التهاب و استرس در سکانس تاریخی «درباره الی»/ دریا، دوربین، حرکت +فیلم

به گزارش خبرنگار حوزه سینمایی گروه فرهنگ خبرگزاری آنا، اکثر آثار شاخص سینمایی و تلویزیونی، لحظاتی دارند که مخاطب‌شان را در حال تماشا میخکوب می‌کنند. صحنه‌هایی که نه فقط چند ساعت پس از اتمام فیلم که تا سال‌ها بعد در گوشه ذهن تماشاگران آن اثر قلاب می‌شود و ناخودآگاهش بارها و بارها آن صحنه را مرور می‌کند. حال این صحنه می‌تواند سکانسی باشد که قهرمان داستان مهم‌ترین کارِ خود در فیلم را انجام می‌دهد و مخاطبش را به اوج می‌برد، یا سکانسی که یکی از شخصیت‌های فرعی و مکمل قصه آن را خلق می‌کند و باعث مانایی‌اش می‌شود.

در چند دهه گذشته، فیلم‌ها و سریال‌های فراوانی در کشور ما به نمایش درآمده که بسیاری از آنها، در دسته آثار شاخص قرار می‌گیرند. فیلم‌هایی که با دیدن‌شان ذوق‌زده شدیم، اشک ریختیم، خندیدیم و ساعاتی را با آنها زندگی کردیم. در اکثر فیلم‌های مهم تاریخ سینمای ایران، سکانس‌های ماندگاری وجود دارد، سکانس‌هایی که حتی از خود فیلم هم فراتر رفتند و بدمان نمی‌آید حتی باوجود چند بار دیدن‌شان، برای یک بار دیگر هم همه کارها را کنار بگذاریم و به تماشای این صحنه بنشینیم. در سلسله گزارش‌های سکانس‌های ماندگار که به صورت هفتگی منتشر می‌شود، با هم مروری داریم بر بهترین سکانس‌های تاریخ سینمای ایران، سکانس‌هایی که دیدن‌شان ما را یاد روزهای خوب سینما می‌اندازد.

شناسنامه فیلم

درباره الی

کارگردان: اصغر فرهادی

تهیه‌کننده: اصغر فرهادی، سید محمود رضوی

سال ساخت: ۱۳۸۷

اکران: تابستان 1388

بازیگران: ترانه علیدوستی، شهاب حسینی، مریلا زارعی، پیمان معادی، گلشیفته فراهانی، مانی حقیقی، احمد مهران‌فر، رعنا آزادی‌ور، صابر ابر.

مهم‌ترین جوایز: ۳ سیمرغ جشنواره فیلم فجر در بخش‌های بهترین کارگردانی، بهترین جلوه‌های صوتی و بهترین فیلم از نگاه تماشاگران. مهم‌ترین جوایز بین‌المللی: برنده خرس نقره‌ای بهترین کارگردانی و نامزدی برای خرس طلایی بهترین فیلم از جشنواره برلین.

فروش گیشه: ۱.۵ میلیارد تومان

شرح سکانس

الی (ترانه علیدوستی) با بادبادکی در ساحل با بچه‌ها در حال بازی است. مردها در گوشه‌ای از حیاط والیبال بازی می‌کنند و به نظر همه چیز عادیست. آنیتا دختر کوچک پیمان (پیمان معادی) از دور او را صدا می‌کند و سعی می‌کند که به او بفهماند اتفاقی برای برادرش افتاده، اما مردها که سرمست بازی‌اند توجهی نمی‌کنند. مروارید، دختر امیر (مانی حقیقی) با گریه و فریاد پدرش را صدا می‌زند و به همه می‌گوید آرش، پسر پیمان به داخل دریا رفته است. همه مردها به سمت ساحل می‌دوند، تا بلکه آرش را پیدا کنند. نازی (رعنا آزادی‌ور) تنها خانم داستان که در داخل ویلاست، به سراغ چند نفر از مردان محلی می‌رود تا با کمک آنها آرش را از آب بیرون بیاورند. شخصیت‌ها در اوج استیصال همه جای دریا را نگاه می‌کنند. بعد از چند ثانیه، پیکر نیمه‌جان آرش را روی آب می‌بینند، چند نفر همزمان به سمت او شنا می‌کنند و در نهایت یکی از محلی‌ها به آرش می‌رسد. همه با کمک یکدیگر، پسربچه را دست به دست به ساحل می‌رسانند. پیمان توانایی دیدن این صحنه را ندارد و امیر سعی در آرام کردن او دارد.

دور بچه شلوغ است و چند نفری مشغول احیای او هستند و در نهایت نجات پیدا می‌کند. همه نفسی به راحتی می‌کشند، پیمان پسرش را به داخل ویلا می‌برد تا کنار بخاری او را گرم کند. زمانی که همه به دنبال دلیل این اتفاق هستند و می‌خواهند بدانند که چرا هیچ بزرگتری در کنار بچه‌ها نبوده، ناگهان نازی به یاد می‌آورد که الی با بچه‌ها بوده و احتمال دارد برای نجات آرش، به دریا رفته باشد. دوباره جو ملتهب می‌شود و از اینجا به بعد همه برای پیدا کردن الی به آب می‌زنند. بعد از چند دقیقه گشتن نیروهای محلی و غواصان هم با تجهیزات به کمک می‌آیند. چند پلان ویژه در داخل آب و همه در انتظار خبر از سمت قایق، اما در نهایت چیزی پیدا نمی‌کنند. التماس شخصیت‌های اصلی به گروه غواص هم نتیجه ندارد، به دلیل نامساعد بودن هوا و کثیفی آب، گشت‌زنی تمام می‌شود. چند نفر از اهالی آبی پاکی را روی دست همه می‌ریزند و می‌گویند که الی غرق شده و احتمالا تا چند ساعت دیگر، جنازه‌اش در اطراف همین ساحل پیدا خواهد شد. در همین حین پلیس برای ثبت گزارش مفقودی به ویلا می‌آید. در آن صحنه همه حضور دارند اما هیچکس نمی‌تواند ساده‌ترین سوال مامور نیروی انتظامی را به درستی پاسخ دهد:

اسمش چی بود بالاخره؟

-الی

الی؟ الهام، الناز، المیرا چی؟ مگه شماها نمی‌شناسیدش؟

الی صداش می‌کردن، معلم مهدکودک بچه ما بود.

شما اسم معلم مهدکودک بچه‌تون رو نمی‌دونید؟

متاسفانه اسمش رو نمی‌دونیم...

چرا این سکانس مهم است؟

چهارمین فیلم کارنامه هنری اصغر فرهادی در مقام کارگردانی سکانس‌های جذاب فراوانی دارد و انتخاب یک سکانس ویژه از دل تمام آن واقعا کار سختی است. بسیاری از بده بستان‌های دو نفره، دیالوگ‌های جذاب سکانس‌های ویژه مثل صحنه معروف ادابازی شخصیت‌ها در ویلا، سکانس ورود صابر ابر به قصه، گفت‌وگوی الی و احمد در ماشین، گیر کردن ماشین در ساحل و... همگی جزء لحظات خاص و به یادماندی این فیلم خوش ساخت هستند. با این وجود اما این صحنه طولانی و نفسگیر نقطه اوج فیلم «درباره الی» و به نوعی شاه‌سکانس این اثر است.

جایی که همه بازیگران اصلی در آن حضور دارند و دریا (به عنوان عنصری که در تمام طول فیلم حضورش حس می‌شود و صدایش در تمامی سکانس‌ها به گوش می‌رسد) نقش ویژه‌ای در آن ایفا می‌کند. پلان‌های ملتهب و نفسگیری که فرهادی درون آب گرفته، کات‌های جذابی که به شخصیت‌های مختلف، می‌خورد و لحظاتی که دوربین به زیر آب می‌رود و تماشاگر غرق در استرس می‌شود، همه و همه این سکانس را به مهم‌ترین بخش فیلم تبدیل کرده است.

جایگاه فیلم در سینمای ایران

اصغر فرهادی بدون شک یکی از مهم‌ترین فیلمسازان ایرانی در دو دهه اخیر است. او در طول این سال‌ها با ساخت آثار شاخصی هم برای سینمای ایران و هم برای خود، اعتبار زیادی در سطح جهان به دست آورده است. «درباره الی» چهارمین فیلمی است که او کارگردانی کرده اما طبق نظر بسیاری از منتقدان و دوستداران سینما، بهترین فیلم کارنامه فرهادی است. اثری پربازیگر و خوش ساخت که نقاط قوت فراوانی دارد و از زمان اکرانش در جشنواره بیست و هفتم فیلم فجر، توانست محبوبیت زیادی به دست آورد. «درباره الی» در زمان اکران هم بسیار موفق بود و در پایان سال در رتبه چهارم پرفرورش‌ترین فیلم‌های سال قرار گرفت، آن هم در شرایطی که در فهرست ۱۰ فیلم پرفروش آن سال، ۸ اثر کمدی وجود داشت و آثار اجتماعی در آن روزها به نسبت فیلم‌های کمدی محبوبیت نداشتند.

نکته مهم دیگر در رابطه با اکران «درباره الی» این است که فیلم فرهادی با وجود اینکه در جشنواره فجر به عنوان بهترین فیلم از نگاه تماشاگران انتخاب شد و اکثر منتقدان از آن تمجید کردند، اما در فهرست اکران نوروزی جا نگرفت، اتفاقی که اگر برای آن رخ می‌داد، بدون شک می‌توانست میزان فروش آن و سهمش از گیشه را تا حد زیادی افزایش دهد.

بیشتر بخوانید:

علی در «بچه‌های آسمان»، قهرمانی که دوست داشت سوم شود

تصویر واقعی جنگ در «تنگه ابوقریب»

«آژانس شیشه‌ای»؛ دوئل نفس‌گیر و جذاب حاج کاظم و سلحشور

تیم خوب بازیگران

تیم بازیگران «درباره الی» یکی از موفق‌ترین تیم‌های بازیگری در آثار شاخص ایرانی است. اگرچه در زمان اکران این فیلم بازیگرانی مثل رعنا آزادی‌ور، احمد مهران‌فر، مانی حقیقی و پیمان معادی به اندازه امروزشان به شهرت نرسیده بودند، نگاه درست فرهادی در انتخاب آنها، هم جلوه زیبایی به فیلمش داد و هم به سکوی پرتابی برای این بازیگران تبدیل شد. به جز این شهاب حسینی و ترانه علیدوستی نیز در این اثر خوش درخشیدند و پایه‌گذاری این زوج سینمایی در اینجا شکل گرفت. اگرچه تمام بازیگران این اثر، افرادی نبودند که فرهادی از ابتدا به دنبال آنها بود، نیکی کریمی و پانته‌آ بهرام دو نمونه از بازیگران شناخته شده‌ای بودند که قرار بود در این فیلم به ایفای نقش بپردازند اما به دلیل همزمانی با کارها و رویدادهای دیگر، از فیلمبرداری این اثر جا ماندند.

نقش‌های اصلی نادیده

در فیلم «درباره الی» دو ویژگی منحصر به فرد وجود دارد که نمی‌توان آنها را ندید. اولین ویژگی، نقش دریا در فیلم است که پیش از این هم به آن اشاره کردیم. در بخش‌های مختلف فیلم، دریا نقشی جداناشدنی با قصه دارد و مخاطب از ابتدا تا انتهای فیلم با اسم، تصویر صدا و اثرگذاری‌اش در جریان روند داستان درگیر می‌شود. ویژگی بعدی دوربین است، عنصری که از یک وسیله برای فیلمبرداری فراتر می‌رود و برگ برنده فرهادی برای انتقال التهاب و استرس به مخاطب می‌شود. در این صحنه از فیلم که به نوعی پراسترس‌ترین لحظات «درباره الی» محسوب می‌شود، اگرچه به صورت سکانس – پلان فیلمبرداری نشده، (که کاش این اتفاق می‌افتاد) اما تکنیک «دوربین روی دست» حسین جعفریان خیلی خوب حسی که فیلمساز به دنبالش بوده را به مخاطب منتقل می‌کند. در دیگر صحنه‌ها نیز بازی‌ها به قدری واقعی و ملموس است که گویی بازیگران حضور دوربین را حس نمی‌کنند و دوربین فیلمبرداری با آن سایز و اندازه، وسیله دست و پاگیری نیست که تمرکز بازیگران را برهم بزند.

اصغر فرهادی در میان آثارش فیلم خوب و سکانس ماندگار زیاد دارد، اما «درباره الی» از آن نمونه‌های کم تکرار در سینمای ایران است. در روزهایی که فیلم جدید فرهادی با عنوان «قهرمان» قرار است پرچمدار سینمای ایران در اسکار ۲۰۲۲ باشد، بد نیست با یکی از شاهکارهای فرهادی خاطره‌بازی کنیم.

سکانس غرق شدن الی در فیلم «درباره الی» را در ادامه ببینید.

انتهای پیام/۴۱۷۳/