق و غرب عالم از سواحل و بنادر خلیج‌فارس بود. حاصل این شرایط بر شعاع دایره حضور دیپلماتیک ایران در آستانه تحولات جهانی افزود، حضور اتباع هم به روابط تنوع بخشید و هم بر دامنه آن افزود.
اگرچه مسیر مهاجرت از ایران در تمام یک‌صد سال اخیر برقرار مانده اما مهاجرت‌های این زمان به معنای گسستن از هویت و ارزش‌های فرهنگی - تمدنی ایران نیست. ایرانیان مهاجر با حمایت‌های دولت‌ها و یا بدون هرگونه امکان حمایتی نه‌تنها زبان و فرهنگ و باورهای خود را پاس داشته‌اند، بلکه خود سبک‌ها و الگوهای فرهنگی متنوعی را به تاریخ ایران و زبان فارسی و هویت شیعی تقدیم کردند.
وی تأکید کرد: با انقلاب اسلامی مردم ایران در بهمن ۱۳۵۷، فصلی نوین از تماس‌ها و تبادلات با جامعه ایرانیان خارج از کشور آغاز شد که اگرچه در ابتدا به دلیل شدت تبلیغات رسانه‌های غربی ساز و کاری به سامان نداشت اما به دلیل حس مشترک وطن‌پرستی که به دنبال حمله صدام به خاک ایران صورت پذیرفت، شکل و شمایلی دیگر پیدا کرد. آن زمان یک نهضت پویا در میان نخبگان ایرانی خارج از کشور شکل گرفت که علاوه بر پذیرش و مداوای مجروحان حملات شیمیایی ارتش بعث ابتکارهای سازنده‌ای را رقم زد تا چشمان فروبسته رسانه‌های غربی در برابر واقعیات ایران گشوده شود. پس از آن سال‌های تلخ اما غرورآفرین برای حفظ تمامیت ارضی ایران‌زمین، به‌رغم همه موانع اقتصادی، تنگناهای سیاسی، اعمال و گسترش تحریم‌های ظالمانه و غیره، سرمایه و اندیشه همین شبکه نخبگان ایران بود که توانست مکمل اقتصاد ملی و مستقل جمهوری اسلامی ایران گردد و با کوشش آنان بار دیگر دامنه تجارت و تبادل میان ایران و منطقه احیاء برقرار شود.
امروز؛ سیزدهمین دولت جمهوری اسلامی ایران بر دو اصل در سیاست خارجی خود تکیه و توجه عمیق دارد:
همکاری با حوزه همسایگان ایران و پیشبرد دیپلماسی اقتصادی». دقت در این دو معنا متضمن این نکته است که ایران پس از یک سده جدایی از مناطق پیرامونی خود، این نوبت مصمم است باب همکاری‌های درون منطقه‌ای را بگشاید. در این مسیر شبکه جامعه ایرانیان فرامرزی نقش مهمی را می‌توانند ایفا کنند، نقشی که کاملاً منطبق با کار کرد جوامع مهاجر با به کوچ رانده‌شده از ایران است.
وزارت امور خارجه بدون تبعیض و تعصب و با دستانی گشوده آماده ارائه تسهیلات به‌منظور ایجاد زیرساخت‌های تجاری، صنعتی، مالی و بنگاه‌های اقتصادی و سرمایه‌ای در جغرافیای همسایگان و در قلب جهان هم پیوند منطقه هست. اولویت بخشیدن به افزایش سطح تماس‌های فرهنگی و تبادلات اجتماعی در برنامه دیپلماسی عمومی وزارت امور خارجه طی ماه‌های آینده با ابتکاراتی تازه و خلاقانه نیز یکی دیگر از سیاست‌هایی خواهد بود که مقرر است در اسرع وقت و با نگاهی همه‌شمول در همراهی با جامعه ایرانیان خارج از کشور در دستور کار همکاران این‌جانب فرار گیرد. در کنار این نگاه فراگیر، آنچه بی‌نهایت مهم و اثرگذار است:
- ارائه خدمات و تسهیلات کنسولی
- تضمین آمد و شدهای پیوسته و بدون دغدغه؛
- تحول در قوانین تابعیت برای فرزندان متولد از مادر ایرانی در رایزنی با مجلس شورای اسلامی؛
- تسهیل ارائه خدمات مالی
- بانکی به جامعه ایرانیان دور از وطن
- حل‌وفصل مشکلات و دعاوی حقوقی از طریق سامانه‌های امن ارتباطی در شرایط همه‌گیری کرونا برای کاستن از نگرانی‌های حاصل از مسائل وقایع اربعه (تولد، مرگ، ازدواج و طلاق) برای آن گروه از جامعه ایرانیان فرامرزی است که امکان آمد و شد آنان با فراهم نیست و یا به دلیل امکان ابتلا به بیماری‌های شایع در این همه‌گیری سفر برای آنان پرخطر است.
وزیر امور خارجه تصریح کرد: سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران با شعار به شرقی و نه غربی که مصداق بارز استکبارستیزی است و نیز با دو رویکرد حق‌طلبی و مردم‌سالاری در دولت سیزدهم امیدوارانه بر آن است در همکاری و همدلی با همه آحاد ملت ایران اعم از هم‌وطنان ساکن در این جغرافیا و یا جامعه ایرانیان خارج از کشور وارد عمل شود. همچنین این آمادگی وجود دارد با هم پیوندهایی که در حوزه پیرامونی ایران زندگی می‌کنند و قرن‌ها با آن‌ها در بستر فرهنگ و تمدنی مشترک زیسته‌ایم، گام‌های بلند و پرشتابی را به‌سوی همکاری‌های منطقه‌ای برداریم.
ازاین‌رو ضروری است ساختار تحقیقاتی وزارت امور خارجه با تدوین سرفصل‌های تازه بکوشد پروژه‌های مطالعاتی کاربردی را در موضوع مسائل و مشکلات مبتلابه جوامع ایرانیان فرامرزی در دستور قرار دهد. آنگاه نتایج آن را در همراهی با مؤسسات تخصصی دیگر در دولت و مجلس برای تدوین طرح‌ها و لوایح به اشتراک گذارد. این‌جانب به‌عنوان وزیر امور خارجه از همه توان و امکانات خود در مسیر نیل به این آرمان و در همکاری با همکاران خود بهره خواهم گرفت و امید واثق دارم در این مسیر از دعای خیر هم‌وطنان و راهنمایی اساتید و محققان ارجمند برخوردار باشیم.
انتهای پیام/۴۱۰۶/
انتهای پیام/