ارائه سرفصل‌های درسی باید مبتنی بر نیاز جامعه و صنایع باشد
گروه دانشگاه خبرگزاری آنا- فاطمه بحیرایی؛ دگردیسی لازمه رشد و پیشرفت هر سیستم و سازمانی است و در آن هیچ شکی نیست. اسپنسرجانسون در کتاب معروف خود «چه کسی پنیر مرا جابه‌جا کرده است؟» جملات معروفی در ستایش لزوم تغییر دارد که جدیدترین آن‌ها جمله «اگر تغییر نکنی می‌میری»، است. منسوخ شدن سرفصل‌های برخی دروس دانشگاهی و تعلق داشتن آن‌ها به دهه ۶۰ و ۷۰ مشاجره‌ای در بین دانشگاهیان بوده که لازم است این دروس بازنگری شوند تا بحث مهارت‌آموزی در آن‌ها دیده‌شود.
بر همین اساس در وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، شورایی با عنوان شورای گسترش طراحی شده است تا برنامه‌ریز و مدافع تغییرات مختلف باشد. بر اساس اختیاراتی که شورای عالی برنامه‌ریزی و گسترش وزارت علوم به دانشگاه‌ها داده است، گروه‌های آموزشی امکان ۲۰ درصد تغییر جزئی و ۴۰ درصد تغییر تفصیلی را در سرفصل‌های دروس دارند.
تغییر ذاتاً مورد پسند بوده و از آن بهتر، تحولی است که همه جوانب را مورد بررسی قرار دهد و باعث رشد و پیشرفت آن حرفه و رشته شود. در مقابل، تغییرات سطحی که بدون در نظر گرفتن واقعیت‌های موجود است پیشرفتی به دنبال نخواهد داشت بلکه سرانجامی همچون سرخوردگی و پسرفت آموزشی را نیز به همراه دارد.
در این زمینه با حسین بختیاری، مدیر کل آموزش دانشگاه امام صادق (ع) به گفت‌وگو نشسته‌ایم که در ادامه مشروح آن‌را از نظر می‌گذرانید.
آنچه در گفت‌وگوی ما با حسین بختیاری می‌خوانید:
* اختیار بازنگری سرفصل‌های درسی به برخی دانشگاه‌ها داده شده است
*دانشگاه امام صادق (ع) متولی بازنگری سرفصل‌های درسی است
*بازنگری برنامه درسی و تغییر سرفصل‌ها باید دارای جنبه نوآوری باشد
اختیار بازنگری سرفصل‌های درسی به برخی دانشگاه‌ها داده شده است
آنا: نگرش شما در خصوص تغییر سرفصل‌های درسی چیست؟
اگر اساتید دانشگاهی برای اجرای سرفصل‌های درسی جدیت داشته باشند تأثیرات آن بر دانشجویان نیز مشهود خواهد بود
بختیاری: سرفصل‌های درسی شامل ۳ بخش اصلی همچون اهداف، محتوا و منابع درسی هستند، مطابق دستورالعمل وزارت علوم، تحقیقات و فناوری باید سرفصل به معنای تام آن که شامل هر سه بخش مذکور است در بازه‌های ۵ ساله بازنگری شوند و این بازنگری برای دانشگاه های صاحب برنامه یک ضرورت انکارناپذیر است چراکه سرفصل‌ها بخش مهمی از نظام آموزشی را تشکیل می دهند.
حتی با وجود سرعتی که در تغییر علم و دانش وجود داشته و در حوزه پژوهشی و مقالات این سرعت تغییرات مشهود است بازنگری در سرفصل‌های درسی می تواند در بازه زمانی کمتری نیز صورت پذیرد تا منابع و محتوای درسی نیز مبتنی بر مرزهای دانش بوده و همواره به روز باشند و لذا در بازنگری سرفصل‌ها حتما باید از منابع پژوهشی و نشریات معتبر نیز علاوه بر منابع آموزشی بهره برد.
نکته دیگری که می توان به آن اشاره کرد آیین نامه موجود در این زمینه است؛ آئین‌نامه‌ای تحت عنوان «واگذاری اختیارات بازنگری سرفصل‌ها به برخی دانشگاه‌ها» در وزارت علوم وجود دارد که در آن مراکز آموزشی سطح یک، اختیار تدوین و بازنگری برنامه های درسی که سرفصل‌ها نیز بخشی از آن است را دارند که البته می بایست فرآیند تایید و تصویب برنامه‌ها آن به طور کامل طی شود. با توجه به اینکه در سطح بندی دانشگاه‌ها مناقشاتی وجود دارد و شاید بتوان گفت سطح‌بندی دانشگاه‌ها دقیق و جامع صورت نگرفته است بنابراین در واگذاری اختیارات برنامه درسی و تدوین سرفصل‌ها نیز مناقشه وجود دارد بنابراین بازنگری این آئین‌نامه جهت رسیدن به مدل مطلوب نیز ضرورت دیگری است که باید دنبال شود.
آنا: تغییر سرفصل‌های درسی در کارآفرین‌شدن دانشگاه‌ها مؤثر است؟
بختیاری: لازم است دانشگاه‌ها به‌سمت نسل سوم حرکت کرده و دانشگاه در خدمت جامعه باشد. یکی از پیش نیازهای اساسی این مهم سرفصل‌های مناسب و عملیاتی دروس است که موجب کاربردی‌شدن دروس شود. ارائه سرفصل‌های کاربردی مبتنی بر نیاز جامعه و حاکمیت و دستگاه های اجرایی لازمه کارآفرین‌شدن مراکز آموزشی است. به عبارت دیگر هر چند عرصه آموزش نوعی نظم و دیسیپلین و ثبات را دربردارد ولی باید حدی از انعطاف در تعریف رشته های جدید و یا بازنگری سرفصل‌ها در نظام آموزشی وجود داشته باشد که در راستای به روز رسانی و کاربردی سازی دروس حرکت کرده که این مهم مسیر کارآفرینی دانشگاه‌ها را تسهیل می‌کند.
بیشتر بخوانید:
- تغییر سرفصل‌های درسی تا چه میزان در کارآفرینی دانشجویان نقش دارد؟
- ویژگی‌ها و مختصات دانشگاه کارآفرین چیست؟
- شایسته‌سالاری یا مدرک گرایی؛ مسئله این است
دانشگاه امام صادق (ع) متولی بازنگری سرفصل‌های درسی است
آنا: آیا در دانشگاه امام صادق (ع) اقدامی در زمینه ایجاد سرفصل‌های جدید صورت گرفته است؟
بختیاری: دانشگاه امام صادق(ع) از جمله دانشگاه های صاحب برنامه در وزارت علوم، تحقیقات و فناوری است. حتی با عنایت به شرایط ویژه دانشگاه امام صادق(ع) برنامه‌ها خاص دانشگاه تصویب شده و به راحتی قابلیت اجرا در سایر نهادهای آموزشی نیست. بنابراین موضوع بازنگری سرفصل های دروس همواره یکی از وظایف مهم معاونت آموزشی و تحصیلات تکمیلی دانشگاه است که برای آن وقت و هزینه قابل توجهی صرف می شود. برای بازنگری و به روز رسانی سرفصل‌ها مبالغ زیادی هزینه شده و ده‌ها قرارداد با افراد صاحب‌نظر منعقد شده است تا در رشته‌های مختلف دانشگاه بازنگری صورت گیرد. تاکنون نیز برنامه درسی رشته های متعددی بازنگری شده و مابقی رشته‌ها نیز در دست اقدام است و پیش بینی می کنیم در آینده نزدیک همه رشته های دانشگاه دارای سرفصل های به روز باشند.
این قراردادها دارای ۲ فاز اصلی است، در فاز اول فضای جدید و مرزهای دانش در آن رشته مطالعه می‌شود که در خروجی این فاز کلیات برنامه از جمله تعداد دروس تعیین می‌شود. در فاز دوم تدوین سرفصل‌ها شامل همان سه بخش اهداف و محتوا و منابع انجام می‌پذیرد که برای این مرحله از افرادی که معمولاً مرتبه دانشیاری به بالا دارند یا توان پژوهشی در این سطح دارند استفاده می‌شود.
بازنگری برنامه درسی و تغییر سرفصل‌ها باید دارای جنبه نوآوری باشد
برطبق دستورالعمل وزارت علوم، تحقیقات و فناوری باید با توجه به هدف‌های شناختی، مهارتی، بینشی و نیاز صنایع مختلف در بازه‌های ۵ ساله سرفصل‌ها بازنگری شوندبختیاری: عمومی و حقوق خصوصی را داشت هم اکنون دارای ۱۲ گرایش شده است و گرایش‌هایی همچون حقوق هسته های و حقوق مالکلیت فکری نیز به برنامه اضافه شده است. با عنایت به تعداد بالای واحدهای درسی این برنامه یکی از سنگین‌ترین برنامه‌های دانشگاه است.
برنامه دانشکده الهیات، معارف اسلامی و ارشاد شامل سه رشته فقه و مبانی حقوق اسلامی، علوم قرآن و حدیث و فلسفه و کلام اسلامی نیز بازنگری آن انجام شده است و در مرحله تصویب درون دانشگاهی قرار دارد و در آینده نزدیک به وزارت علوم ارسال خواهد شد، برخی از دانشگاه‌ها نیز مطالبه تسریع در ارائه این برنامه جهت الگو گرفتن و اجرای آن را نیز داشته‌اند.
برنامه دانشکده معارف اسلامی و علوم سیاسی نیز در سال‌های اخیر بازنگری شده و به تصویب وزارت علوم نیز رسیده است و هم اکنون دانشجویان در قالب ۵ گرایش در این رشته تحصیل می‌کنند. انتخاب گرایش دانشجویان در مقطع ارشد انجام می‌پذیرد.
برنامه درسی معارف اسلامی و اقتصاد در مراحل اولیه بازنگری بوده و هم اکنون دانشکده مربوطه درصدد تهیه طرح خود برای به روز رسانی برنامه است و به دنبال تعریف گرایش‌های کاربردی ناظر به حل مسایل نظام اقتصادی کشور است.
آنا: آیا تغییر سرفصل‌های درسی بر پژوهش‌ها و مقالات دانشجویان تأثیرگذار است؟
بختیاری: سرفصل‌ها یک بخش مهم از آموزش و پژوهش و یادگیری دانشجو است ولی تنها بخش آن نیست. برای رشد پژوهش‌ها و مقالات دانشجویان علاوه بر سرفصل‌ها که مسیر رشد دانشجو را ترسیم می‌کند باید سایر ارکان نظام آموزشی شامل استاد و همچنین منابع چاپی و الکترونیکی نیز به درستی کار کنند. اگر همه ارکان نظام آموزشی متوازن و هم افزا فعالیت کننند قطعا رشد دانشجو در عرصه‌های مختلف از جمله در عرصه پژوهشی نیز محقق می‌شود. اگر اساتید دانشگاهی که رکن اصلی و همراه خوبی برای اجرای سرفصل‌های درسی هستند در این زمینه جدیت داشته باشند و مبتنی بر سرفصل‌های کاربردی، از دانشجو پژوهش‌ها و طرح‌ها و پروژه‌ها و مقالات را البته به صورت منطقی مطالبه کنند قطعا تأثیرات آن بر توان پژوهشی دانشجویان نیز مشهود خواهد بود.
انتهای پیام/
انتهای پیام/