محققان ایرانی سبک پیوند عضو را تغییر می‌دهند/ خطر پس‌زدن پیوند در سراشیبی کاهش

گروه علم و فناوری خبرگزاری آنا، سلول‌های مزانشیمی سلول‌های چندتوانی هستند که توانایی تمایز و تبدیل به انواع سلول از جمله سلول‌های «استئوبلاست» (سلول استخوانی)، «کندروسیت» (سلول غضروفی)، «میوسیت» (سلول عضلانی) و سلول‌های چربی دارد. سلول‌های مزانشیمی کاربردهای بسیاری دارد و قادر به مهار سیستم ایمنی بدن است. این سلول‌ها منابع مختلفی از جمله مغز استخوان، بافت چربی و خون بند ناف دارند و براساس نتایج مطالعات بالینی، می‌توان از آنها برای کنترل التهابات پس از پیوند عضو استفاده کرد. معمولاً پس از انجام پیوند عضو از داروهای مهارکننده سیستم ایمنی استفاده می‌شود تا احتمال رد پیوند کاهش بیابد. سلول‌های مزانشیمی «ایمونومدیلیتور» است و می‌توانند سیستم ایمنی را تعدیل کنند. بنابراین با استفاده از این سلول‌ها می‌توان دُز داروهای مهارکننده سیستم ایمنی پس از پیوند را کاهش داد.

بیشتر بخوانید:

داروی جلوگیری از بروز عفونت در پیوند سلول‌های بنیادی سنتز می‌شود

حال محققان پژوهشگاه رویان با همکاری دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات در مطالعه‌ای اثر سلول‌های مزانشیمی مشتق از چربی و برداشت‌شده از مغز استخوان را در پیوند پوست مدل آزمایشگاهی نخستی‌ها بررسی کردند. گروه تحقیقاتی سلول‌های مزانشیمی انسانی استخراج‌شده از بافت چربی و مغز استخوان را پس از پیوند پوست به نخستی‌های مدل آزمایشگاهی تزریق کردند. پس از ۹۶ ساعت حیوانات پیوند شده از نظر ویژگی‌های بافت‌شناسی موضع پیوند، التهاب و رد پیوند بررسی شدند. براساس یافته‌های این مطالعه، سلول‌های مزانشیمی انسانی باعث کاهش قابل‌توجه تقسیم سلول‌های لنفوسیت تی کمک‌کننده شده است. سلول‌های مزانشیمی سطح اینترلوکین ۱۷ و اینترفرون گاما را کاهش داده و بدین ترتیب تقسیم سلول‌های لنفوسیت تی کمک‌کننده کاهش یافته است.

سلول‌های مزانشیمی از سوی دیگر با افزایش میزان «FoxP۳» منجر به افزایش تقسیم سلول‌های لنفوسیت تی تنظیم‌کننده می‌شوند. حضور سلول‌های مزانشیمی باعث حفظ بافت پیوند شده در نخستی‌ها می‌شود. پس از ۹۶ ساعت بافت‌ها بررسی شد و اثری از التهاب یا رد بافت پیوندشده در موضع پیوند وجود ندارد. براساس یافته‌های این مطالعه، تفاوت قابل‌توجهی میان تاثیر مزانشیم‌های برداشت‌شده از بافت چربی و مزانشیم‌های استخراج‌شده از مغز استخوان وجود ندارد. بدین ترتیب سلول‌های مزانشیمی ابزاری موثر برای مهار واکنش ایمنی به شمار می‌روند.

کاهش احتمال رد پیوند با استفاده از سلول‌های مزانشیمی

به گفته رضا مقدسعلی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه سلول‌های بنیادی رویان «با استفاده از سلول‌های مزانشیمی می‌توان دُز داروهای مهارکننده سیستم ایمنی پس از انجام پیوند کلیه را کاهش داد. توسعه روش یا دارویی حاوی سلول‌های مزانشیمی که منجر به کاهش دز استفاده شده از داروهای مهارکننده سیستم ایمنی شود برای جامعه پزشکی ارزشمند است چراکه این داروها سیستم ایمنی را ضعیف می‌کنند، استعداد ابتلا به عفونت‌ها را افزایش می‌دهند و منجر به افزایش خطر ابتلا به سرطان می‌شود. این دلایل باعث شده که بسیاری از متخصصان و پزشکان به دنبال داروی جایگزین داروهای مهارکننده سیستم ایمنی باشند. اگر سلول‌های مزانشیمی بتوانند جایگزین داروهای مهارکننده سیستم ایمنی شوند، بقای عضو پیوند شده نیز افزایش می‌یابد. علی‌رغم پیشرفت پروتکل مصرف داروهای مهارکننده سیستم ایمنی در پیوند کلیه، حدود ۶۰ درصد از دریافت‌کنندگان عضو پس از ۱۰ سال بافت را رد می‌کنند. سلول‌های مزانشیمی سیستم ایمنی بدن را تعدیل می‌کنند، بنابراین بقای پیوند نیز افزایش می‌یابد.»

دانشمندان از سراسر دنیا درخصوص استفاده از سلول‌های مزانشیمی برای تعدیل واکنش سیستم ایمنی بدن پس از پیوند عضو کار کرده‌اند با این حال پاسخ بسیاری از سوالات در این حوزه بی‌جواب مانده است. چه میزان دز از سلول‌های مزانشیمی پس از پیوند مورد نیاز است؟ چه زمانی (پیش، حین یا بعد از پیوند عضو) باید از سلول‌های مزانشیمی استفاده شود؟ چند دز از این سلول‌های مزانشیمی برای تعدیل سیستم ایمنی نیاز است؟ پیوند عضو از چه مسیری باید انجام شود؟ در حال حاضر یکی از مباحث مطرح در این زمینه استفاده از ترشحات سلول‌های مزانشیمی به جای خود این سلول‌هاست. سلول‌های مزانشیمی اثرات خود را از طریق اندوکرین و پاراکرین (سیستمی متشکل از غدد) اعمال می‌شود، این امر بدین معناست که می‌توان سلول‌ها را در محیط آزمایشگاهی قرار دارد، ترشحات آنها را استخراج کرد و سپس بدونن نیاز به خود سلول مزانشیمی، ترشحات را به بدن تزریق کرد.

بیشتر بخوانید:

کرونا فعالیت‌های ستاد توسعه سلول‌های بنیادی را متوقف نکرد/ افزایش مراکز جامع سلول‌های بنیادی و پزشکی بازساختی

ترشحات سلول‌ها همان وزیکول‌های خارج سلولی مانند اگزوزوم هستند که در بدن عملکرد مشابهی مانند سلول مزانشیمی دارند. با این حال تاکنون پروتکل درمانی بالینی مشخصی برای این روش تعیین نشده است. با وجود این که سلول‌های مزانشیمی منابع مختلفی دارند اما تا به حال از آنها به عنوان جایگزین یا کاهش دهنده داروهای مهارکننده سیستم ایمنی بدن در روش‌های بالینی استفاده نشده است. محققان ایرانی موفق به تنظیم پروتکلی برای استفاده از سلول‌های مزانشیمی شده‌اند که می‌تواند واکنش سیستم ایمنی بدن را تعدیل کند با این حال این پژوهش به دلیل نبود منابع مالی متوقف شده است، برای به دست آوردن نتایج دقیق و درست حداقل ۱۲۰ پیوند کلیه باید انجام شود، از سوی دیگر هزینه سلول‌های مزانشیمی بسیار بالاست و وضعیت بیماران نیز باید حداقل تا دو سال پس از پیوند پیگیری شود.

انتهای پیام/۴۰۲۱/پ