«جایزه شهید آوینی» بخش جدایی‌ناپذیر جشنواره سینما حقیقت است/ دلیل حذف مستند «خلیج فارس» از فیلم‌های جشنواره

به گزارش خبرنگار حوزه سینمایی گروه فرهنگ خبرگزاری آنا، نشست خبری دبیر پانزدهمین جشنواره بین‌المللی فیلم مستند ایران «سینماحقیقت» پیش از ظهر امروز دوشنبه ۱۵ آذر به صورت مجازی برگزار شد.

در ابتدای این نشست، محمد حمیدی‌مقدم با اشاره این موضوع که برای سومین بار افتخار گزارش دادن از این جشن بزرگ در خانواده سینمای مستند ایران را دارد گفت: ما سال گذشته و در چهاردهمین دوره جشنواره سینماحقیقت که همراه با شیوع کرونا بود، شرایط متفاوتی را تجربه کردیم. جشنواره چهاردهم یک جشنواره آنلاین بود که یک دگرگونی در حوزه کلی سینما و ارتباط با مخاطبان را رقم زد. این مسیر در جشنواره های هنری دیگر در کشور هم تاثیر گذاشت. با تشکیل اولین شورای سیاستگذاری جشنواره در بهار ۱۴۰۰، قرار شد برنامه‌ریزی‌های دوره پانزدهم سریع‌تر انجام شود.

وی اظهار کرد: با نگاه به آینده، مجددا تصمیم بر این شد که اگر روند بیماری ادامه داشته باشد، مسیر گذشته آنلاین و برخط جدی است و باید روی آن سرمایه گذاری و خطاهایش را کمتر کنیم، خطاهایی مثل کپی شدن فیلم ها. در گزارش کوتاه مطبوعاتی قرار شد نگاه به اجرای فیزیکی هم داشته باشیم و خداراشکر با رشد تماشاگران د رسالن های سینما، این اتفاق برای جشنواره ما هم شکل گرفت و با موافقت شورای سیاستگذاری و سازمان سینمایی، قرار شد به شکلی محدود اکران فیزیکی هم داشته باشیم و جشنواره به دو صورت کاملا برخط و آنلاین و با حضور محدود فیزیکی انجام می شود.

حمیدی مقدم ادامه داد: امسال با شرایط موجود جامعه، این پیش‌بینی را داشتیم که احتمالاً تعداد آثار دریافتی کاهش داشته باشیم و این اتفاق در دبیرخانه هم مشهود بود. تعداد آثار رسیده ۵۵۱ فیلم بود در حالی که سال گذشته این رقم ۸۵۰ اثر بود. از این میان آثار رسیده به دبیرخانه، ۲۵۳ فیلم کوتاه، ۱۱۱ فیلم نیمه بلند و ۷۶ فیلم بلند انتخاب شد. برای اولین بار، «نمایش اول» فیلم را شرط اساسی حضور آثار در جشنواره را قرار دادیم. در تیجه، برخی از فیلم‌ها واجد شرایط حضور در این جشنواره نبودند چون یا از تلویزیون یا پلتفرم‌های اینترنتی یا جشنواره های دیگر به نمایش درآمده بودند.به همین دلیل تعداد آثار واجد شرایط، ۴۴۰ فیلم شد. ۳۰ مستند کوتاه، ۲۸ فیلم نیمه بلند، ۲۳ فیلم بلند، ۲۹ فیلم در بخش مسابقه شهید آوینی و ۸ فیلم در بخش خارج از مسابقه انتخاب شدند. در بخش کرونا تصمیم بر این شد که فیلم‌هایی که رویارویی باکرونا را محور قرار داده‌اند در بخش خارج از مسابقه باشند که ۱۱ فیلم در این بخش قرار دارد.

امسال آثار ۵۳ فیلمساز شهرستانی در جشنواره سینما حقیقت حضور دارند.این سیاست نمایش حداکثری و حضور همه کشور در سینما حقیقت مبنا بوده است. این طیف وسیع تصویر در سراسر کشور را در این دوره جشنواره خواهیم داشت. در بخش بین الملل ۲ هزار و ۶۱۱ فیلم از ۷۳ کشور به دبیرخانه جشنواره اضافه شد که در نهایت ۱۲ فیلم بلند، ۷ فیلم نیمه‌بلند ۱۰ فیلم کوتاه اضافه شد.همچنین ۳ فیلم بلند، ۲ نیمه بلند و ۲ فیلم کوتاه ایرانی به این لیست اضافه خواهد شد و منتخب بهترین آثار را هم نمایش خواهیم داد

رئیس مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی درباره برنامه‌های این مرکز برای بهتر دیده شدن فیلم‌های حاضر در جشنواره بعد از برگزاری این رویداد هم گفت: در دو سالی که در مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی انجام وظیفه می‌کنم، بحث توسعه زیرساختی مخاطبان سینمای مستند را به طور جدی دنبال کردیم و با تحولاتی که در بخش بازرگانی این مرکز رخ داد باعث راه‌اندازی «اکران حقیقت» شد. تراکم فیلم‌های مستند در صف اکران که به دلیل بسته بودن سالن‌های سینما و شرایط کرونا به وجود آمده بود، اجازه نمی‌داد که به صورت فیزیکی فیلم‌ها را اکران کنیم و به همین خاطر هم به سمت پلتفرم‌ها رفتیم.

وی ادامه داد: حرکتی که به رشد سینمای مستند کمک می‌کند، در هر دوره ای قابل پیگیری است و طرح «اکران حقیقت» به شکل برخط، گزینه‌ای جدا و جذاب برای سینماگران و مستندسازان ما است که فکر می‌کنم با رفع شدن بیماری کرونا و انجام کامل واکسیناسیون و باز شدن سینماها، این سالن‌ها به عنوان پاتوق‌های فرهنگی به شکل فیزیکی در سراسر کشور به این روند اضافه شوند.

دبیر جشنواره درخصوص سهم مستندهای سیاسی در ویترین این دوره از جشنواره سینماحقیقت و گلایه‌های برخی از مستندسازان از عدم انتخاب فیلم‌شان برای حضور در این رویداد هم گفت: شکل انتخاب آثار در جشنواره سینما حقیقت امسال به این گونه بود که در شورای سیاستگذاری جشنواره پانزدهم مقرر شد به سمت گروه مشاوران برویم. در ابتدا قرار بود که مثل بسیاری از جشنواره‌های معتبر دنیا، با محوریت دبیر جشنواره آثار انتخاب شود اما باتوجه به اینکه مرکز گسترش متولی اصلی این جشنواره است و مدیر مرکز در سمت دبیر جشنواره نیز قرار دارد، برای اینکه شبهاتی ایجاد نشود به سمت گروه‌های انتخاب برای بخش‌های مختلف رفتیم. اگرچه معتقدم این ساختار باید تغییر کند چون به نفع مستندسازان و سینمای مستند ایران نیست.

وی افزود: شاید تنها جایی در دنیا که جشنواره‌هایش با نظر گروه‌های انتخاب شکل می‌گیرد کشور ما است. هیچ جشنواره‌ای در جهان پاسخ صریحی نمی‌دهد که چرا فلان اثر را انتخاب کرده یا انتخاب نکرده است، چون سیاستی کلی در نظر گرفته می‌شود و با محوریت شخص دبیر فیلم‌ها انتخاب می‌شوند. دوستان حرفه‌ای حوزه سینما در بخش‌های بلند، کوتاه و مستند می‌دانند وقتی کاری را برای حضور در جشنواره‌ای می‌فرستند، عموما با دو مدل پیام مواجه می‌شوند. یک پیام این است که فیلم شما در جشنواره پذیرفته شد و جواب دیگر اینکه متاسفانه فیلم‌تان در جشنواره امسال حضور ندارد و امیدواریم سال بعد آثار دیگرتان را ببینیم. به هرحال هیئت‌های انتخاب همواره و با هر ترکیبی حواشی خاص خود را داشتند. بنابراین باید گفت که جشنواره قواعدی دارد که باید آن را بپذیریم.

حمیدی مقدم اضافه کرد: ما ۴۴۰ فیلم در این دوره داشتیم که از میان آنها ۸۱ فیلم انتخاب شدند. سازندگان تمام فیلم‌های دیگر که انتخاب نشدند می‌توانند بگویند چرا فیلم در فهرست نهایی نیست، اما باید این را بپذیرند که گروه‌های انتخاب همیشه طبق سلیقه‌شان آثار را انتخاب می‌کنند. من با احتمرام به تمام فیلم‌های متقاضی جشنواره سینماحقیقت و توجه به ارزش معنایی، محتوایی و فرمی همه آنها، این نکته را عرض می‌کنم که هر انتخابی، برگرفته از یک سلیقه و زیبایی‌شناسی است و در همه جا متفاوت است. ممکن است فیلمی در جشنواره‌ای پذیرفته نشود، اما همان اثر در جشنواره‌ای دیگر جوایز متعددی ببرد.

وی در رابطه با بخش آوینی جشنواره سینماحقیقت و اعتراض برخی مستندسازان نسبت به جدایی مستندهای انقلابی از جریان سینمای مستند گفت: بخش شهید آوینی بخشی جنبی یا سنجاق شده و اضافی نیست. دوستان با گفتمان ناصحیح در این خصوص شبهه ایجاد می‌کنند. اگر دوستان معترض در جشنواره‌های مختلف جستجو کنند، می‌بینند که هر جشنواره باتوجه به مفاهیم و محتواها، آثاری را در بسته‌بندی‌های مختلف ارائه می‌دهد. بخش شهید آوینی بخشی جدایی‌ناپذیر از سینما حقیقت است که به صورت یک بخش ویژه برای این رویداد در نظر گرفته شده است. در دو سال اخیر هم به غنای این بخش افزوده شده و ما شاهد فیلم‌هایی هستیم که در حوزه تکنیک، محتوا و جسارت نوآوری‌های جدیدی داشتند و بعضا در بخش ملی هم حضور داشتند.

دبیر جشنواره درمورد بخش بین‌الملل این رویداد نیز اظهار کرد: جشنواره همواره درگاهی بوده برای نمایش فیلم‌های بین‌المللی که شاید خیلی از علاقه‌مندان نتوانند آنها را ببینند. ما امسال نیز حق نمایش قانونی فیلم‌ها را پرداخت کرده‌ایم و سعی کردیم گنجینه خوبی را آماده کنیم. مثلاً فیلم «نمسیس الهه انتقام» از کشور سوییس که ۱۰ جایزه بین‌المللی گرفته و فیلم مهمی است یا فیلم «مامور نفوذی» که محصول مشترک کشورهای شیلی و اسپانیا است. دوستان ما تلاش زیادی کردند که امسال امتیاز نمایش فیلم‌های بین‌المللی را در پلتفرم‌ها بگیرند چون این مسئله قواعد خاص خود را دارد، اما خوشبختانه این مسیر نیز طی شد و فیلم‌های شاخصی به گنجینه سینما حقیقت اضافه شدند.

وی درباره دو بخش کرونا و کارآفرینی در جشنواره و کیفیت آثار حاضر در این بخش عنوان کرد: با فراگیری بیماری کرونا در شورای برگزاری دوره پانزدهم بر آن شدیم که بخش‌های جنبی را کم کنیم و یکی از این بخش‌ها کرونا بود، چون از طرف جامعه مستندسازها و مخاطبین اینطور احساس می‌شد که بخش کرونا در جشنواره چهاردهم خیلی قوی و در حد و اندازه فیلم‌های ملی نبوده است. در بخش کارآفرینی نیز شرایط تقریبا همینطور بود و حس کردیم برخی از آثار این بخش جشنواره را از حالت استاندارد خود خارج می‌کند. با این وجود برای دوره پانزدهم این سیاست را لحاظ کردیم که اگر مفاهیم مورد نظر این بخش‌ها در فیلم‌های متقاضی مستتر بود آن‌ها را مورد توجه قرار بدهیم.

مستندهای مرکز گسترش در جشنواره امسال

رئیس مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی در رابطه با تعداد آثار مورد حمایت این مرکز گسترش در میان آثار نهایی حاضر در جشنواره اظهار کرد: در مجموع ۲۲ اثر ما متقاضی شرکت در جشنواره بود که در نهایت ۱۲ اثر آنها به جشنواره راه پیدا کرد. البته حمایت مرکز از این آثار به صورت ۱۰۰ درصدی نبوده و در برخی موارد حمایت‌ها صرفا در حد هماهنگی با ارگان‌ها یا سازمان‌های مربوط به سوژه آثار بوده. به جز مرکز گسترش، اکثر مراکز فرهنگی دیگری که در دوره‌های پیشین آثاری را در جشنواره داشتند، در این دوره نیز حضور دارند و در مجموع حس می‌کنم جشنواره امسال ترکیب متنوعی دارد. به‌علاوه اینکه بخش خصوصی هم توانسته این مسیر را به خوبی ادامه دهد و آثاری را در جشنواره امسال داشته باشد.

وی در پاسخ به این مسئله که به احتمال فراوان به زودی دوره مدیریتش در مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی به اتمام می‌رسد، درباره مهمترین چالش مدیر بعدی این مرکز عنوان کرد: تجربه من این در این مدت که مدیر مرکز گسترش و دبیر جشنواره سینما حقیقت بودم، این بود که فشار بیش از حدی به تیم برگزارکننده و دبیر وارد می‌شود که واقعا طاقت‌فرساست. پیشنهاد من این است که حتماً جلسات کارشناسی در این زمینه داشته باشیم چون به عینه دیدم که به خیلی از دوستان و مستندسازانی که به نوعی با مرکز گسترش کار می‌کنند ظلم می‌شود، چون دیگران فکر می‌کنند آن‌ها به واسطه ارتباطاتی که دارند از مزیت‌های خاصی برخوردارند.

حمیدی‌مقدم در رابطه با حذف مستند «خلیج فارس» به کارگردانی رامین اردستانی، که می‌گفتند قرار است در افتتاحیه جشنواره به نمایش دربیاید هم گفت‌: قرار بر این نیست که مصداقی درباره حضور یا عدم حضور فیلمی صحبت کنیم، چون این مسئله در هیچ جشنواره‌ای در دنیا رخ نمی‌دهد. هر لیستی که از جشنواره‌ها بیرون می‌آید همان لیستی است که خروجی هیئت انتخاب است و با کم و کیف جشنواره مدنظر مطابقت دارد. لیست نهایی جشنواره پانزدهم سینما حقیقت نیز لیست هیات‌های انتخاب در بخش‌های مختلف بوده است و هیچ دخل و تصرفی در آنها نداشتیم. اما چون از این مستند نام برده شد، برای اینکه شائبه‌ای به وجود نیاید مواردی را عنوان می‌کنم. مستند «خلیج فارس» به هیچ وجه در زمان مقرر برای ثبت نام در این دوره از جشنواره اقدام نکردند، دلیل سازندگان این اثر هم این بود که می‌خواستند در جشنواره فیلم فجر حضور داشته باشد ولی از آنجا که به آنها اعلام شد ورودیِ جشنواره فجر، اکران در جشنواره سینماحقیقت است، بعد از پایان زمان ثبت‌نام، به ما مراجعه کردند. اما با وجود تمام این حواشی، به دلیل فضای ملی اثر، این کار بازبینی شد تا در بخش نمایش‌های ویژه به نمایش دربیاید اما باز هم دیدیم که این مستند آماده نبود و چیزی که به دبیرخانه ارسال کردند، در حد یک تریلر بود که اسناد این موضوع نیز موجود است. پس اخبار منتشر شده درباره این مستند صحت ندارد و این فیلم به دلیل نواقصی که داشت حتی برای بخش خارج از مسابقه نیز انتخاب نشد.

امید و شادابی از جامعه به اثر منتقل می‌شود

وی در پاسخ به سوال دیگری درباره مسئله امیدآفرینی در فیلم‌های حاضر در جشنواره سینما حقیقت امسال گفت: بدون شک نگاه به امید و شادابی در فیلم‌های مستند با وجوه دیگر سینما تفاوت دارد. اما بیش از امید، مسائلی همچون کاوش، تحقیق و جسارت فیلمساز است که اهمیت دارد و چنین مسائلی مد نظر مرکز است. اگرچه اینکه امید و شادابی از فیلم‌ها به جامعه تزریق شود، به وضعیت جامعه بستگی دارد که در وضعیت بیماری کرونا و شرایط معیشتی مردم اوضاع واقعا سخت است. البته که باید به این موضوع هم توجه کنیم آنچه نیاز داریم امروز از کشور ما به جهان مخابره شود، زندگی امروز ما با وجود تمام مشقت‌ها با امید به آینده است.

حمیدی مقدم ادامه داد: در این هیاهویی که برای بعضی از آثار ایجاد می‌شود، شاهد این مسئله هستیم که در عمق آنها چیزی از کاوش وجود ندارد، درحالی که اگر نگاه دغدغه‌مند و خراش دهنده‌ای در مسایل اجتماعی و... در فیلم‌های متقاضی وجود داشت، حتماً به دنبال آن بودیم. ما برای نگاه‌های شجاعانه و جسورانه به حوزه‌های اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و… مشتاقیم، در حدی که اگر نیاز باشد به عنوان دبیر جشنواره گفتگوهایی با ارگان‌ها و سازمان‌های مرتبط با آن آثار هم خواهیم داشت. اگرچه در این دوره چنین مواردی نداشتیم چون فیلم‌ها به نوعی لایه‌هایی امن را برای خود تعریف کرده‌اند.

وی در بخش دیگری از این نشست اظهار کرد: جشنواره‌ها از نظر کیفی در سراسر دنیا در چند رده تعریف می‌شوند که جشنواره‌های معتبر و رتبه A برای فیلمسازان مشخص هستند. اما با وجود اینکه جشنواره‌ها برای دیده شدن یک اثر یا معرفی یک چهره جدید اثرگذار هستند، اما در زمینه رشد و تعالی سینمای مستند خیلی تاثیر ندارند و مسئله مهم‌تر از حضور در جشنواره‌ها اکران عمومی در رسانه‌ها یا پلتفرم‌های عمومی داخلی و خارجی است. ارتباط فیلم با یک گروه ۵۰ تا ۵۰۰ نفره در یک جشنواره دردی از سینمای مستند دوا نمی‌کند، اما اگر ببینیم همان فیلم در کشوری مثل تاجیکستان در دو شبکه یا در پلتفرم‌های کشورهای دیگر به نمایش دربیابد، واقعا جذاب‌تر و مهم‌تر است.

دریغ از یک فیلم چالش‌برانگیز

حمیدی مقدم در ادامه این نشست و در رابطه با فیلم‌های چالش‌برانگیز و حاشیه‌ساز جشنواره پانزدهم عنوان کرد: امسال فیلم چالش برانگیزی نداشتیم. البته ممکن است از نظر هیئت انتخاب اثری چالش برانگیز نباشد اما بعد از نمایش چالش‌هایی از سوی مخاطبان آن ایجاد شود. اصولا یکی از کارکردهای اصلی جشنواره‌ها این کشف‌ها و حرکت‌های هیجانی در خصوص برخی از آثار یا هنرمندان است. اتفاقاتی از این دست را در جشنواره‌های معتبری مثل برلین یا ونیز هم دیده‌ایم و بعید نیست که در جشنواره امسال هم شاهد چنین مسائلی باشیم.

وی درباره نحوه اکران آثار حاضر در جشنواره نیز افزود: برای احترام به صاحبان آثار حاضر در این رویداد، این مرارت را به خرج دادیم که در کنار اکران آنلاین، فیلم‌ها در حد محدود به صورت فیزیکی هم به نمایش دربیایند. سال گذشته چند مسیر برای ورود به سایت برای تماشای فیلم داشتیم اما دوستان امسال تنها از سایت جشنواره می‌توانند به تمامی محتوای جشنواره اعم از تماشای فیلم، مسترکلاس‌ها، جدول اکران و... دسترسی پیدا کنند. به جز این علاقه‌مندان از طریق پلتفرم داخلی نماوا نیز می‌توانند بلیت آثار جشنواره را خریداری کنند، امکان خرید بلیت را نیز به این دلیل قرار دادیم که این رویداد عایدی کوچکی برای سینماگران داشته باشد. در کنار این موارد با همکاری خوب موزه سینما، سه سانس هم برای نمایش فیلم‌های بلند و منتخب جشنواره در سالن‌های موزه سینما خواهیم داشت که جدول برنامه آن در روزهای آتی ارائه خواهد شد.

دبیر جشنواره درباره قیمت‌گذاری بلیت‌های این دوره هم نیز عنوان کرد: قیمت بلیت‌ها برای فیلم کوتاه ۶ هزار تومان ، فیلم‌های نیمه بلند ۸ هزار تومان و فیلم‌های بلند ۱۲ هزار تومان است.

حمیدی‌مقدم در پایان این نشست با آرزوی پیشتازی و پیشرفت روز به روز سینمای مستند گفت: فشار و مطالبه زیادی روی جشنواره «سینماحقیقت» وجود دارد، امیدوارم فضاهای دیگری پیش بیاید تا هم این فشار از جشنواره کم شود و هم روند رشد خود را داشته باشد.

انتهای پیام/۴۱۰۴/