از «دحوالارض» چه می‌دانید؟

به گزارش خبرنگار حوزه دین و آیین گروه فرهنگ خبرگزاری آنا، ماه ذی‌القعده ماه امام رضا (علیه‌السلام) است و به نوعی در تمامی مناسبت‌های آن عطر و بو و یاد امام رضا به مشام می‌رسد. از آغاز دهه کرامت و میلاد کریمه اهل بیت تا ۱۱ ذی‌القعده و سالروز ولادت حضرت. در بیست و سوم همین ماه ذی‌القعده و درست ۲ روز پس از روز زیارت مخصوص حضرت که در برخی روایات آن را روز شهادت حضرت هم ذکر کرده‌اند، روز بزرگی قرار دارد که در روایات فراوانی درباره عظمت آن ذکر شده است.

۲۵ ذی‌القعده روز دحوالارض است، یعنی روزی که برای نخستین بار و از زیر خانه کعبه، زمین بر روی آب گسترانیده شد و به کره خاکی تبدیل شد. این روز هم همچون سایر مناسبت‌های این ماه عزیز، رنگ و بویی از امام هشتم دارد و زیارت حضرت سلطان علی ابن موسی الرضا (علیه‌السلام) یکی از اعمال سفارش شده در آن است.

ولادت حضرت ابراهیم و حضرت عیسی

بیست و پنجمین روز از ماه ذی‌القعده علاوه بر اینکه سالروز ولادت زمین و گسترده شدن آن است، مطابق با روایتی از امام هشتم (علیه‌السلام) که در کتاب «اقبال» آمده است، روز ولادت دو تن از پیامبران بزرگ نیز هست، طبق این روایت میلاد حضرت ابراهیم و حضرت عیسی (علیهماالسلام) هم در این روز واقع شده است.

روز قیام حضرت مهدی موعود (عج)

از دیگر روایاتی که برای روز دحوالارض ذکر شده است باید به این مورد اشاره کرد که این روز را روز قیام حضرت مهدی موعود نیز ذکر کرده‌اند. این موضوع هم در کتاب «اقبال» سید ابن طاووس ذکر شده است.

یکی از ۴ روز بزرگ سال برای روزه‌داری

روز دحوالارض در کنار عید سعید غدیر خم، روز مبعث پیامبر اکرم و همچنین روز هفدهم ماه ربیع‌الاول که مصادف است ولادت با سعادت پیامبر اکرم اسلام (صلی الله علیه و آله) و امام صادق (علیه‌السلام)، چهار روزی از سال هستند که روز در آنها بسیار سفارش شده است؛ تا جایی که ثواب روزه این روز به اندازه پاداش و ثواب هفتاد سال روزه است.

دحوالارض در آیینه قرآن کریم

آیت‌الله ناصر مکارم شیرازی از مراجع عظام تقلید در کتاب تفسیر نمونه درباره دحوالارض چنین نوشته است: «آغاز، تمام سطح زمین را آب‌های حاصل از باران‌های سیلابیِ نخستین فرا گرفته بود، این آب‌ها تدریجاً در گودال‌های زمین جای گرفتند و خشکی‌ها از زیر آب سر بر آوردند و روز به روز گسترده‌تر شدند.

از طرف دیگر زمین در آغاز به صورت پستی‌ها و بلندی‌ها یا شیب‌های تند و غیر قابل سکونت بود، باران‌های سیلابی مداوم باریدند، ارتفاعات زمین را شستند و دره‌ها گستردند، و تدریجا زمین‌های مسطّح و قابل استفاده برای زندگی انسان و کشت و زرع به وجود آمد. مجموع این گسترده شدن‌ها به «دَحو الارض» تعبیر می‌شود.

به «دحو الارض» در آیاتی در سوره‌های نازعات و شمس هم اشاره شده است. «وَالاَرْضَ بَعْدَ ذلِکَ دَحیها»؛ (نازعات /۳۰) «و زمین را بعد از آن (آفرینش زمین و آسمان) گسترش داد.» مراد از «دَحیها» که از مادّه «دَحْو» است، همان «دحو الارض» است.

در آیه دیگری نیز می‌خوانیم: «وَالاَرْضِ وَماطَحیها»؛ (شمس /۶) «و قسم به زمین و کسی که آن را گسترانید.» کلمه «طَحیها» از مادّه «طَحْوْ» بر وزن «سَهْوْ» هم به معنای انبساط و گستردگی و هم به معنای راندن و دور کردن و از میان بردن است و در این‌جا به معنای گستردن است.

دحوالارض در احادیث

روز بیست و پنجم ماه ذی‌القعده به دفعات مختلف و زیادی و در روایات فراوانی مورد اشاره معصومین (علیهم السلام) بوده است. اما به پاس «آب دریا را اگر نتوان کشید/ پس به قدر معرفت باید چشید» به یکی از این روایات که حضرت عالم آل محمد، علی بن موسی الرضا (علیه آلاف تهیة و الثنا) ذکر شده اشاره می‌شود.

امام هشتم علیه ‌السلام فرمود: «صُومُوا فَاِنَّنی اَصْبَحْتُ صائِما؛ روزه بگیرید، من امروز روزه‌دار هستم.» عرض کردند: «جُعِلْنا فِداکَ اَیُّ یَوْمٍ هُوَ؟»؛ «فدایت شویم، امروز چه روزی است؟» فرمودند: «یَوْمٌ نُشِرَتْ فیه الرَّحْمَةُ وَدُحِیَتْ فیهِ الاَرْضُ وَنُصِبَتْ فیهِ الْکَعْبَةُ وَهَبَطَ فیهِ آدَمُ؛ (۵) روزی است که در آن رحمت خداوند فراگیر شده است، زمین گسترش یافته است، کعبه نصب شده است و حضرت آدم علیه‌السلام به زمین فرود آمده است.»

اعمال روز دحوالارض

درباره روز دحوالارض اعمال گوناگونی ذکر شده است، از شب پیش از آن که شب زنده‌داری و احیا شب بیست و پنج ماه ذی‌القعده مورد توصیه قرار گرفته تا ثواب فراوان روزه گرفتن در این روز که در بخش ابتدایی این گزارش مورد اشاره واقع شد.

اما روز دحوالارض یک نماز هم دارد که دستور قرائت آن در کتاب اقبال سید ابن طاووس و همچنین «مفاتیح‌الجنان» شیخ عباس قمی چنین ذکر شده است، «دو رکعت نماز؛ به این صورت که هنگام ظهر (و زوال شمس) دو رکعت نماز بخواند، در هر رکعت یک بار «حمد» و پنج مرتبه سوره «شمس» را بخواند، و بعد از سلام نماز بگوید: «لا حَوْلَ وَلا قُوَّةَ اِلاّ بِاللّه‌ِ الْعَلِیِّ الْعَظیمِ».(۴) آن‌گاه این دعا را بخواند: «یا مُقیلَ الْعَثَراتِ اَقِلْنی عَثْرَتی. یا مُجیبَ الدَّعَواتِ اَجِبْ دَعْوَتی. یا سامِعَ الاَْصْواتِ اِسْمَعْ صَوْتی وَارْحَمْنی وَتَجاوَزْ عَنْ سَیِّئاتی وَما عِنْدی، یا ذَالْجَلالِ وَاالاِْکْرامِ؛ ای در گذرنده لغزش‌ها، از لغزش [و خطایم [در گذر. ای اجابت کننده درخواست‌ها، دعاهایم را بپذیر. ای [خدایی] که صداها را می‌شنوی، صدایم را بشنو [و به من توجّه فرما] و مرا مورد رحمت خویش قرار بده، و از بدی‌های من و آنچه نزد من است در گذر، ای صاحب جلالت و بزرگواری.»

از دیگر اعمال این روز هم خواندن دعایی است که اینچنین آغاز می‌شود، «اَللّهُمَّ داحِیَ الْکَعْبَةِ وَفالِقَ الْحَبَّةِ وَصارِفَ اللَّزْبَةِ وَکاشِفَ کُلِّ کُرْبَةٍ اَسْئَلُکَ فی هذَا الْیَوْمِ مِنْ اَیّامِکَ الَّتی اَعْظَمْتَ حَقَّها وَاَقْدَمْتَ سَبْقَها وَجَعَلْتَها عِنْدَ الْمُؤْمِنینَ وَدیعَةً...». متن کامل این دعا در کتاب «مفاتیح الجنان» موجود است و مشتاقان می‌توانند با رجوع به این اثر شیخ عباس قمی آن را مورد مطالعه قرار دهند.

ذکر و دعا خواندن و همچنین انجام غسل به نیت روز دحوالارض نیز از جمله اعمال ذکر شده برای این روز است. ضمن اینکه نباید فراموش کنیم که زیارت حضرت علی ابن موسی الرضا علیه السلام نیز از جمله اعمال این روز است و ثواب فراوانی دارد. از این جهت و در خاتمه این گزارش صلواتی بر امام الرئوف به پایان می‌رسد، باشد که نام ما در زمره زائران حضرتش قرار گیرد.

اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَی عَلِیِّ بْنِ مُوسَی الرِّضَا الْمُرْتَضَی

الْإِمَامِ التَّقِیِّ النَّقِیِ‌ وَ حُجَّتِکَ عَلَی مَنْ فَوْقَ الْأَرْضِ

وَ مَنْ تَحْتَ الثَّرَی الصِّدِّیقِ الشَّهِیدِ

صَلاَةً کَثِیرَةً تَامَّةً زَاکِیَةً مُتَوَاصِلَةً مُتَوَاتِرَةً مُتَرَادِفَةً

کَأَفْضَلِ مَا صَلَّیْتَ عَلَی أَحَدٍ مِنْ أَوْلِیَائِکَ‌

انتهای پیام/۴۱۳۹/پ