مرگ خاموش گونه‌های باارزش جنگل‌های هیرکانی/ گونه‌های گیاهی و جانوری ایران در خطر انقراض قرار دارند

به گزارش خبرنگار گروه علم و فناوری خبرگزاری آنا، ایران به دلیل قرار گرفتن در منطقه «پاله‌آرکتیک» (Palearctic realm) یا دیرینه قطبی و همچنین شرایط جغرافیایی خاص، از تنوع زیستی بسیار ارزشمندی برخوردار است؛ تنوع زیستی کشور باعث شده تاکنون ۸ هزار گونه گیاهی عالی، یک هزار و ۳۰۰ گونه جانوری مهره‌دار شامل پستاندار، پرنده، خزنده، دوزیست و ماهیان آب‌های داخلی و حدود ۳۰ هزار گونه جانوری بی‌مهره در ایران وجود داشته باشد.

بیشتر بخوانید:

رفع مشکل کمبود محیط‌بانان با اینترنت اشیاء/ فناوری ایرانی مسئول حفاظت از پارک ملی گستان می‌شود

ابزارهای فناوری در مسیر جلوگیری از نابودی زمین بسیج می‌شوند

متاسفانه هم‌اکنون این گونه‌های گیاهی و جانوری به علت ورود گونه‌های مهاجم یا بیگانه در معرض خطر و نابودی قرار گرفته‌اند؛ گونه‌هایی که اغلب قدرت سازگاری بالایی دارند و به سرعت در زیستگاه‌های جدید رشد و تکثیر پیدا می‌کنند و باعث نابودی و انقراض گونه‌های بومی می‌شوند.

از فلور ایران تا ایران تورانی

حسین آخانی، استاد دانشکده زیست‌شناسی دانشگاه تهران در این خصوص می‌گوید «فلور ایران، مجموعه‌ای از گونه‌های گیاهی که در یک منطقه جغرافیایی زیست می‌کنند، از سه گستره بزرگ جغرافیایی گیاهی تشکیل شده است. بخشی از آن در جنگل‌های شمال واقع شده‌اند که معروف به جنگل‌های هیرکانی هستند. قدمت این جنگل‌ها به دوره سوم زمین شناسی برمی‌گردد. بسیاری از گونه‌های آن در دوره‌های یخچالی از بین رفته‌اند و تنها این جنگل‌ها باقی مانده‌اند.»

به گفته این گیاه شناس و بوم‌شناس «بخش دوم عناصر گیاهی ایران موسوم به ایران تورانی است که گستره بزرگ آن از مرکز آناتولی شروع شده و تا آسیای میانه ادامه دارد. بخش عمده فلور مناطق کوهستانی و بیابانی خشک ایران به ایران تورانی تعلق دارد. بیشتر تنوع گونه‌های گیاهی بومی در این منطقه یافت می‌شود. عمده این گیاهان از نظر تاریخی نسبتاً جوان هستند که اغلب‌شان با تغییرات تکتونیکی، تغییرات آب‌وهوایی، بالا آمدن کوه‌ها و ایجاد بیابان‌ها شکل گرفته‌اند.»

این پژوهشگر محیط زیست و جغرافیای زیستی می‌گوید «بخش سوم عناصر گیاهی ایران نیز موسوم به صحارا – سندی است. این ناحیه پهنه جغرافیایی بزرگی را شامل می‌شود که از شمال آفریقا شروع شده و تا هند، رودخانه سند، ادامه دارد. جنوب ایران نیز متاثر از عناصر گیاهی صحارا - سندی است. عمدتاً در این ناحیه که یخبندان زمستانی وجود ندارد، این گیاهان گرمادوست رشد می‌کنند. البته فلور ایران متأثر از نواحی مدیترانه‌ای و شاخ آفریقاست اما عمده عناصر گیاهی ما به این سه گستره جغرافیایی تعلق دارد.»

تنوع گیاهی ایران با ورود گونه‌های مهاجم به خطر افتاده است

بنیانگذار بخش گیاه‌شناسی موزه تاریخ طبیعی ایران و دکتری زیست‌شناسی بر این باور است «هم‌اکنون ایران با داشتن نزدیک به ۸ هزار گونه گیاهی که حدوداً ۲۵ درصد آنها گونه‌های بومی هستند، از نظر تنوع گیاهی از اهمیت زیادی برخوردار است؛ اما متاسفانه امروزه تنوع گیاهی کشور به دلیل ورود گونه‌های مهاجم به خطر افتاده است. بر اساس گزارش سازمان ملل متحد، پرورش گونه‌های مهاجم از جمله پنج عامل مهم انقراض گونه‌های گیاهی و جانوری در کره زمین به حساب می‌آید که متاسفانه طی سال‌های اخیر به دلیل بی‌توجهی سازمان‌های مسئول و ناآگاهی مردم و سودجویی برخی از سودجویان، در ایران شاهد ورود گونه‌های مهاجم گیاهی و جانوری بوده‌ایم.»

این گونه‌های گیاهی به طور مشخص برای زیست‌بوم جنگل‌های هیرکانی به‌شدت خطرناک هستند که نمونه‌های بارز آن گیاهان پالونیا و سنبل آبی است. همچنین در جنوب ایران نیز گونه‌های غیر بومی مانند کهور آمریکایی، کنوکارپوس، اکالیپتوس و ... وجود دارد که اگر برای مقابله با آنها اقدامی صورت نگیرد در آینده نزدیک بخش عمده‌ای از تنوع زیستی گونه‌های بومی خودمان را از دست می‌دهیم.

آسیب جدی سگ و گربه به حیات وحش

آخانی خاطرنشان کرد «در کنار این فاجعه بزرگ که هم‌اکنون در حال روی دادن است، اتفاق دردناک دیگری هم در تنوع زیستی جانوری ایران در حال شکل‌گیری است. امروزه جمعیت حیات وحش ایران بنابر دلایل مختلف مانند چرای بی‌رویه دام‌ها، تغییر کاربری زمین‌ها، شکار بی‌رویه شکارچیان و خشک شدن بسیار از محیط‌های آبی، آسیب‌های بسیار جدی دیده است اما در میان تمام این عوامل، افزایش بیش از حد گونه‌های مهاجم جانوری مانند سگ و گربه آسیب جدی‌تر و بیشتری به حیات وحش ایران وارد کرده‌اند.»

استاد دانشکده زیست‌شناسی دانشگاه تهران می‌گوید «امروزه به دلیل ناآگاهی مردم و تبلیغات فضای مجازی و همچنین تبلیغات شبکه‌های تلویزیونی خارج از کشور به خصوص شبکه من و تو، مردم به شکل غیرقابل تصوری به این دو گونه جانوری که مهاجم‌ترین حیوانات روی کره زمین هستند، غذارسانی می‌کنند. در حال حاضر شواهد زیادی از اشغال زیستگاه‌های حیات وحش توسط این دو جانور هستیم. همچنین در اثر تمرکز بیشتر به این دو گونه، اخیراً شاهد نابودی سیستم‌های شهری شده‌ایم.»

بیشتر بخوانید:

سرویسی برای کاهش عواقب جنگل‌زدایی ارائه شد

تبر فناوری بر سر جنگل‌زدایی/ تلاش برای حفظ ریه‌های زمین

وی اخیراً پیرامون این مسئله مکاتبه‌ای با رئیس سازمان محیط زیست انجام داده و درخواست کرده‌ تا هرچه زودتر تشکیلاتی برای مقابله گونه‌های مهاجم تشکیل دهد. این تشکیلات باید اختیار لازم را داشته باشد تا بتواند با کسانی که گونه‌های مهاجم را وارد ایران می‌کنند یا مورد حمایت قرار می‌دهند یا به آنها غذارسانی می‌کنند، برخورد قانونی داشته باشد و تحت پیگرد قانونی قرار دهد. همچنین باید قوانینی نیز برای جریمه کردن و مجازات کسانی که هم‌اکنون از روی ناآگاهی یا سودجویی اقدام به ورود گونه‌های مهاجم به ایران می کنند، وضع شود.

انتهای پیام/پ