کارِ گروهی نخبگان برای حل مسائل جامعه ضرورت دارد/ لزوم تبادل علمی میان نخبگان ایران و جهان
گروه دانشگاه خبرگزاری آنا؛ حوزه نخبگی همواره از حوزه‌های مورد تأکید رهبر معظم انقلاب اسلامی است و توجه رهبری در سال‌های اخیر بر بومی‌سازی دانش و استفاده از وجود نخبگان و اندیشمندان جوان در بخش‌های گوناگون علمی کشور، باعث شده تا یکی از مخاطبان اصلی بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی که سندی برای دستیابی به مرجعیت علمی جهان است، جوانان و نخبگان دانشگاهی باشند.
از سوی دیگر مقام معظم رهبری هر ساله در دیدارهایی با نخبگان دانشجویی، مواضع مهمی را برای حل مسائل کشور از سوی نخبگان مطرح می‌کنند که توجه به آن، چراغ راه جامعه علمی کشور در حرکت به‌سوی تمدن‌سازی اسلامی، خواهد بود در راستای تحقق منویات رهبری در رابطه با لزوم توجه و حمایت از نخبگان و همچنین احساس مسئولیت نخبگان در پرونده‌ای ویژه با عنوان نخبگان زیر ذره‌بین آنا، نظرات تعدادی از کارشناسان، روسا و اساتید دانشگاه‌ها را جویا شدیم و در ادامه مشروح آن را ازنظر می‌گذرانید.
دستگاه‌های اجرایی زمینه قرارگیری نخبگان در جایگاه خود را فراهم کنند
نیروی انسانی نخبه و مستعد برتر بزرگ‌ترین داشته و ظرفیت کشور است و تسهیل مسیر نخبگان برای ورود به عرصه‌های جدی خاصه در حوزهٔ کارآفرینی از ملزومات امروز کشور برای پیشرفت است. حمایت از این افراد، کارآفرینان و سرمایه‌گذاران باید به‌عنوان اولویت در دستور کار نهادهای ذی‌ربط قرار بگیرد. محمدحسین یادگاری، دانشیار دانشکده علوم پزشکی دانشگاه تربیت مدرس دراین‌باره می‌گوید: «حمایت‌های مسئولان بسترهای مناسب برای جذب نخبگان ایجاد می‌کند و دستگاه‌های اجرایی نیز باید زمینه قرارگیری نخبگان در جایگاه خودشان برای جذب بهتر را فراهم کنند.»
عبدالحمید نقره‌کار، عضو هیئت‌علمی دانشگاه علم و صنعت ایران نیز دراین‌باره می‌گوید: «باید در دانشگاه و حوزه‌ها وزیران و شهر سازان تا مراکز تصمیم‌گیری نظام شورای تحول علوم انسانی مجمع تشخیص مصلحت، شورای عالی انقلاب فرهنگی در کمیته‌های تخصصی از خبرگان رشته‌های خاص در کنار خود داشته باشند و با استفاده از این ظرفیت‌ها تصمیمات مطلوبی اتخاذ کنند.»
حمایت‌های مسئولان بسترهای مناسب برای جذب نخبگان ایجاد می‌کند
نخبگان سرمایه‌های انسانی‌اند و در بسیاری از کشورها برای جذب نخبگان از سراسر دنیا سازوکارهای وسیعی فراهم می‌شود. ابراهیم صالحی عمران، رئیس دانشگاه فنی و حرفه‌ای کشور در رابطه با دیدی که در این خصوص در کشور وجود دارد، می‌گوید: «در کشور ما انگار نسبت به به‌کارگیری و جذب نخبگان در سازمان‌های مختلف تردید وجود دارد و لازم است شاخص‌ها و استانداردهای نخبگی کاملاً علمی مشخص شود و تعریف نخبگی نیز متعاقب آن اصلاح شود.»
کاظم سلیمی با نگرش به اینکه در دانشگاه‌های ما دانشجویان بسیار خبره و کارشناس وجود دارد، اظهار می‌کند: «متأسفانه مشکلات ما در ابعاد راهبردی، تصمیم‌سازی و اجرایی کشور موجب تذکر مقام معظم رهبری به این موضوع شد. حتی مجلس و دولت باید در تصمیم‌سازی‌ها با استفاده از موجودیت افراد نخبه، بستری را برای نهایت استفاده از آن‌ها در کشور فراهم کنند.»
بیشتر بخوانید:
- جایگاه خاصی برای نخبگان در روند راهبردی کشور در نظر گرفته شود
- باید علت عدم استفاده از نخبگان در بخش‌های مختلف کشور شناسایی شود
- دولت سیزدهم از ظرفیت نخبگان در حل مسائل کشور استفاده کند
وی می‌افزاید: «ضروری است درروند حرکتی و راهبردی کشور جایگاه خاصی برای نخبگان در نظر گرفته شود، به‌طور مثال وزارتخانه‌ها و دستگاه‌های اجرایی کشور قراردادهایی با دانشجویان صاحب‌فکر در مقطع کارشناسی ببندند. این موضوع به‌عنوان معضلی در اوایل انقلاب نیز مطرح شد که دفاتر یا معاونت‌های ارتباطات دانشگاه با صنعت و اقتصاد راه‌اندازی شود که ارتباط تنگاتنگی میان مجموعه‌های اجرایی با دانشگاه‌ها و افراد صاحب‌نظر به وجود آید.»
استفاده از نخبگان مطالبه رهبری و کل جامعه است. علی خاکی صدیق، معاون آموزش وزارت علوم، تحقیقات و فناوری با تأکید بر سخنرانی اخیر رهبر انقلاب که راهکار علمی، پاسخگوی مشکلات کشور است، بیان می‌کند: «این موضوع بسیار دقیق مطرح شده و باید در گام اول سازمان‌ها و مدیران ارشد مسائل را شناسایی کنند و از طریق دانشگاهیان به دنبال حل آن باشند. اگر این اقدام صورت گیرد و مراکز آموزشی در این زمینه با سازمان‌ها همکاری نداشته می‌توان به آن‌ها انتقاد کرد، اما در حال حاضر موضوعات و پروژه‌هایی که به دانشگاهیان ارجاع داده می‌شود با درصد بالایی به موفقیت می‌رسد اما مرحله اجرایی کردن این طرح‌ها از توانایی دانشگاهیان خارج است.»
شرایط مطلوب در زمینه رفاهی برای نخبگان فراهم شود
مسئله خبره‌گرایی مسئله‌ای کاملاً عقلانی است و در فرهنگ اسلامی نیز بر اجماع خبرگان و نخبگان تأکید شده است بااینکه در کشور ما اساتید و دانشجویان نخبه فراوانی در دانشگاه و حوزه حضور دارند اما این اجماع کمتر دیده است. نقره‌کار دراین‌باره می‌گوید: «مسئولان اجرایی در گذشته کمی در این حوزه کم‌کاری کرده‌اند یا با سلیقه شخصی و آشنایان خود مشورت می‌کردند که آن افراد نیز در خیلی از موارد تخصص نداشتند به همین دلیل خیلی از این ارائه طریق‌ها و مشاوره‌ها صحیح نبود.»
زمینه‌های مسائل رفاهی نخبگان باید مهیا شود و در این راستا استخدام بدون چون‌وچرای این افراد ضرورت دارد
وی می‌افزاید: در دین مبین اسلام مشورت‌پذیری مهم است و رسول اکرم نیز بارها بر آن تأکید داشته‌اند که با دیگران مشورت کن و مشورت نیز فقط حوزه تخصصی با خبرگان آن رشته است. امیدواریم در دولت جدید، مسئولان اجرایی، مدیران و همه متولیانی که برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری را تدوین کرده و تصمیمات را اجرایی می‌کنند در کنار خود یک اتاق فکر خبرگانی و تخصصی تشکیل دهند.»
یادگاری اظهار می‌کند: «اگر شرایط در کشور برای فعالیت و اشتغال نخبگان مطلوب باشد به تعهدات خود عمل می‌کنند و نیازی نیست از آن‌ها بخواهیم که به وظیفه خود عمل کنند زیرا با فراهم شدن زمینه رفاهی توانایی خود را به مرحله عمل رساندند به نحو مطلوب کار می‌کنند.»
وی می‌افزاید: «زمینه‌های مسائل رفاهی نخبگان باید مهیا شود و در این راستا استخدام بدون چون‌وچرای این افراد ضرورت دارد تا به نحو مطلوب از این نخبگان استفاده شود و در جایگاه حقیقی و اصلی‌شان قرار گیرند. اگر نخبه‌ای توانایی درزمینهٔ حل مسائل علوم بین پزشکی یا زمینه‌های دیگری در بخش‌هایی نوآوری دارد نباید دغدغه جذب در دستگاه‌های اجرایی اعم از دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها را داشته باشد. لازم است در مسائل اقتصادی نیز زمینه را فراهم شود.»
خاکی صدیق در این باره می گوید: «باید علت عدم استفاده از سرمایه‌های انسانی در بخش‌های مختلف کشور ریشه‌یابی شود که مقوله جذب نخبگان به سیاست‌گذاران کلان و مدیران ارشد کشور مربوط می‌شود. اولین گام برای جذب سرمایه‌های انسانی فراهم کردن شرایطی مطلوب ازنظر شغلی، درآمد و رفاه نسبی در اداره زندگی است.»
کارگروهی نخبگان برای حل مسائل جامعه ضرورت دارد
اسناد بالادستی نظام شامل نقشه جامع علمی کشور و تحول بنیادین آموزش‌وپرورش، به‌عنوان دو سند مهم می‌تواند بستری را برای نخبگان ایجاد کند. یادگاری دراین‌باره می‌گوید: «علاوه بر اینکه نظام آموزش‌وپرورش باید نخبه‌پرور شود و با سند تحول نیز باید بستر نخبه‌پروری فراهم شود تا نخبگان بتوانند در آموزش عالی توانایی خود را به مرحله عمل برسانند.»
بیشتر بخوانید:
حمایت نشدن نخبگان علمی، کاهش رابطه دانشگاه با صنعت
وی می‌افزاید: «زمانی که نخبه‌ای به بسترسازی مناسب برای ارتباط‌گیری مؤثر با جهان علمی، نیروی داخلی و جهانی نیاز داشته باشد و نیازهای دستگاهی و فناوری در اختیارش قرار گیرد با انجام کارگروهی خواهد توانست بهترین نتیجه را اتخاذ کند و به‌بیان‌دیگر فعالیت فرد در یک جامعه گروهی نتایج پربارتری را در بردارد.»
این استاد دانشگاه خاطرنشان می‌کند: «کار گروهی کردن نخبگان برای حل مسائل جامعه اقتصادی فرهنگی سیاسی و غیره اگر کار تعریف‌شده باشد می‌تواند بستر مناسبی برای رفع نیازهای عملی و اقتصادی این قشر ایجاد کند.»
نتایج تبادل علمی نخبگان با جهان در کشور پیاده‌سازی شود
تهدیدهای مهاجرت نخبگان در سال‌های اخیر بارها موردبحث و بررسی کارشناسان قرارگرفته است. اینکه خروج سرمایه‌های انسانی و نخبگان ضررهای فراوانی را متوجه کشور می‌کند نگرانی‌های فراوانی را ایجاد کرده است اما اینکه چه سازوکارهایی برای جلوگیری از ادامه این روند لازم است اندیشیده شود نیز مهم است؛ اما عده‌ای از نخبگان نیز به‌منظور فرصت مطالعاتی به خارج از کشور سفرکرده و پس از طی چند سال و با پایان آن به کشور باز می‌گردند. یادگاری دراین‌باره می‌گوید: «زمانی که فردی برای کسب تجربه و علم و بازگشت مجدد به کشور به خارج از کشور برود، مفید است زیرا اگر ارتباطمان با جهان علمی بیشتر شود تأثیرات و اثرگذاری در جامعه مشهود خواهد بود، اینکه نخبگان فرصت مطالعاتی بروند و با جهان تبادلات علمی داشته باشند و نتایج این تبادلات را کشور پیاده‌سازی کنند بسیار مهم است.»
اگر شرایط در کشور برای فعالیت و اشتغال نخبگان مطلوب باشد به تعهدات خود عمل می‌کنند و نیازی نیست از آن‌ها بخواهیم که به وظیفه خود عمل کنند
با توجه به اینکه هیچ‌کسی حاضر به جلای وطن نیست اگر فرصت‌ها در کشور ایجاد شود، مهاجرت بی‌معنا می‌شود. صالحی عمران دراین‌باره می‌گوید: «چرخش مغزها و رفت‌وآمد ضرری ندارد زیرا علم مرز نمی‌شناسد انسان‌های علمی می‌روند و می‌آیند شرایطی فراهم شود که بازگردند. اگر ظرفیت جذب و فرصت در حدی مهیا باشد که کشور را برای خود بدانند باجان و دل‌باز می‌گردند.»
وی می‌افزاید: «چرا باید نخبگان برای جذب با مشکلات متعدد مواجه شوند زیرا به همین دلیل و به خاطر به کار گرفته نشدن، مهاجرت می‌کنند لذا برای فرصت جذب و فراهم‌سازی بستری برای تجاری‌سازی ایده‌های نخبگان، سازمان‌ها نباید مانع‌تراشی کنند و باید موانع برداشته شود ایده نخبگان در کمیته بررسی طرح و ایده‌ها در کوتاه‌ترین زمان ممکن بررسی شود و تسهیلات ویژه برای و تجاری‌سازی آن‌ها اختصاص پیدا کند.»
خاکی صدیق دراین‌باره اظهار می‌کند: «متأسفانه یکی از مشکلات اساسی کشور این است که بسیاری از جوانان نخبه ما مهاجرت می‌کنند و این امر معضل مهمی برای ما تلقی می‌شود. عرصه آموزش در دانشگاه به‌درستی پیش می‌رود و نخبگانی که در تصمیم‌گیری‌ها به کار گرفته می‌شوند توانسته‌اند موفق عمل کنند.»
به گزارش آنا، علی‌رغم تمام مشکلات و چالش‌هایی که وجود دارد، نخبگان نباید برای توسعه و پیشرفت جامعه ناامید و مأیوس شوند؛ اما از متولیان امر و دستگاه‌های اجرایی انتظار می‌رود علاوه بر ایجاد زمینهٔ مناسب برای اشتغال نخبگان با تسهیل قوانین و بروکراسی اداری پیچیده و غیره بستر لازم را در راستای حمایت از نخبگان و عدم مهاجرت این قشر مهیا کنند.
انتهای پیام/۴۱۶۷/پ
انتهای پیام/