حوزه پژوهش و فناوری

انتخاب شما به عنوان معاون برتر در حوزه پژوهش و فناوری جشنواره فرهیختگان بر اساس چه شاخص‌ها و مؤلفه‌هایی بوده؟
- شاخص‌ها و مؤلفه‌ها در دستورالعمل انتخاب پژوهشگران برتر دانشگاه آزاد اسلامی هر سال در مرداد ماه به واحدها اعلام می‌شود تا بر مبنای آن دستورالعمل‌ها، مدارک‌شان را تکمیل کنند. در دستورالعمل مربوط به انتخاب معاون برتر هم شاخص‌های عملکردی بنده لحاظ شده هم شاخص‌های اجرایی و هم شاخص‌های علمی و پژوهشی. اینها لحاظ شده و با توجه به اینها و با مقایسه‌ای که با شاخص‌های عملکردی بقیه معاونان رقیب بنده وجود داشته این انتخاب صورت گرفته است.
- باز باید عرض کنم که بنده سابقه نسبتاً طولانی در حوزه پژوهش و فناوری داریم. من از سال 86 به عنوان معاون پژوهش و فناوری واحد کرمان، بعد از آن معاون پژوهش و فناوری واحد علوم و تحقیقات کرمان که این ماجرا تا سال 93 ادامه داشت. سال 93 بنده به عنوان معاون مرکز امور پژوهش سازمان مرکزی، دوباره وقتی سال 94 به کرمان برگشتم به عنوان مدیر مرکز رشد، بعد به عنوان مدیر پژوهشی و دوباره هم که به عنوان معاون پژوهش و فناوری در خدمت همکاران عزیز و دانشگاه آزاد اسلامی هستم. هم سابقه نسبتاً طولانی بنده در این حوزه تجربیات خوبی به من داده و باعث شده عملکرد من به فضل خداوند یک عملکرد نسبتاً قابل قبول باشد و هم تلاشی که بنده سعی کردم طی این سال‌ها در این حوزه داشته باشم. من سعی کرده‌ام همیشه حداکثر توانم را در کارم بگذارم. حالا شاید این حداکثر خیلی هم قابل دفاع و تعریف نباشد ولی حداکثری بوده که من می‌توانستم کار کنم. من در حوزه پژوهشی در زمینه توسعه و تجهیز آزمایشگاه‌ها و کارگاه‌های واحد کرمان تلاش زیادی کردم. در زمینه راه‌اندازی مجلات علمی تلاش شده. البته ناگفته نماند که همه این مواردی که عرض می‌کنم با حمایت همه‌جانبه رئیس محترم دانشگاه و رئیس استان اتفاق افتاده که الان ما در خدمت دکتر منظری توکلی به عنوان رئیس استان هستیم. حمایت ایشان واقعاً از پژوهش و فناوری زیاد است و باعث شده توفقیاتی نصیب این سیستم شود. بعد از توسعه و تجهیز آزمایشگاه‌ها و کارگاه‌های کرمان که الان باعث شده در نوع خودشان کم‌نظیر باشند، اخیراً مجوز اولین آزمایشگاه مرکزی را سازمان مرکزی دانشگاه، معاونت تحقیقات، فناوری و نوآوری به واحد کرمان دادند، هم به خاطر زیرساخت‌های خوبی که در این زمینه وجود داشت و هم به خاطر اساتید مجربی که ما در این زمینه داریم. این آزمایشگاه الان توانسته به شبکه آزمایشگاهی ریاست جمهوری وصل شود، شبکه ملی آزمایشگاهی ملی کشور و خدمات را به خیلی از محققان در سراسر کشور بدهد. راه‌اندازی مجلات علمی را داشتیم. کار دیگری که ما انجام دادیم راه‌اندازی سرای نوآوری بوده؛ سرای نوآوری خدمات خودرویی، راه‌اندازی شتاب‌دهنده همیار صنعت. چندین تفاهم‌نامه را با مراکز علمی، تحقیقاتی و صنعتی توانستیم منعقد کنیم. قراردادهای طرح‌های برون‌دانشگاهی را بستیم که آخرین قراردادش قراردادی هست که مرکز تحقیقات ایمن‌سازی مواد غذایی و کشاورزی با شهرداری کرمان بسته. طرحی به مبلغ 450 میلیارد تومان. اینها کارها و شاخص‌هایی بوده که باعث موفقیت من در این حوزه شده که البته باید خدا را شکر کنم به خاطر همکاران خوب، به خاطر اعضای هیئت علمی که در این زمینه همراهی کافی را با بنده داشتند.
جزئیاتی از تازه‌ترین فعالیت‌های حوزه پژوهشی واحد کرمان؟
- همین مجلاتی که راه‌اندازی شده که در آیتم قبلی عرض کردم همان شاخص‌هایی است که به من کمک کرد به عنوان معاون برتر انتخاب شوم. اما برنامه‌ای که برای سال 1400 داریم، إن‌شاءالله می‌خواهیم طبق نظارت یا به اصطلاح فرماندهی معاونت تحقیقات، فناوری و نوآوری سازمان و تحت نظر و سرپرستی ایشان، برای مجلاتی را که مجوزشان را گرفته‌ایم از کمیسیون مجلات کشور وزارت علوم، تحقیقات و فناوری بتوانیم رتبه بگیریم. در نظر داریم به عملیاتی‌تر شدن طرح پویش کمک کنیم که اگر اجرا شود یک طرح بسیار کارآمد خواهد بود و دارد به دانشجو مهارت کافی را هم می‌دهد تا بعد از تحصیلاتش بتواند از تحصیلات دانشگاهی‌اش در مراکز صنعتی استفاده کند و در کنار آموزش، مهارت کافی در رشته خودش را هم کسب کند. کار دیگری که دوست داریم انجام دهیم فعال‌سازی کمیته تخلفات پژوهشی است که سازمان مرکزی اخیراً دستورالعملی فرستاده برای اینکه ما کمیته تخلفات پژوهشی را فعال کنیم، این کار را إن‌شاءالله انجام می‌دهیم. به دنبال انعقاد چندین قرارداد برون‌دانشگاهی دیگر هستیم و ریل‌گذاری که سازمان مرکزی برای پژوهش انجام می‌دهد، سعی می‌کنیم در آن دستورالعمل‌ها و چارچوب و قوانین عمل کنیم و إن‌شاءالله بتوانیم دانشگاه آزاد اسلامی را به دانشگاهی در تراز انقلاب اسلامی برسانیم.
موانع پیش روی پژوهشگران در فعالیت‌های پژوهشی چه می‌دانید؟

- موانع پیش روی پژوهشگران معمولاً تأمین هزینه‌ها و مواد اولیه پژوهش است که با توجه به شرایطی که داریم با مشکلات زیادی در تهیه مواد اولیه مواجه هستیم. تأمین برخی تجهیزات نیز از مشکلاتی است که پژوهشگران با آن روبه‌رو هستند. مشکل عمده دیگر پژوهشگران در بحث چاپ مقالات است. واقعاً چاپ مقاله برای پژوهشگران ما، زمانی که می‌خواهند دستاوردهای پژوهشی خود را گزارش داده و در اختیار دنیا قرار دهند، متأسفانه الان در چاپ مقالات دارای مشکل هستیم که امیدوارم به فضل خدا این مشکلات برطرف شود.
آیا کشور در حوزه پژوهش و فناوری از جایگاه مناسبی برخوردار است؟
- با توجه به توسعه رشته‌های تحصیلات تکمیلی ما از نظر تحقیقاتی در وضعیت مطلوبی هستیم. سرعت رشد علم در ایران چندین برابر دنیاست و ما جایگاه خوبی را فعلاً از نظر تحقیقاتی داریم.
- در ادامه پاسخ به سؤال قبلی باید عرض کنم بله جایگاه کشور از نظر پژوهش و فناوری جایگاه مناسبی است ولی نکته‌ای که ما باید به آن توجه کنیم این است که پژوهش‌های ما زمانی مفید هستند که در راستای رفع نیازها و مشکلات کشور باشند. دانشگاه آزاد اسلامی با پیاده‌سازی طرح پایش، دانشجویان تحصیلات تکمیلی را موظف کرده به اینکه پایان‌نامه‌ها و رساله‌هایشان را از نیازهای کشور انتخاب کنند. یعنی در سامانه پایش، در سامانه پژوهش‌یار، برنامه‌های علمی توسط خود واحدهای دانشگاهی تدوین شده، با نظارت و جهت‌دهی سازمان مرکزی برنامه‌های علمی که در راستای نیاز و حل مشکلات کشور هستند طراحی شده و موضوعاتی را در این برنامه برای رساله‌ها و پایان‌نامه‌های دکتری لحاظ کرده‌اند که دانشجویان موظفند از این موضوعات، پایان‌نامه و رساله خودشان را انتخاب کنند که هم بتوانند مدرک کارشناسی ارشد و یا دکتری، PhD بگیرند و هم پایان‌نامه و رساله‌شان منجر به رفع یکی از نیازهای کشور شود، منجر به حل یکی از مسائل کشور شود.
- در خصوص بایدها و نبایدها باید عرض کنم مهم‌ترین اصلی را که ما باید در پژوهش رعایت کنیم، اصول اخلاقی است. همه محققان ما چه دانشجویان، چه دانشجویان تحصیلات تکمیلی، چه همکاران عضو هیئت علمی، همه پژوهشگران دانشگاه آزاد اسلامی و کلاً همه پژوهشگران در سراسر کشور باید ملزم باشند به رعایت اصول اخلاقی و خدای ناکرده مسیرها و روش‌های غیراخلاقی را برای کسب مدرک یا ارتقای شغلی پیش نگیرند. در همین راستا کمیته تخلفات پژوهش در دانشگاه آزاد اسلامی راه‌اندازی شده تا نظارت بیشتری بر رعایت اخلاق در پژوهش‌ها حاکم باشد.
- باید دیگری که بایستی مورد توجه قرار بگیرد این است که ضوابط و مقررات پژوهشی باید به سمتی پیش رود که توازن مناسبی بین حل مشکلات کشور و جایگاه کشور در تولید علم دنیا برقرار کند. یعنی پژوهش‌های ما باید هم جایگاه علمی کشور را ارتقا دهند و هم منجر به حل مسائل و مشکلات کشور شوند و به دنبال پژوهش‌های صرفاً پژوهش نباشیم.
- باید برای پژوهش در خصوص حل مشکلات کشور ارزش‌گذاری بیشتری لحاظ شود.
- نکته دیگری که در قسمت بایدها شاید باید به عنوان اولین نکته به آن اشاره می‌کردم این است که پژوهش باید به عنوان یکی از مؤلفه‌های اصلی در توسعه همه‌جانبه کشور در نظر گرفته شود. ما باید به این نکته توجه کنیم که بدون پژوهش توسعه همه‌جانبه کشور ممکن نیست.
آیا در عرصه پژوهش جایگاه خوبی در سطح بین‌المللی و منطقه‌ای به دست آورده‌ایم؟
- بله. ما در دنیا جزء 15 کشور اول از نظر جایگاه پژوهشی هستیم و در سطح منطقه هم رتبه اول را داریم. بنابراین جایگاه پژوهشی ما در دنیا و منطقه خوب است. فقط موردی را که باید بیشتر به آن توجه کنیم این است که پژوهش‌هایمان را میل و جهت دهیم به سمت رفع مشکلات و نیازهای صنعت، سازمان‌ها، ارگان‌ها، مشکلاتی که در هر سازمانی و در هر گوشه‌ای از کشور وجود دارد. پژوهش‌های ما باید در جهت رفع این مشکلات جهت‌دهی شوند.
- موفقیت جوانان یک فاکتور تک متغیره نیست که فقط به جوان بستگی داشته باشد. در موفقیت جوانان فاکتورهای زیادی دخیل است. عواملی چون سیاست‌گذاری‌های کلان کشور، تناسب آموزش و اشتغال، جهت‌دهی پژوهش‌ها به سمت رفع نیاز کشور می‌تواند در موفقیت جوانان تأثیرگذار باشد. یعنی باید سیاست‌گذاری‌های کلان طوری باشد که تناسبی میان آموزش و اشتغال به وجود بیاید. در رشته‌هایی که نیاز داریم و آموزش‌هایی که لازم است را به جوانان آموزش دهیم و جوان را تربیت کنیم برای رفع نیازهای کشور. این‌جوری است که می‌توانیم بگوییم جوان یک جوان موفق است. بنابراین موفقیت جوانان هم بستگی دارد به تلاش خودشان و هم اتمسفری که در کشور برای جوان وجود دارد و توسط سیاست‌گذاری‌های کلان لحاظ می‌شود، دیده شده و ساخته می‌شود، آن فضا می‌تواند تأثیر خیلی زیادی در موفقیت جوانان داشته باشد و خود جوان به تنهایی در این زمینه شاید خیلی موفق نباشد. هم باید جوان پرتلاش باشد و هم سیاست‌گذاری‌های کلان باید به درستی طراحی شود.

توصیه‌های شما برای موفقیت جوانان، دانشجویان و پژوهشگران چیست؟
- توصیه من به جوانان این است که سعی کنند در کنار تسلط علمی در رشته تحصیلی‌شان، تسلط مهارتی کسب کنند. مهارت کافی را به دست آورند. هر چقدر از نظر علمی و مهارتی جوان ما مسلط‌تر باشد، موفقیتش قطعاً بیشتر خواهد بود.