ملاک‌های انتخاب و رأی مردم در انتخابات چیست؟
محمد قاسمی پیربلوطی در گفت‌وگو با خبرنگار گروه استان‌های خبرگزاری آنا در تحلیل انتخابات از دیدگاه روان‌شناسی اجتماعی و سیاسی اظهار کرد: روان‌شناسی اجتماعی به بررسی ارتباطات متقابل بین انسان‌ها و تأثیر عوامل فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی بر رفتار فرد می‌پردازد و موضوعات متفاوتی ازجمله رفتار فرهنگی و سیاسی مطالعه می‌شود.
بیشتر بخوانید:
چرا حضور حداکثری در انتخابات تکلیف ملی است؟
وی افزود: انتخابات به مفهوم سیاسی، فرایند تصمیم‌گیری رسمی است که افراد واجد شرایط، فردی را برای یکی از سمت‌های رسمی جامعه برمی‌گزینند. این حرکت به‌عنوان گامی در راه مشارکت در مدیریت اجتماعی از اهمیت بسیاری برخوردار است. هدف از برگزاری انتخابات، ممکن است انتخاب نمایندگان مجالس قانونگذاری، مسئولان اجرایی و اعضای شورای شهر باشد، اما در انتخابات ریاست جمهوری یک نفر به مدت معینی در رأس مدیریت کشور قرار می‌گیرد.
انتخابات ریاست جمهوری از شورانگیزترین انتخابات است
عضو هیئت علمی گروه روان‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرکرد با بیان اینکه انتخابات ریاست جمهوری از شورانگیزترین انتخابات است، گفت: در این نوع انتخابات، همه افراد واجد شرایط مجازند در آن شرکت کرده و یک نفر را که شایسته تشخیص می‌دهند از میان نامزدها برگزینند. از میان انتخابات سیاسی، انتخابات ریاست جمهوری در ایران از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
قاسمی پیربلوطی با توجه به اینکه انتخابات مانند دیگر رفتارهای اجتماعی، صحنه تصمیم‌گیری و رفتار رأی‌دهی مبتنی بر استدلال‌های برخاسته از رویکردهای نگرشی است، اضافه کرد: در روان‌شناسی انتخابات به شناسایی ویژگی‌های رأی‌دهندگان تأکید می‌شود و پس از اینکه اطلاعات درباره تیپ‌شناسی رأی‌دهندگان جمع‌آوری شد، اقداماتی درباره قانع‌کردن آنان برای رأی‌دادن و افزایش آرای یک نامزد خاص صورت می‌گیرد.
تقسیم رأی‌دهندگان به ۴ گروه
معاون فرهنگی دانشجویی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرکرد اظهار کرد: به‌طور کلی رأی‌دهندگان را می‌توان به چهار گروه تقسیم کرد؛ دسته نخست افراد دارای گرایش سیاسی خاص هستند. این گروه به جنبه‌های سیاسی علاقه‌مند بوده و از حزب خاصی جانبداری می‌کنند. دسته دوم مستقل هستند به این معنی که به سیاست علاقه دارند؛ اما در حزب خاصی فعالیت نمی‌کنند. دسته سوم را افرادی تشکیل می‌دهند که عادت‌گونه با انتخابات برخورد می‌کنند و با وجود فعالیت در حزبی خاص، چندان علاقه‌ای به سیاست ندارند و دسته چهارم را نیز افراد بی‌تفاوت تشکیل می‌دهند که این دسته طرفدار هیچ حزب و رویکرد مشخصی نیستند.
وی ادامه داد: این دسته‌بندی اطلاعات خوبی برای برخورد با هر گروه فراهم می‌کند و برای نامزدها کاربردهای خوبی دارد. بر این اساس یکی از رویکردها این است که رأی‌دهندگان را به دو دسته علاقه‌مند و بی‌علاقه تقسیم کنند و البته با استفاده از گرایش حزبی آنان به یک دسته‌بندی چهارگانه از افراد برسند. این دسته‌بندی شامل افراد علاقه‌مند سیاست و حزبی، افراد بی‌علاقه به سیاست و حزبی، افراد علاقه‌مند به امور سیاسی و غیرحزبی و افراد بی‌علاقه به امور سیاسی و غیرحزبی است.
عضو هیئت علمی گروه روان‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرکرد بیان کرد: با مرور نتایجی که از تحقیقات مربوط به روان‌شناسی انتخاباتی و با استفاده از این رویکرد انجام شده است، می‌توان مشاهده کرد که اگر شناخت کاملی از ویژگی‌های رأی‌دهندگان وجود داشته باشد و بتوان با تأکید بر خصایص تیپ‌شناسی آنان را تقسیم‌بندی کرد، می‌توان محتوای اطلاعات و آگاهی‌های حاصل از جریان‌های تبلیغاتی را تغییر داده و تبلیغات انتخاباتی را با خصایص تیپ‌شناسی رأی‌دهندگان تنظیم و هماهنگ کرد که این امر میزان موفقیت نامزدها را در رقابت‌های انتخاباتی افزایش داده و نگرش رأی‌دهندگان را به سمت نامزد مورد نظر هدایت و متمایل می‌کند.
عوامل تعیین‌کننده رفتار سیاسی در انتخابات
قاسمی پیربلوطی تیپ‌شناسی، انگیزه خویشتن‌دوستی، رفتار تقلیدی، نفوذ اجتماعی، اعتمادپذیری و منطق و هیجانات را از عوامل تعیین‌کننده رفتار سیاسی در انتخابات دانست و در پاسخ به این پرسش که در انتخابات مردم به چه رأی می‌دهند، بیان کرد: دامنه پاسخ‌ها می‌تواند متنوع و گسترده باشد. با توجه به هدف‌ها، چشم‌اندازها و انگیزه‌های رأی‌دهندگان و نیز توانایی آنان، ملاک‌های انتخاب متفاوت است.
معاون فرهنگی دانشجویی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرکرد ادامه داد: به عنوان نمونه، بخش وسیعی از مردم، حل مشکلات معیشتی و امید به گشایش گره‌ای از زندگی را علت اصلی مشارکت و انتخاب نامزدها می‌دانند در حالی که الگوی روانشناختی استدلال رأی‌دهندگان در انتخابات سیاسی برای عده‌ای دیگر توسعه زیرساخت‌های اجتماعی و اقتصادی و آزادی‌های سیاسی از اهمیت برخوردار است.
وی گفت: آنانی که تقویت میراث فرهنگی و حاکمیت ارزش‌ها را چراغ راه آینده می‌دانند، ملاک های متفاوتی دارند. برای بسیاری از افراد اعتقادات مذهبی و اعتقاد راسخ به اینکه دین پاسخگوی نیازهای بشری است، آموزش‌ها و دستورات دینی همواره یکی از منابع تصمیم‌گیری است. از این رو، کسب اطلاعاتی درباره میزان پایبندی نامزدها به اعتقادات و ارزش‌های دینی می‌تواند آرای بخشی از رأی‌دهندگان را به خود جلب کند در حالی که نزد عده‌ای مسایل قومی و گرایش‌های حزبی نقش تعیین‌کننده دارد.
عضو هیئت علمی گروه روان‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرکرد با بیان اینکه برای برخی افراد آشکارا تیپ شخصیت، سر و وضع ظاهری ملاک انتخاب یا انتخاب‌نکردن است، اظهار کرد: سلیقه‌های شخصی و هدف رأی‌دهنده برای شرکت در انتخابات نیز جای خود را میان دیگر چرایی‌های مشارکت دارد؛ بنابراین، طیف وسیعی از دلایل و استدلال‌ها از رسیدگی به نیازهای بنیادین و بلندمدت گرفته تا نیازهای فوری و روزمره از افکار ایدئولوژیک و گرایش‌های قومی و خویشاوندی گرفته تا مشخصات ظاهری، همه می‌تواند ملاک‌هایی برای انتخاب رئیس جمهور باشد.
قاسمی پیربلوطی اضافه کرد: برای روان‌شناسی که به‌دنبال تبیین بنیان‌های رفتار است، مبانی روانشناختی استدلال‌های رفتار رأی‌دهی اهمیت دارد؛ اما اگر بتوان به متغیرهای روانشناختی دست یافت که بر پایه آن سوگیری‌های استدلال رأی‌دهندگان را طبقه‌بندی کرد، آنگاه امکان تفسیر و پیش‌بینی انتخاب و در صورت لزوم راهنمایی متقاضیان مهیا خواهد شد.
انتهای پیام/۴۰۶۲/
انتهای پیام/