ورود کشور به مرحله ورشکستگی اکوسیستم/نمره دیپلماسی آب صفر است

به گزارش گروه اقتصاد خبرگزاری آنا،‌ بحران خشک‌سالی علاوه بر ضعف در مدیریت حکمرانی آب در کشور،‌ تحت تأثیر ضعف در دیپلماسی آب تشدید شده است.مناطق شرقی و غربی ایران به دلیل قرار گرفتن در پایین‌دست رودخانه‌های هیرمند، دجله و فرات در تأمین آب با وضعیت شکننده‌ای مواجه شده و این وضعیت ناپایدار تحت تأثیر مشکلات داخلی کشورهای بالادست ایران تشدید شده است به‌گونه‌ای که دود ناآرامی‌های داخلی در کشور افغانستان به چشم ایران نیز می‌رود.

وضعیت استان‌های غربی نیز چندان مناسب نیست و تحت تأثیر زیاده‌خواهی برخی از همسایگان و بی‌توجهی مدیران سیاسی به دیپلماسی آب با مشکلات متعددی مواجه است و با توجه به استقرار واحدهای صنعتی و توسعه کشاورزی در این مناطق کمبود آبی می‌تواند مشکلات فراوانی را در این مناطق ایجاد کند.

برای بررسی موضوع خشکسالی و کمبود آب خبرگزاری آنا گفت‌وگویی با محمدرضا محبوب‌فر کارشناس حوزه آب صورت انجام داده است که در ادامه می‌خوانید.

دیپلماسی آب در کشور وجود ندارد

آنا: بحث حقابه ایران از رودخانه‌های مرزی چه میزان در تنش آبی در این مناطق اثرگذار بوده است؟

محبوب‌فر: با قاطعیت می‌توان گفت که بعد از بحث کاهش بارندگی‌ها، بخش زیادی از مشکلات آب کشور مربوط به عدم مدیریت آب‌های مرزی است، به این صورت که متأسفانه دیپلماسی آب در سطح وزارت امور خارجه برای تعامل با کشورهای ترکیه، افغانستان، عراق، وجود ندارد تا ایران حقابه قانونی خود را از طریق آن پیگیری کند. اگر چنین دیپلماسی وجود داشت اجازه نمی‌داد دولت ترکیه با سدسازی‌های گسترده حقابه مردم ایران را پرداخت نکند.

بیشتر بخوانید:

توسعه ناپایدار ریشه بحران کم‌آبی در کشور

فرونشست زمین به آرامی ایران را می‌بلعد

جیره‌بندی آب نزدیک‌تر از همیشه/ مخازن سدها ته کشیده است

مدیرانِ سازه‌ای مناسب وزارت نیرو نیستند/ محرابیان موافق جانمایی صنایع در کویر

به اعتقاد بنده کاهش بارندگی‌ها و در مرحله بعدی هم سوء‌مدیریت در منابع آب کشور که بخشی از این سوء‌مدیریت‌ها عدم کنترل روی آب‌های مرزی ایران بوده متأسفانه منجر به کم‌آبی و بحران آبی در کشور شده است.

آنا: در بحث حقابه آیا سهمی برای کشورهای پایین‌دست مشخص شده یا اینکه هر کشوری مانند ترکیه بدون هماهنگی با همسایگان خود می‌تواند اقدام به سدسازی کند؟

محبوب‌فر: این‌طور نیست که هر کشوری بخواهد نسبت به سدسازی اقدام کند و حقابه کشورهای دیگر را پرداخت نکند. قوانین و مقررات مشخص و مکتوب معمولاً در این زمینه وجود دارد اما این قوانین و مقرراتی که به‌صورت توافقنامه‌های دوجانبه بین ایران و سایر کشورها بوده، به‌مرور رنگ‌باخته و ایران نیز این موضوع را پیگیری نکرده و بیشتر این پیگیری‌ها هم به‌صورت شفاهی و انتقاد بوده است و از طرفی کشور دوم هم در حال حاضر مشکلات زیادی در بحث منابع آب و تأمین آب در کشورهای مختلف وجود دارد و بعضاً این قوانین و مقررات حقابه را نادیده می‌گیرد و حقابه‌ها را پرداخت نمی‌کنند.

آنا: دلیل بی‌توجهی دولت به مسائل زیست‌محیطی که به بحث‌های بین‌المللی کشیده شده چیست؟

محبوب‌فر:اختلافات ایران با همسایگان خود در منطقه باعث کاهش توان آن برای چانه‌زنی شده است و پیگیری برخی از حقوق خود مانند دریافت حقابه را سخت کرده است؛ دولت نباید تنها با اعتراضات شفاهی و مصاحبه به دنبال دریافت این مطالبات باشد و باید با دیپلماسی فعال این موضوع را ابتدا در قالب گفت‌وگوهای دوجانبه و در صورت نتیجه با شکایت در نهادهای بین‌المللی پیگیری کند.

آنا: نقش وزارت نیرو در برقراری دیپلماسی آب چقدر مهم است؟

محبوب‌فر: به اعتقاد من وزارت نیرو نمی‌تواند در بحث دیپلماسی آب سهمی داشته باشد بلکه این وزارت امورخارجه است که باید تشکیلات دیپلماسی آب را در این وزارتخانه به وجود بیاورد.

من معتقدم هم در خصوص حقابه سایر کشورها برای ایران و هم حقابه ایران برای سایر کشورها یکسری قوانین و مقررات و توافقنامه‌ها از قبل وجود داشته و فقط باید به این توافقنامه‌ها عمل کرد.

یعنی این طور نیست که ترکیه، سوریه، افغانستان یا سایر کشورها حقابه ایران را پرداخت نکنند، ما باید به این سمت برویم که ایران را قوی کنیم و یک دیپلماسی آب وجود داشته باشد.و از این حالت خارج شود.

آنا: پیگیری نکردن این موضوع در مناطق شرقی و غربی ایران چه عوارضی دارد؟

محبوب‌فر:اثرات آن را می‌توان در بحران زیست‌محیطی استان‌های مختلف کشور به‌ویژه استان‌های غربی و شرقی شاهد بود، وضعیت منابع آبی در کشور بغرنج است.در آبان ماه در خوزستان، اصفهان، سیستان و بلوچستان و چندین نقطه کشور قطعاً به مشکل خواهیم خورد و با مشکلات در بخش جامعه زمینه افزایش مهاجرت فراهم خواهد شد،‌ به این صورت که جابه‌جایی جمعیت از آن مناطق به سمت مناطق دیگر کشور اتفاق می‌افتد و از طرفی مناطق دیگر کشور هم دچار مشکل می‌شود. هم اکنون شاهد کوچ جمعیت به سمت تهران و شمال کشور هستیم و از طرفی این فرایند منجر به خالی شدن فلات مرکزی و همچنین بخش‌های غرب و جنوب غربی ایران از جمعیت می‌شود که پدیده بسیار خطرناک است.متأسفانه کشور از حالت ورشکستگی آبی عبور کرده و درواقع به سمت ورشکستگی اکوسیستم حرکت کرده است.

هم اکنون در اصفهان یا تهران یا سایر استان‌های کشور صحبت از فرونشست زمین و بی‌آبی است و در این خصوص صحبت می‌شود که مهاجرت‌ها شکل‌گرفته است، این یعنی ورشکستگی اکوسیستم، یعنی این سکونتگاه‌ها در حال حاضر در حال تخلیه جمعیت به سر می‌برند،از بحث ریزگردها نیز نباید گذشت،کانون بسیاری از ریزگردها در ایران قرار دارد و مشکلات ناشی از کمبود آب باعث تشدید این ریزگردها می شود.

آنا: آیا راهکار یا اقدام کوتاه‌مدتی برای تأمین آب از رودخانه‌های مرزی وجود دارد؟

محبوب‌فر:با توجه به حجم مشکلات و انباشت آن در سال‌های اخیر نمی‌توان تنها با دریافت یک سال حقابه تمام این مشکلات را برطرف کرد، این مدیریت در طرف عرضه باید به‌صورت مستمر در سال‌ها و دهه‌های آینده ادامه داشته باشد.

انتهای پیام/