سواد رسانه‌ای در بروز وارونگی افکار عمومی تاثیرگذار است
به گزارش خبرنگار دانشگاه خبرگزاری آنا، سپهر خلجی، مدرس دانشگاه و نگارنده کتاب وارونگی افکار عمومی در نشست تخصصی دوشنبه‌های سوهانک که با موضوع «وارونگی افکار عمومی» عصر امروز دوشنبه (آذرماه) در فضای مجازی برگزار شد، بیان کرد: یکی از موضوعات مهم برای نظام حکمرانی بحث افکار عمومی است. اساساً دولت و نظام‌ها بدون توجه به افکار عمومی نمی‌توانند برنامه‌ریزی کنند یا اگر برنامه‌ریزی کنند به نظر می‌رسد که به‌ویژه در موضوعات مهم و راهبردی و استراتژیک اگر توجه لازم را به موضوع مهم افکار عمومی نداشته باشند به‌احتمال زیاد آن طرح با شکست مواجه می‌شود. این موضوع دغدغه جدی‌ام بود. کار پژوهشی را از دو سال پیش در ارتباط با بررسی و طرح علمی موضوع پدید وارونگی افکار عمومی آغاز کردیم. با قریب ۴۳ نفر از اساتید دانشگاه، فعالان حوزه رسانه، اعضای هیات علمی در رشته‌های علوم ارتباطات، جامعه‌شناسی و روانشناسی اجتماعی به گفت‌وگو نشستیم و نهایتاً ماحصل تلاش‌هایی که صورت گرفت در قالب کتاب وارونگی افکار عمومی ارائه و به چاپ رسید.
وی ادامه داد: موضوع وارونگی افکار عمومی به جهت پژوهش و طرح موضوع، موضوعی بدیع و جدیدی است. به نظر می‌رسد محتوایی غیرتکراری و عمیق برای نظام و تحولات زندگی اجتماعی کاربردی است.
خلجی با اعتقاد بر اینکه امروزه با پیچیدگی سیال افکار عمومی مواجه هستیم، توضیح داد: مهار و مدیریت امواج سهمگین ناشی از افکار عمومی در مسائل مختلف اجتماعی به دغدغه دولت‌ها و نظام‌ها تبدیل‌شده، از این زاویه به نظر می‌رسید که ضروری است افکار عمومی را عمیق‌تر و از زاویه‌ی جدیدتری موردبررسی قرار دهیم و مباحث مرتبط با آن، تأثیر و اثر، زمینه‌ها، علل و پیامدهای آن را به‌صورت مستمر مورد گفت‌وگو و در نشست‌های تخصصی مورد واکاوی قرار دهیم. چراکه می‌دانید افکار عمومی یکی از مهمترین موضوعات بحث‌انگیز در علوم اجتماعی است. افکار عمومی، محتوای افکار عامه و صدای مردم عام است و حتی دستگاه‌هایی که کارکرد سیاسی ندارند، حتی کارکرد اقتصادی هم دارند ناگزیرند که حتی برای فعالیت اقتصادی به افکار عمومی توجه کنند. از زویی ی مختلفی به افکار عمومی پرداخته شده اما وارونگی افکار عمومی موضوعی است که به نظر می‌رسید اساساً تاکنون مورد بحث قرار نگرفته بود و ضروری تشخیص دادیم روی این موضوع ورود علمی داشته باشیم.
وی با بیان اینکه در کتاب وارونگی افکار عمومی به معنایی از وارونگی افکار عمومی رسیدیم که تعریف جامعی از آن است، ادامه داد: در وارونگی افکار عمومی این مسئله را بررسی می کنیم که چرا با ما اساساً با پدیده ای مواجه می شویم که به رغم تمام تلاش‌ها، برنامه‌ریزی‌ها، تدابیر و پاره‌ای از سیاست‌هایی که در موضوعات مختلف اتخاذ می‌شود، آن طور که می خواهیم افکار عمومی پاسخ لازم را به ما نمی‌دهند. به یک معنا در برابر پیام های ارسالی، افکار عمومی دچار وارونگی می‌شود که به نظر می‌رسد یک موضوع راهبردی است. وارونگی افکار عمومی به معنای عملکرد واکنشی افکار عمومی به شکلی که مطابق پیش‌بینی‌ها نیست به لحاظ نظری تعریف شد. به لحاظ عملیاتی هم وارونگی افکار عمومی وضعیتی است که نحوه واکنش افکار عمومی در مواجهه با پدیده های پیرامون تحت تأثیر ذهنیت‌ها و تجربه های عمومی مخاطبان، ناتوانی در اقناع افکار، ضعف عملکرد مدیران، تنزل سرمایه اجتماعی و اعتماد عمومی حاصل می‌شود. طبیعی است که دنیای سیال امروز باید با تکیه بر افکار عمومی اداره شود. بدون جلب نظر و رضایت آحاد جامعه اداره هیچ جامعه‌ای تقریبا ممکن نیست. در این شرایط طبیعی است که دولتی که می خواهد بر افکار عمومی فائق بیاید باید بتواند مسیر فراروی خود را به درستی بشناسد و تغییرات و دگرگونی های آن را به‌صورت مستمر رصد و پایش کند.
خلجی با اشاره به اینکه بحث وارونگی افکار عمومی از زوایای مختلفی مورد بررسی و واکاوی قرار گرفته است، توضیح داد: هم علل هم زمینه‌های ایجاد این پدیده، هم عوامل مداخله گر در آن و نهایتاً بروز پیامدهای وارونگی افکار عمومی را مورد بررسی قرار دادیم.
وی با اشاره به چکیده ای از کتاب وارونگی افکار عمومی، علل بروز وارونگی افکار عمومی را مسئله‌ای پیچیده و چندعاملی عنوان کرد که هر کدام از آنها به تنهایی یا توامان می‌توانند باعث بروز این پدیده شوند و از دست رفتن اعتماد را مهمترین زمینه برای بروز پدیده وارونگی افکار عمومی عنوان کرد.
وی همچنین سلب اعتماد مخاطب نسبت به منبع ارسال پیام و بسترهای ارتباطی، ضعف ساختار رسانه‌های رسمی و عملکرد نظم اطلاع رسانی، فقدان رسانه استاندارد و حرفه ای، از دست رفتن مرجعی رسانه های اصلی، نداشتن نقشه راه در برخورد با پدیده های مختلف اجتماعی، بی اعتمادی مردم نسبت به رسانه و نظام اطلاع رسانی به عنوان مهمترین علل بروز پدیده وارونگی افکار عمومی را از دیگر مواردی برشمرد که نقش داشته‌اند.
این مدرس دانشگاه همچنین در بعد مدیریتی، احساس عدم صداقت در میان مدیران، اختلال و تزلزل در اعتماد عمومی نسبت به کارگزاران و خلف وعده‌هایی که مدیران انجام می دهند، دوگانگی در حرف و عمل مسئولان، ضعف مربوط به مشکلات ناشی از خاصیت بوم رنگی پیام، ضعف ناشی از جریان پیام های جعلی و غیردقیق و ضعف عملکرد مدیران و سیاست گذاری های غلط در موضوعات مختلف را مواردی برشمرد که در ظهور پدیده وارونگی افکار عمومی نقش داشته‌اند.
به اعتقاد وی ظرفیت‌های فضای مجازی و اثراتی که بر افکار عمومی ایجاد می‌کند و همچنین قدرت و نقش رسانه های بیگانه و معاند هم می تواند یکی دیگر از بروز علت‌های پدیده وارونگی افکار عمومی تشخیص داده شود.
خلجی در ادامه در بحث عوامل مداخله‌گر در بروز پدیده وارونگی افکار عمومی با اشاره به نقش ساختار توضیح داد: احساس عدم تاثیرگذاری در تصمیمات ملی، دخالت ظرفیت های اقناعی در فرایند اثرگذاری پیام، نقش عواطف و احساسات، نقش سواد رسانه‌ای و نقش بسترهای اقتصادی و فرهنگی، عنصر شفافیت، بسترهای اجتماعی و تجربه های ذهنی از سوی مخاطبان می‌تواند به عنوان عوامل مداخله‌گر در بروز وارونگی افکار عمومی تاثیرگذار باشد.
وی همچنین مواردی از جمله، نارضایتی اجتماعی به دلیل فقدان مسیرهای مناسب برای ابراز ناراحتی و انتقاد، بی صداقتی مدیران، ویژگی‌های مربوط به حافظه اجتماعی، عدم روایی و رسایی و صمیمیت در پیام ارسالی، تعدد منابع پیام و نقش انگاره‌های ذهنی جامعه را به عنوان زمینه‌های بروز وارونگی افکار عمومی برشمرد.
این مدرس دانشگاه درباره پیامدهای وارونگی افکار عمومی در ابعاد ارتباطی، اجتماعی، سیاسی، مدیریتی، ادراکی و امنیتی نیز به مواردی از جمله اتخاذ رویکرد واکنشی از سوی افکار عمومی در برابر وقایع و رویدادها، کاهش سرمایه اجتماعی و رفتار معکوس افکار عمومی بر خلاف انتظار تصمیم گیران، اختلال در قدرت تصمیم گیری در مقابله با مسائل مختلف اجتماعی، تنزل اعتماد اجتماعی، تضعیف جایگاه و اثر رسانه و از دست رفتن نفوذ و مرجعیت رسانه های رسمی و حاکم شدن فضای یأس و ناامیدی و از بین رفتن فرصت‌ها و جایگزینی تهدیدها اشاره کرد که در کتاب وارونگی افکار عمومی این موارد احصاء شده است.
خلجی در این نشست در بخش پایانی سخنانش به موضوع استراتژی‌های مقابله با وارونگی افکار عمومی پرداخت و گفت: در بعد مدیریتی صداقت با مردم از سوی مدیران، شفافیت و رفع ابهام، ارتقای کارایی و اثربخشی و اصلاح رفتارها، تضعیف زمینه‌های بروز رخدادها، از بعد ارتباطی ضرورت اقناع کنندگی تصمیمات، اطلاع رسانی به هنگام، عدم ارسال پیام‌های متناقض و متعارض، توجه به ابزارهای ارتباطی نوین و فناوری های جدید، تقویت مرجعیت رسانه و پر کردن شکاف بین رسانه و جامعه، در بعد دولتی ضرورت توجه به نقش مردم در اداره امور جامعه، اصلاح ضعف‌ها و از بین بردن شکاف اجتماعی، بحث قانون مداری، پاسخگویی مدیران و پرهیز از رفتارهای جانب‌دارانه در موضوعات به عنوان مهمترین استراتژی در زمینه مقابله با وارونگی افکار عمومی در بعد حکومتی و دولتی عنوان شده است. همچنین در بعد اجتماعی، تقویت منزلت اجتماعی، احساس مشارکت در سرنوشت عمومی، ضرورت شناخت دقیق مختصات و نیازهای مخاطبان، استفاده از تجربه های گذشته و ضرورت اجماع سازی اجتماعی به عنوان مهمترین استراتژی‌ها قرار گرفت.
انتهای پیام/
انتهای پیام/